Lesson 8: Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě kè Mɛɛ-ɖɛ̀ Nì Cĩ́ɛń ɓě nìà Ɓóɖó-kpàà kɔ̃ɛ

Ɖé cɛ̃́ɛ́-ɖɛ̀ nìà kɛ mánáín nyɛɛ, ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ɔ̀ mɛ ɓɛ́ìn kpé:

(1) Ɓɛ́ ɔ ké xwíníín kɔ̃̀ jè Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɛà ɖɛ séín nyɛ kè kà nyɔǔn-dyù nyu ɖɛ kpa ɓó mɛɛ-ɖɛ̀ tɔ̀ɔ̀ séín kɔ̃in nyɛɛ dyí dyuò.

(2) Ɓɛ́ ɔ kéɛ múin wɔ̃́ kà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ zàìn ɖɛ séín ɓě ɓɛ́ ɔ mɛà kɛɛ nyɔǔn-dyù xwáɖáún, ɓɛ́ à ké wa gbo gmɔ̀ kɛ.

(3) Ɓɛ́ ɔ ké hwìè ɓáún-ɓáún kɔ̃̀ mú nyɔǔn-dyù ɓɛ́ìn Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɛɛ-ɖɛ̀ ɓěɔ̀ gbo gmɔ̀ɔ̀ kɛɛ dyí dyuò.

Jɔ́ɔ́ Wácĩ́íntɔ̃̀ wóɖóìn zɔ̃̌ɔ̀ gǐì mú ɖé Mɛ́ɖékà-ɓòɖòɔ̀ kɔ̃, zɔ̃ mɔ̀à 1860 kɛɛ xwíníín. Ti ɓɛ́ gǐì peɖe jè ɖǎ dyi ziɛɛ, ɔ mɔ́ ɓɛ́ ɔ ké ma céè-ɖɛ̀ cɛ̃́. Kɛɛ tia ɓaɖaa, dyú ɓě ɓɛ́ wa mɔ̀ ma nyɔ kpìǐɛɛ se ɓéɖé ɓɛ́ wa ké ma sùkúù mu ɖé Mɛ́ɖékà-ɓòɖòɔ̀ kɔ̃. Kɛɛ màa nɔ̀mɔ̀ kpeɖeín ɖò cɛ̃ɛ ma Jɔ́ɔ́ gbo, ké ɔ ɖá, “Nì mu ɖɛ kã̀ìn séín m̀ mɔ́ cɛ̃́ɛ dyiɛɛ cɛ̃́ìn, kɛɛ ɔ ɖǎ ná nìǐn, m̀ mɛ mu, ɓɛ́ m̀ ké ɖɛ m̀ ɖǎà cɛ̃́ɛ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě tɛ̀mɛ̀ìn.” Hwɛ̀ ké Jɔ́ɔ́ ɓaà ma, ké ɔ ɖá, “Bounɓo, zàìn ḿ vǐè-ɖɛ̀ ɓě ɓá ɓóɖó-kpàà dyíɛɛ da.” Ké Gèɖèpɔ́ɔ̀ jǔ ma ɔ ɓaà-wùɖùɔ̀ gɔ̃̌, ké ɔ ɖá, “M̀ ɓíè dyí ke mìɔ ɓɛ́ m̀ ké vǐè-ɖɛ̀ ɓě ɓá ɓóɖó-kpàà dyíɛɛ jè múin wɔ̃́.” Hwɛ̀ ké Jɔ́ɔ́ ɓaà ma ɖe, ké ɔ ɖá, “Kà ɔ nìà náa, Bounɓo, nìí, zàìn dyɛ ḿ vǐè-ɖɛ̀ ɓě ɓá ɓáá-ɖɛ̀ mɔ̀à ɖéé kɛ jè dyíɛɛ da.” Ké Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyuɛ ma náa ɓó ɔ bìì. Tia ɓaɖaa, ɖéé mɔ̀ ma ɓáá-ɖɛ̀ ɖò ɓɛ́ ɔ zi ma ɖɛ kpauń mìɔ kɛ, sepóɛɖé ɔ mɔ̀ ma ɓáá-ɖɛ̀ jɛ́ɛ́ ɓɛ́ gǎ-dyé-nyɔ̀ pàɖǎ ɓá ma kɛ. Jɔ́ɔ́ dyuòɛ̀ kà ɓɛ́ ɖéé ɓéɖé ma mú-nyùìn-ɖɛ̀ kúɖúú ɓó tia ɓaɖa, ké ɖéé jè cɛ̃́-cɛ̃́ muɛ ma nyuùn ɓɛ́ ɔ ké ma wíɖí pàɖǎ ɓéɖé kɛ. Ɔ jèɛɛ, dyììn ɖé fɔ̀nɔ̀-hwòɖǒ ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyí ma kà ɔ kɛ múɛɛ, ɔ cɛ̃́ ma ɖɛ ɓě ɓɛ́ wa nyu ɖéé múɛɛ hɔ̃dɛ̀ɖɛ̀ tã jè, ké ɔ cɛ̃́ ma ɖɛ ɓě ɓɛ́ wa nyu síɖóún múɛɛ nììn hɔ̃dɛ̀ɖɛ̀ ɖò jè ɖekè. Sɔ̀ìn ɓóɛ gboɛɛ, púɛɛ, ɔ ɖú ma ɓáá-ɖɛ̀ ɓá jè tɛ̀mɛ̀ìn kpàǐ ɖé sùkúù ɖò mɔ̀ Tɔ́kéjì kɛɛ mú. Ɔ tɛ̀mɛ̀ìn sùkúùɔ̀ mú ɖɛ ɓó zɔ̃ kpáɖá-nyɔ sɔ̃́ sè mɛ̀nɛ̌ìn-sɔ̃́ xwíníín, hwɛ̀ ké ɔ ɖú geɖe-nyu-nyɔ̀ ɓě ɖɛ kò-kò ɓě tɛ̀mɛ̀ìn kpàǐ, ɓɛ́ ɔ ké wa gbo kpá ɓɛ́ wa ké ɓóɖó-kpàɔ̀ jè dyí dyuò kè ɓɛ́ wa ké ɓáá-ɖɛ̀ kpa ɖɛ ɓě ɖé ɓóɖó-kpàɔ̀ mú zàà ɓɛ́ìn. Púɛɛ, Jɔ́ɔ́ Wácĩ́íntɔ̃̀ mɔ̀ ma mana vɛ̀nɛ̀ cá ké Gèɖèpɔ́ɔ̀ poɛ ma nyɔ ɓě kɔ̃, sepóɛɖé ɔ taɓa ma Gèɖèpɔ́ɔ̀ hwìɖǐǐ, ké ɔ dèɛ̀ hwòɖǒ kɔ̃ kà ɓɛ́ ɔ jǔ ké m̀ dyi Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɛɛ-ɖɛ̀ ɓěɔ̀ gbo gmɔ̀ nɔ̀mɔ̀ dyíin ní, nìí, nyɔǔn-dyù ɓɛ́ìn wa kpáná kɔ̃ún dyéɛ mìɔ kɛ.

Wuɖuɔ̀ xwíníín: Mɛɛ-ɖɛ̀ nì cĩ́ɛń ɓě nìà ɓóɖó-kpàà kɔ̃ɛɛ mɔ̀ tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ ɓá kà ɖɛ ɓě nì cĩ́ɛń nyɛɛ kpeɖe nyu nìɛ̀ ɓó wa mǔè ɓě gboɛ kè dɛ̀ wa cĩ́ɛɛ jè dyíɛ.

► Ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɖò mɛ zà Jɛ́nɛ́sì 1:1 kè 1:26-28 ɓɛ́ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓěɔ̀ ké ɔ gbo ɖùǔ tò.

Xwíníín kɔ̃̀ jè Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyuà nyɔǔn-dyù ɓóɖó-kpàà wuɖuí-kɔ̃̀-nyɔ̀ múɛɛ mɔ̀, ɔ mɛ ma ɖɛ séín ɓɛ́ wa ké ɔ ɓàìn (Wɛ́ɖɛ́ 148), ké ɔ po nyɔǔn-dyù mɛɛ-ɖɛ̀ ɓěɔ̀ kɔ̃in ɓɛ́ wa ké ɖɛ ɓěɔ̀ wuɖuí-kɔ̃̀-nyɔ̀ jǔ. Sepóɛɖé Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɛ à kà ɔ mìɔùn nìà kɛ jèɛɛ, à ɓéɖé ɓɛ́ à ké nàìn-nyɔ̀ ɓě jǔ kà Gèɖèpɔ́ɔ̀ nìà kɛ, ɓɛ́ à ké “ɖɛ séín wuɖuí kɔ̃̀” kà Gèɖèpɔ́ɔ̀ nìà kɛ. Wɛ́ɖɛ́-céè-nyɔ̀ɔ̀ ɖá, “Dyéɛ, m̀ mɛ (nyɔǔn-dyù) ké m̀ ɖòùn nyɛ̀nɛ̀ɛ̀ kɔ̃ kpé zi wa kɔ̃. Ké m̀ ɓáìn wa dĩ́ín-dĩ̀ìn kè dya-dè-dè kɔ̃in. M̀ nyu wa ɖɛ séín ɓě ɓɛ́ nì sɔ̃ ɖǎà mɛɛ wuɖuí-kɔ̃̀-nyɔ̀ mú. M̀ nyuɛ ké wa kɔ̃̀ ɖɛ séín kpé kɔ̃ún.” (Wɛ́ɖɛ́ 8:5-6).[1] Nyɔǔn-dyù ɓéɖé nyuu-ɖɛ̀ vɛ̀nɛ̀ nɔ̄ ɓóɖó-kpàà kɔ̃. Wa se nì kà nimii ɓě nìà kɛ. Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyuɛ ké nyɔǔn-dyù kɔ̃̀ ɓóɖó-kpàà kè mɛɛ-ɖɛ̀ séín nìà ɔ kɔ̃ɛɛ kpé kɔ̃ún.

Gèɖèpɔ́ɔ̀ cɛ̃ɛ ma Áɖɔ̀ùn kè Íì gbo ɓɛ́ wa ké dúún zaìn, ɓɛ́ wa ké ɓóɖó-kpàɔ̀ kɔ̃ dyi dyíìn. Ké ɔ cɛ̃ɛ wa gbo ɖe ɓɛ́ wa ké ɓóɖó-kpà gànáɔ̀ wuɖuí kɔ̃̀. Waà xwéɖé-dù deìn dúún ɓěɔ̀ mɔ̀ nyɔ kéà ɓóɖó-kpàɔ̀ wuɖuí kɔ̃̀ kɛ̀. Ɓóɖó-kpàà wuɖuí-kɔ̃̀-kɔ̃̀ɔ̀ xwíníín mɔ̀ ɓɛ́ wa ké ma ɓóɖó-kpàɔ̀ kɔ̃in té, ɓɛ́ wa kéɛ dà ɖìè ɓě dyí kaà, ɓɛ́ wa ké bãa-ɖɛ̀ ɓě nìà ɖé ɓóɖóɔ̀ hwuɖuɛɛ da dyéɛ ɓɛ́ìn kè ɓɛ́ wa ké wa kũ̀à mú nyùɛ̀n ɓɛ́ìn kè ɓɛ́ wa ké nimii ɓě po ɔ kè ɓɛ́ wa ké fɔ̀nɔ̀-hwòɖǒ ɓá ɖɛ-cɛ̃́-cɛ̃́ dyíɛɛ xwaún poìn.

Ɖɛ séín nɔ̀mɔ̀ ma dyíin ti ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɛ ma wa kɛ. Ídɛ̃̀ìn-ɓàǎ-ɖɛ̀-gbǎɔ̀ gbo-gmɔ̀-kũ̀à (Jɛ́nɛ́sì 2:15) ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyí ma kà nyɔǔn-dyù kɛɛ mɔ̀ ma mana-ɖɛ̀ vɛ̀nɛ̀ cá ɓó wa bìì. Kɛɛ ti wa nyu ma nàmàǔn wɛ̃ɛ, púɛɛ, Gèɖèpɔ́ɔ̀ manaɔ̀ zɛ̃̀ìn ma gboò-wùɖù mú, ké ɔ poɛ ma wa kɔ̃, ké kũ̀à fɛ̃́ìn xwa ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyí ma kà wa kɛɛ zɛ̃̀ìn ma gana-kũ̀à mú (Jɛ́nɛ́sì 3:17-19). Ɓóɖó-kpàà se dyí sɛ́ɖɛ́ìn ɖe kà Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyuɛ ma kà mɛɛ kɛ,[2] kɛɛ kà Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyuà ɓóɖó-kpàɔ̀ mɛɛ kɛɛ tɛ̀mɛ̀ìn ɔ dĩ́ín-dĩ̀ìnɔ̀ nyɔǔn dyí ke kánáá pū.

Ti ɓɛ́ ní-tòɔ̀ ɖǎ ma dyi ziɛɛ, Gèɖèpɔ́ɔ̀ cɛ̃ɛ ma kà ɓɛ́ à mɛ ɖi nimii ɓěɔ̀ kɛ (Jɛ́nɛ́sì 9:3). Gma ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ tòìn ma kà Mózè múɛɛ ɖá nimii ɖíɛ́ ɓě nì ɓó ké nyɔǔn-dyù mɛ ɓɔ́ wa ɖiɛ, kɛɛ Dèè-wùɖù Ɖìèɔ̀ mɔ̀ùn cɛ̃ɛ à gbo kà ɓɛ́ ɖii-ɖɛ̀ séín nɔ̀mɔ̀ dyíin ɓɛ́ nyɔǔn-dyù kéɛ ɖiɛ (Máà 7:19, 1 Tímétè 4:4). Nimii ɓě se kpé ɓě ɓɛ́ nyɔǔn-dyù ɓéɖéà kɛɛ ɖò ɓéɖé, ké nyɔ ɖò se wa nyɔǔn-dyù dyí poɛ̀n ɓɛ́ìn.

Kpé nyɔǔn-dyù ɓéɖé ɓɛ́ wa ké ɓóɖó-kpàà bãa-ɖɛ̀ ɓěɔ̀ gbo gmɔ̀ kɛ

Nyɔǔn-dyù ɓéɖé kpé ɓó mɛɛ-ɖɛ̀ tɔ̀ɔ̀ séín kɔ̃in dyɛo, kɛɛ wa se kpé séín ɓéɖé. Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓéɖé nyɔǔn-dyù kpé kɔ̃in.

Ɓóɖó-kpàà kè ɖɛ séín nìɛ̀ kɔ̃ɛɛ mɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ kɔ̃̀ɔ̀-ɖɛ̀.

► Ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɓě mɛ zà Wɛ́ɖɛ́ 24:1 kè Wɛ́ɖɛ́ 50:10-11 wuɖuún ɓɛ́ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓěɔ̀ ké wa gbo ɖùǔ tò.

Ɓóɖó-kpàɔ̀ mɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ kɔ̃̀ɔ̀-ɖɛ̀. Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɛ ɓóɖó-kpàɔ̀ ɓɛ́ ɔ ké ɔ dĩ́ín-dĩ̀ìnɔ̀ nyɔǔn dyí tɛ̀mɛ̀ìn (Wɛ́ɖɛ́ 19:1), ɓɛ́ ɔ ké nyɔǔn-dyùɛ̀ mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ ɓě wa nyíɛ ɓɛ́ìn (Jɛ́nɛ́sì 1:29), kè ɓɛ́ ɖé ké dà nɔ̀mɔ̀ dyíin jǔ ɓɛ́ wa ké ɖé cĩ́. Gèɖèpɔ́ɔ̀ hwòɖǒɛ̀ gbɔ-po-ɖɛ̀ mɔ̀ ɓɛ́ à ké ɓóɖó-kpàɔ̀ kè ɖɛ ɓě nìà ɖéɛ múɛɛ múàǔn dyi kpáìn. À se ɓéɖé ɓɛ́ à ké ɓóɖó-kpàɔ̀ ɓiè, sepóɛɖé ɔ mɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ sɔ̃ɔ̀ mɛɛ-ɖɛ̀ (Wóɖómà 1:25). Mɔɔ à se ɓéɖé ɓɛ́ à ké ɓóɖó-kpàɔ̀ dyíin nyìnììn.

Nyɔ ɖíɛ́ ɓě zà bãa-ɖɛ̀ ɓě ɖé ɓóɖóɔ̀ hwuɖu, ké wa hwɔ ɓóɖóɔ̀ mú, ké wa nyìnìɛ̀n dyíin fɔɔ, hwɛ̀ ké wa táà dyi. Ti ɖíɛ́ ɓě ní, nyɔǔn ɓě dyi ké wa ɖaɓa cu séín ɓě nìà ɖé xwáɖá-kpòòɔ̀ múɛ, ké ɔ nyuɛ ké níɔ̀ wɔɔ̀ cáná nɔ̀mɔ̀ dyíin séín nìà ɖé toɖo ɓěɔ̀ gboiɛɛ ɖé dyi nyɛ̀nɛ̀ɛ̀. Ké ti ɖíɛ́ ɓě ní, nyɔ ɖíɛ́ ɓě ɖáɓá nimii vɛ̀nɛ̀-vɛ̀nɛ̀ ɓě nìà ɖé xwáɖá-kpòò ɓěɔ̀ múɛ, ké wa nyu wa suaɖɛ̀ mú, ké ɔ nyuɛ ké nimii ɓěɔ̀ gǎ kpá ɖé xwáɖá-kpòòɔ̀ mú. Nyɔ ɖíɛ́ ɓě wáɖá sĩ̀ɔ̌ ɓó zii-nì ɓěɔ̀ kɔ̃, ké ɔ nyuɛ ké ní ɓèɔ nyìnììn dyíin, ké nyɔ ɖò se wa ɖɛ ɖò mú nyùɛ̀n ɓɛ́ìn.

Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɛ ɓóɖó-kpàɔ̀ ɓɛ́ ɔ ké mú zaìn. Ɔ mɔ̀ ɖɛ gbà cá ɓɛ́ ɖɛ ɓɛ́ìn ɓóɖóɔ̀ dyíin nyìnìɛ̀n nyɛɛ, nyɔ ɖò kéɛ mú nyùìn nyɛ. Ɔ se Gèɖèpɔ́ɔ̀ hwòɖǒi dè fɔɔ ɓɛ́ à kéɛ náa nyu kɛ.

Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyu ɓóɖóɔ̀ ɓɛ́ xwéɖé-dù deìn dúún kúɖúú ɓě kéɛ kpáná kɔ̃ún dyé ɓó zɔ̃ táázĩ̀ìn ɓě xwíníín. À mɛ nɔ̀mɔ̀ìn à ɓóɖó ɓěɔ̀ xwa tee, ɓɛ́ wa ké kpáná mú nì ɓó xwéɖé-dùɔ̀ nyɔ mu ɓó dyí kɔùn wɛ̃ɛ bìì. Nyɔ ɓɛ́ wàɖà-wàɖà-kpànà po jè dè hwòɖǒǔn jèɛɛ, ɔ gbɔɔ̀ ɔ ɓóɖóɔ̀ múɛɛ, ɔ se nyɔ ɓě nì ɓó ɔ ɖeiɛɛ mú ɖɛ̀ɓɛ̀, hwɛ̀ ké ɔ se xwéɖé-dù mu ɓó dyí kɔùn wɛ̃ɛ ɖɛ ɖá.

Ɔ mu m̀ muàǔn poùn ɓɛ́ m̀ kéɛ hwìɖǐi poìn kà zɔ̃ kpáɖá-nyɔ kéá ziín, nyɔ ɖò mu nì dyú ɓěɔ̀ gbo dyíɖíìn nyɛɛ̀? Gbào, ɔ se m̀ múàǔn poɛ́ mu. Kɛɛ nyɔ ɖíɛ́ ɓě nì waà dyú ɓě bũ̌ dyíɖíɛń dyììn ɖé dɛ̀ ɓɛ́ dyú ɓěɔ̀ ké cĩ́ ɖé dyúa kɛɛ mú-gbɔɔ̀-gbɔɔ̀ mú. Ɔ jǔ ké mɔ̀ùn se dyú ɓéɖéín, nìí, m̀ mɛ kɔ̃̀ ɖé nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě nììn dyú ɓě ɓɛ́ wa muà pá ɓě nìà kɛ dúí sèìn ɖé dyúa kɛɛ jè gbo.

Nyɔ ɖíɛ́ ɓě màìn pá ɓɛ́ wa mìɔùn kɔ̃̀ kɛɛ jè mú, kɛɛ wa se ɓóɖó-pà jè gbo kɔ̃̀. Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě mɛ mɔ̀ dyí-tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ ɖé ɓóɖó jè gbo-kɔ̃̀-kɔ̃̀ mú. Sepóɛɖé à dyuòɛ̀ kà ɓɛ́ ɓóɖóɔ̀ mɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ kɔ̃̀ɔ̀-ɖɛ̀ kɛ ɔ kè kà ɓɛ́ à kɔ̃̀ ɖé nyɔ ɓě cĩ́à ɓóɖóɔ̀ kɔ̃ɛ kè xwéɖé-dù mu ɓó à ɖeín dyí kɔùn wɛ̃ɛ jè gboɛ.

Ti ɖíɛ́ ɓě ní nyɔ ɖíɛ́ ɓě cɛ̃ɛ ɖéɛ wa mìɔùn mú, ké wa ɖá, “Mɔ̄ mɔ̀ nyɔ se pá nìà kɛ kɔ̃̀. Ɔ jèɛɛ, ḿ ɓɛ́ìn ɓó sĩ̀ɔ̌ wáɖáa,” mɔɔ wa ɖá, “Ḿ ɓɛ́ìn cu séín nì pá nìà kɛ kɔ̃ɛɛ ɖaɓaa, dè cu mɛ́nɛ́ɛ́ ɓěɔ̀ kɔ̃ ɖekè.”

► Ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɖò mɛ zà Dìtɔ̀wáɖánámɛ̀ 22:6 wuɖuún ɓɛ́ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓěɔ̀ ké ɔ gbo ɖùǔ tò.

Ɓóɖó-kpàà dɛ̀ ɓɛ́ wa céèìn kà Dìtɔ̀wáɖánámɛ̀-cèè-ɖɛ̀ɔ̀ kɛɛ, nyɔ ɓě nì ɖéɛɛ kpa ma naà ɓě ɓɛ́ wa jìɖǐ téɖé kɔ̃ɛɛ ɓó waà téɖé ɓěɔ̀ kɔ̃ kpɔ̃ɔ pū. Ɔ jǔ ké wa dyi ma ná ɖɛ nìà kɛ dyúa kpa tee ní, nìí, ti ɖò mu dyiìn ké naà ɓěɔ̀ mu ma ɖé ɓóɖóɔ̀ kɔ̃ dyi hwɛ̀ìn. Ɔ jèɛɛ, Gèɖèpɔ́ɔ̀ cɛ̃ɛ ma wa gbo ɓɛ́ wa ké naà-ɖɛ̌ɔ̀ dyi táà, kɛbì wa mɛ zà ɔ gɛ̃ mɔɔ dyú xwíɖíi kɛ, ɓɛ́ naàɔ̀ xwéɖé ní kɔ̃̀ ɖà dyi kpá. Gma ɓě nì ɓóɖó-kpàà dà kò-kò ɓě ɓó zɛ̃̌ɛ̀ kɛɛ ɓéɖé kòɛ̌n, kɛɛ vɔ́sì nìà kɛ nìɛ̀ à gbo cɛ̃iń kà ɓɛ́ à mɛ vɔ̃ ɓɛ́ à ké bãa-ɖɛ̀ ɓě nì ɖé à ɓóɖóɔ̀ kɔ̃ɛɛ jè mú màìn nyɛ.

Ti ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyuà ɓáá-ɖɛ̀ ɓěɔ̀ kɛɛ, ɔ se ma vàǎ-mì ɓě kè ɓáá-ɖɛ̀ ɓě ɓéɖé ɓoɛɛ ɖòùn nyu, kɛɛ ɔ nyu ma cu-bùè ɓě kè ɖɛ nɔ̀mɔ̀ kɔ̃in kúɖúú ɓě ɖekè. Ɔ xwíníín mɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ se kũ̀à ɓɛ́ à nyùìn kà ɓóɖóɔ̀ múɛɛ jè gbo kɔ̃̀ ɖòùn pū, kɛɛ ɔ kɔ̃̀ ɓóɖóɔ̀ dyíin nɔ̀mɔ̀ jè gbo ɖekè (Ɖúù 12:27). Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyu ɔ sɔ̃ɔ̀ mɛɛ-ɖɛ̀ ɓěɔ̀ ké wa nɔ̀mɔ̀ kɔ̃in, nìí, ɓɛ́ nyɔǔn-dyù ké cĩ́-naín nɔ̀mɔ̀ dyíin ɓéɖé jè.

Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyuɛ ké toɖo ɓěɔ̀ kè gbǎùn-fúɖúá ɓěɔ̀ kè ní ɓěɔ̀ kè bɔɔ-kpà ɓěɔ̀ ɔ kè xwáɖá-kpòò ɓěɔ̀ séín nɔ̀mɔ̀ kɔ̃in, ké wa nɔ̀mɔ̀ dya gmɔ̀ɔ̀ kìɖì. Ti ɖíɛ́ ɓě ní nyɔ ɖíɛ́ ɓě nyini ɓó pá ɖò mú, kɛɛ wa seɛ dyuò kà ɖɛ ɓě nì ɓóɛ nɔ̀mɔ̀ dyíin nyɛ, sepóɛɖé ɔ jè se ɖɛ kpa ɖé wa gbo.

► Poìn ɖɛ nìà kɛ jè hwìɖǐi, ɔ jǔ ké m̀ dyiɔ́ má hwɔìn-ɖɛ̀-mɛ-nyɔ̀ jǔǐn. Ɖɛɔ̀ mɔ̀, m̀ ɖú ti pàɖǎ dyí ké m̀ mɛ ɖɛ nɔ̀mɔ̀ dyíin ɖò, ké m̀ tã́a nɔ̀mɔ̀ dyíin, ké m̀ zàà ɖéɛ ké m̀ nyíɛ m̀ ɓǎto ɖò. Ké wé ɖòɛ̀ ɓaɖaa, m̀ mu nì ɓǎtoɔ̀ gboi téɛń, ké m̀ dyɛ̀ìn mɛɛ-ɖɛ̀ ɓɛ́ m̀ nyíà ɔ kɛɛ ɓó ɓíɖíi dyi, ké nyɔǔn ɓě nìɛ̀ kɔ̃in síɛ̌n. Ɔ dyi ná nìǐn, ɔ mu nì hwòɖǒ ɖé ɖei poùnǹ?

Ɖé gbɛ̌ɛ̀ ɖíɛ́ ɓě múɛɛ, nyɔ ɓěɔ̀ kpa waà sĩ̀ɔ̌ ɓěɔ̀ dyi wáɖáìn pū. Wa nɔ̀mɔ̀ìn waà taà ɓěɔ̀ múin, kɛɛ wa wáɖá sĩ̀ɔ̌ séínɔ̀ dɛ̀ séín wa mɔ́ɔ wáɖáa dyiɛ. Ké hwɔɖɔ-gboi-hwìè ɓě nì ɖé waà gbɛ̌ɛ̀ ɓěɔ̀ múɛɛ mɔ̀ sĩ̀ɔ̌ saá-saá.

► Ɖɛ́ nyɔ ɓě nì náa ɓéɖé ɓɛ́ wa ké múin wɔ̃́ kɛ́?

À mɛ kɔ̃̀ dɛ̀ ɓɛ́ à kè nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě cĩ́ɛɛ jè gbo, ɓó wa jè ɔ kè ɓó à mɔ̀ùn jè ɖekè.

► Ɖɛ́ cɔ́cì ɖò ɓɛ́ìn nyuɛ ɓɛ́ nyɔ ɓě nì ɓó wa ɖeiɛɛ kpeɖe ké gbo zĩàìn nyɛ́?

Nimii kò ké nyɔǔn-dyù kò. Gèɖèpɔ́ɔ̀ se wa nyu kà ɔ mìɔùn nìà kɛ. Wa se dĩ́ín-dĩ̀ìn-zùù ɖò ɓéɖé (Ìkíɖísìásì 3:21) ké wa se kpé ɓě ɓɛ́ nyɔǔn-dyù ɓéɖéà kɛɛ ɖò ɓéɖé.

Gèɖèpɔ́ɔ̀ cɛ̃ɛ à gbo kà ɓɛ́ nimii ɓěɔ̀ mɔ̀ à ɖii-ɖɛ̀ kɛ. Ɔ xwíníín mɔ̀ ɔ nyí à kpé ɓɛ́ à ké nimii ɓě nìà ɖé xwáɖá xwíɖíiɛɛ ɖáɓá, ɓɛ́ à ké wa ɖi kè ɓɛ́ à ké nyúà-ɖɛ̀ ɓě po, ɓɛ́ wa ké à ɖii-ɖɛ̀ jǔ.

Ti pàɖǎ xwíníín nyɛɛ, nyɔ ɖíɛ́ ɓě po nimii ɓě ɓɛ́ wa ké wa péín nyùìn, ké nyɔ ɖíɛ́ ɓě po wa ɓɛ́ nimii ɓěɔ̀ ké wa bìì kũ̀à nyu.

► Gèɖèpɔ́ɔ̀ kɔ̃̀ ɖé ɖɛ nyɔǔn ɓě nyu nimii ɓě bũ̌ɛɛ jè gbo pūe?

► Ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɖò mɛ zà Nɔ́ɔ́ 12:10 wuɖuún ɓɛ́ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓěɔ̀ ké ɔ gbo ɖùǔ tò.

Vɔ́sìɛ̀ nìɛ̀ à gbo cɛ̃iń kà ɓɛ́ nyɔ taɓa Gèɖèpɔ́ɔ̀ hwìɖǐǐɛɛ kɔ̃̀ ɖé ɔ nyúà-ɖɛ̀ ɓěɔ̀ jè gbo, kɛɛ kpeɖe ɓɛ́ hwòɖǒ-kɔ̃in-nyìnììn-nyɔ̀ ɓéɖéɛɛ mɔ̀ kànàǎ-ɖɛ̀ nyu-nyu kánáá pū kɛ.

Nyɔ ɓɛ́ ɔ po nyúà-ɖɛ̀ kɛɛ ɓéɖé ɓɛ́ ɔ ké ɔ ɖii-ɖɛ̀ kè ní ɔ kè pɛ̃́-naín ɓéɖé. Nyɔ ɓɛ́ ɔ se ɖé ɔ nyúà-ɖɛ̀ ɓěɔ̀ mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ ɓě jè gbo kɔ̃ɛɛ se nyɔ sɛ́ɖɛ́ìn dyí ɖò.

Ɔ mɛ nì m̀ hwìɖǐi kà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɔ̀ nyɔ kɔ̃̀ nimii séín ɓěɔ̀ kɛ (Wɛ́ɖɛ́ 50:10-11). Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɔ̀ nyɔ sɔ́ɔ dyí kà wa nyuà nìɛ̀ kɛ, ké ɔ mɛ ná wa. Ɔ nyu wa, ké wa séín ɓéɖé kòɛ̌n ɖò-ɖò. Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓɛ́ìnɔ̌ má nimii gbɛ̀ǐ-gbɛ̀ǐ ɓɛ́ wa ɓɛ́ìn kũ̀à nyuɛ kɛ kè ɔ nyɔ ɓě nɔ̀mɔ̀ dyíin ɓó ɖii bììɛɛ ɖòùn mɛɛ pũ̄, kɛɛ ɔ seɛ náa nyu. Ɔ mɛ nimii táázĩ̀ìn, táázĩ̀ìn kò-kò ɓě, ké ɔ se ɓó sèìn, kɛɛ ɔ mɛ ɓíɖíi-dyi-nà-ɖɛ̀ kè wãa-ɖɛ̀ ɓě ɔ kè ɖɛ ɖíɛ́ ɓě ɓɛ́ dyéɖé se dyéɛ ɓɛ́ìn nyɛɛ ɖekè. Gèɖèpɔ́ɔ̀ tɛ̀mɛ̀ìn nyɔǔn dyí kà ɔ mɔ̀ ɖɛ-mɛ-nyɔ̀ jɛ́ɛ́ɔ̀ kɛ dyììn ɖé nimii-dù kò-kò séín ɓěɔ̀ mɛ-mɛ mú.

Nimii ɖíɛ́ ɓě nì ɓó ké wa dè wa kɔ̃̀ɔ̀-nyɔ̀ ɓě dya, ké ɖɛ ɓɛ́ wa kɔ̃̀ɔ̀-nyɔ̀ ɓěɔ̀ nyu wa bììɛɛ dè wa hwòɖǒ dyi. Wa ɖɛ̀ɓɛ̀ ɓɛ́ nyɔǔn-dyù ké wa ɖá, ké wa cɛ̃́ɛ kà wa ké nyɔ gɔ̌ jǔɛ nyuɛ. Wa fɔ̀nɔ̀-hwòɖǒ, ké wa ɓɛ́ìn kpé ɓɛ́ wa ké ɖɛ pàɖǎ cɛ̃́. À dyéɛ kà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɛ wa ɓɛ́ wa ké nyɔǔn-dyù gbo kpá kɛ. Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyuɛ ké nimii ɓěɔ̀ dyé nyɔǔn-dyù kpéín mìɔ. (Jɛ́nɛ́sì 9:2).

Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɛ nimii ɓě, ké ɔ nyí wa fɔ̀nɔ̀-hwòɖǒ ɓɛ́ wa ké nyɔǔn-dyù gɔ̃̌ jǔ. Nyɔ mɔ̀ nyɔ mu wa gbà-kà kpɔ̃ùn wɛ̃ɛ se xwíníín kɔ̃̀ jè Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɛà wa kɛɛ ɖɛ ɖá. Ɓó kɔ̃in ɖeɛɛ, nyɔ kɔ̃̀ hwòɖǒ dèìn nimii ɓě bũ̌in-puà-puà múin nyɛɛ mɔ̀ hwòɖǒ-kɔ̃in-nyìnììn-nyɔ̀.

Báɓòɔ̀ ɖú ɓáɖáá-dyí-gmɔ̀-nyɔ̀ dyí ké ɔ dèɛ̀n ɖɛ pàɖǎ mɛ. Dèɓé mɔ̀ ma ɓáɖáá-dyí-gmɔ̀-nyɔ̀, hwɛ̀ ké ɔ mɔ̀ ma kà Éézùɖùɛ̀-ɓòɖòɔ̀ kã́á kɛ̀. Ɖé Wɛ́ɖɛ́ 23 múɛɛ, Dèɓé poìn Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓáɖáá-dyí-gmɔ̀-nyɔ̀ dyí. Dèɓé dèɛ̀ ma hwòɖǒ kɔ̃ kà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ gmɔ̀ ɔ nyɔ ɓěɔ̀ dyí kà ɓáɖáá-dyí-gmɔ̀-nyɔ̀ gmɔ̀à ɔ ɓáɖáá dyíɛ. Ɖé Dèè-wùɖù Ɖìèɔ̀ múɛɛ, Píɖɛ̀ poìn pásɔ̀ɖɔ̀ ɓěɔ̀ ɓáɖáá-dyí-gmɔ̀-nyɔ̀ dyí (1 Píɖɛ̀ 5:2, ɔ kè vɔ́sì tɔ̀ɔ̀ ɓě ɖe). Ɔ jǔ ké Gèɖèpɔ́ɔ̀ se mɔ́ ɓɛ́ nyɔ ɓě kéɔ́ má waà nyúá-ɖɛ̀ ɓě gbo gmɔ̀ ní, nìí, ɔ seɔ́ má nyɔ ɓě nìà kɛ ɓáɖáá-dyí-gmɔ̀-nyɔ̀ dyí poɛ̌n mu.

Dyììn ɖé ɓáɖáá-dyí-gmɔ̀-gmɔ̀ɔ̀ múɛɛ, Dèɓé cɛ̃́ɛ ma kà ɔ ké nyɔǔn-dyù jè gbo kɔ̃̀ɔ̀ nyuɛ. Kà dyúáɖòɔ̀, kǎà à dyi ɓóɖó ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyíà à kɛ kè nimii ɓě nìɛ̀ kɔ̃ɛɛ gbo gmɔ̀ ní, nìí, ɔ mu à gbo kpáùn ɓɛ́ à kéɛ cɛ̃́ kà à ké nyɔǔn-dyù ɓě gbo gmɔ̀ɔ̀ nyu ɖekèɛ.

Hwúe-dyèɖè mɔ̀ dyéɖé ɓɛ́ ɔ hwɔ dyi mìɔ ɖé dyéɖé kò-kò séín ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyuà kɛɛ hwìɛ̀ kɛ, ɔ sèìn dɛ̀ ɓɛ́ ní mɔɔ ɓóɖó-kpà nɔ̀mɔ̀ dyíin se nì kɛ. ɔ mɔ̀ dyéɖé ɓɛ́ nyɔǔn-dyùɛ̀ dyéɖé gbo dyí mìɔ kɛ.

Nyɔ ɓáún-ɓáún ɓě ɓɛ́ wa cĩ́ ɖé xwí gboɛɛ, ɔ jǔ ké wa dyi dɛ̀ ɓɛ́ ɓáá-ɖɛ̀ kúɖúú kè cu ɓě nìɛɛ mu ní, nìí, ɔ dè wa hwòɖǒi mìɔ.

Ɖé dì-ɓà-hwɔ̀ɖɔ̀ ɖíɛ́ ɓě múɛɛ, ɔ kàmà mú ɓɛ́ m̀ ké cu mɔɔ ɓáá-ɖɛ̀ ɓě dyé, sepóɛɖé wa sàmàìn sìmɛ́tè mɔɔ kóò-táà hwɔɖɔ ɓěɔ̀ dà pàɖǎ dyi. Nyɔ ɓě ɓɛ́ wa cɛ̃́ nimii ɓě kè nyɔǔn-dyù jèɛɛ nì vɔ̃uń ɓɛ́ wa kéɛ nyu ɓɛ́ dì-ɓà-hwɔ̀ɖɔ̀ ɓěa ké pá ɓě nyu ɓɛ́ wa ké ɖé pìǐ ɓě kè ɓáá-ɖɛ̀ tɔ̀ɔ̀ ɓě ɓá. Nyɔ ɓě ɓɛ́ wa nì gbɛ̌ɛ̀ ɖò-ɖò séín múɛɛ mɛ tò pá ɖò ɓɛ́ gɔ̌mànà ké cu ɓě kè ɓáá-ɖɛ̀ tɔ̀ɔ̀ ɓě ɖé ɓá. Wa mɛ dè pá ɓě nì náa dyi ɓɛ́ nyɔǔn ɓě ké ɖé mu, ɓɛ́ wa ké wa mìɔùn múàǔn dyi kpáìn kè ɓɛ́ dyú ɓě ké ɖé péé nyùìn. Gbǒ-xwíníín-nyɔ̀ ɓě ɓɛ́ìn dà ɖò dyi mɔ́ɔ́ ɖé waà taàɔ̀ mú ɓɛ́ wa ké ɖé pìǐ ɓě kè cu ɓě ɓá ɖekè.

Ɖé cɛ̃́ɛ́-ɖɛ̀ɛ̀ gbɔ-dè-dè múɛɛ, à cɛ̃ ɖɛ mɔ̀ mɛɛ-ɖɛ̀ nì cĩ́ɛń ɓě nìà ɓóɖó-kpàà kɔ̃ɛɛ xwíníín nyɛɛ m̀ gbo.

► Ɖɛ́ kɔ̃̀ jè Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ mɛ kɔ̃̀à ɖé mɛɛ-ɖɛ̀ nì cĩ́ɛń ɓě nìà ɓóɖó-kpàà kɔ̃ɛɛ jè gbo kɛ́?

Nyɔ ɖíɛ́ ɓě poɛ̀n hwìɖǐi kà à ɓɛ́ìn nyuɛ ɓɛ́ ɓóɖó-kpàà ké se ɓíɖíi sɔ̀ fɔɔ, ɔ jǔ ké à dyi ɖɛ ɓě ɓɛ́ìn nyuɛ ɓɛ́ ɓóɖó-kpàɔ̀ ké dyíin nyìnììn nyɛɛ nyu-nyu dyi táà níɛ. Kɛɛ gmɔ̀ nɔ̄, à mɔ̀à nyɔǔn-dyù ɓěɛɛ, à ɓɛ́ìn ɓóɖó-kpàà dyí gmɔ̀ɔ̀ ɓó ti tɔ̀mɔ̀ǔn-tɔ̀mɔ̀ǔn xwíníín pū, kɛɛ à se kpé ɖò ɓéɖé ɓɛ́ à kéɛ nyu ɓɛ́ ɔ ké se ɓíɖíi sɔ̀ kɛ. Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě dyuòɛ̀ kà ɓɛ́ à se ɓóɖó-kpà nìà kɛ dyí kpɔ̃ɔ ɓɛ́ìn ɓɛ́ ɔ ké se wáɖá kɛ. Gèɖèpɔ́ɔ̀ mu ɓóɖó-kpà nìà kɛ jè dyi zĩ̀ìn ɓɛ́ ɔ kéɛ ɖie ɖò nyu ɖe (Wɛ̀ɖɛ̀ɓèɖésĩ̀ɔ̀ 21:1). Ɔ jèɛɛ, à dyuòɛ̀ dyí cá kà ɓɛ́ à se ɓóɖó-kpàɔ̀ dyí kpɔ̃ɔ ɓɛ́ìn ɓɛ́ ɔ ké se wáɖá kɛ.

Nyɔ ɖíɛ́ ɓě poɛ̀n hwìɖǐi kà ɓɛ́ nyɔǔn-dyù se ɖɛ kpa ɓɛ́ wa ké ɖɛ tɔ̀ɔ̀ séín ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɛà kɛɛ dyí ziɛ. Ɔ jèɛɛ, wa ɖá à mɛ dyé nimii ɓěɔ̀ kpéín, sepóɛɖé wa kpé kè à nììn kpé ɓɛ́ìn wɔ̃ jè. Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě dyuòɛ̀ dyí kà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyí nyɔǔn-dyù kpé ɓɛ́ wa ké ɓóɖó-kpà gànáà wuɖuí kɔ̃̀ kɛ. À dyuòɛ̀ kà ɓɛ́ nyɔǔn-dyù ɓě kò ké nimii ɓě kò kɛ, sepóɛɖé Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɛ à nɔ̀mɔ̀ dyíin cá kà ɔ mìɔùn nìà kɛ, ké à ɓéɖé sè-ná-sèɛ̀ zùù. Ɔ jèɛɛ, nimii ɓěɛ̀ kpé kè nyɔǔn-dyùɛ̀ kpé se wɔ̃ ɓɛ́ìn.

Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ kɔ̃̀ ɓóɖó-kpàà jè gbo, sepóɛɖé (1) ɔ mɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ kɔ̃̀ɔ̀-ɖɛ̀, (2) nyɔǔn-dyù ɓě ɓéɖé kpé ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyí wa kɛ, ɓɛ́ wa ké ɓóɖó-kpàɔ̀ gbo gmɔ̀, ɔ kè (3) à kɔ̃̀ ɖé xwéɖé-dù mu ɓó à ɖeín dyí kɔùn wɛ̃ɛ jè gbo.

► Ɖɛ́ nyɔ ɓě nì ɖé m̀ ɓíɖí mɔɔ ɖé nì gbɛ̌ɛ̀ɔ̀ múɛɛ nyu xwai, ɓɛ́ ɔ tɛ̀mɛ̀ìn nyɔǔn dyí kà ɓɛ́ nyɔǔn ɓě se Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɛɛ-ɖɛ̀ ɓěɔ̀ jè múin wɔ̃́ kà Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě nyuà kɛɛ kɛ́?

► Ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɓěɔ̀ dɔ́ɔ́-dè-dè: Nyuɛ ɓɛ́ nyɔ ɖò ké dyéɖé mɔ́ìn, ɓɛ́ ɔ ké ɖɛ ɔ dyé ɔ jǔ ké ɔ dyi ɖé ɔ cɔ́cì-gbòɔ̀ mú sɔ̀ǔn nìǐn nyɛɛ mɛ dè. Ɖɛ́ ɓě ɔ dyé ɓó cɔ́cì-gbòɔ̀ dyúa kɛ́? Ɔ dyé ɓó sĩ̀ɔ̌ ɓě ɓíɖíiì? Mɔɔ ɓó nì pū kà nyɔ ɖò nɔ̀mɔ̀ìn kà ɓó dyiɛɛ̀? Nyɛ́ kɔ̃̀ ɓɛ́ ɔ ké ɓó dyi nɔ̀mɔ̀ìn nyɛ́? Dè ɖɛ ɓɛ́ cɔ́cìɔ̀ nyɔ ɓě ɓɛ́ìn nyuɛ ɓɛ́ dàɔ̀ ké gbo zĩàìn nyɛɛ mɛ. Xwíníínɔ̀ nyɛ́ kɔ̃̀ jè wa kɔ̃̀à ɓó dàɔ̀ jè gbo kɛ́? Xwɛ̌ wa dàɔ̀ jè gbo-kɔ̃̀-kɔ̃̀ɔ̀ ɓɛ́ìn nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě kpéí poɛ kɛ́? Ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɓěɔ̀ ɓɛ́ìn kà ná hwìɖǐi poɛ̀n ɓá kà waà gbǒ ɓěɔ̀ ɖei nyu nìɛ̀ kɛɛ jè dyí ɖekè.

Jǔ dyi-diè-ɖɛ̀ ɓěɛ̀ gɔ̃̌.

► Kpeɖe ɓěɔ̀ nyɛ́ m̀ ɓéɖé ɓɛ́ m̀ ké gbo zĩàìn nyɛ́?

► Ɖɛ́ mɔ̀ gbo-zĩàìn-zĩàìn ɖò nì cɔ́cìɔ̀ ɓɛ́ìn nyuɛ ɓɛ́ ɔ ké dyí-tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ kè tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ jǔ ɓó nyɔ ɓě nìà ɖé gbɛ̌ɛ̀ɔ̀ múɛɛ bìì kɛ́?

► Ké ɖé nììn gbɛ̌ɛ̀ɔ̀ múɛɛ, ɖɛ́ ɓě ɓɛ́ìn nyuɛ ɓɛ́ gbɛ̌ɔ̀ ké dyíin nɔ̀mɔ̀ ɔ jǔ ké nyɔ ɓě nì ɖéɛɛ dyi sɔ̃ dyí poìn níɛ́?

À Ɓǎ, mɔ̀ nìà ɖé dyɔún wɛ̃,

À po m̀ zùo ɓɛ́ m̀ ké ɓóɖó-kpà nɔ̀mɔ̀ dyíin nìà kɛ mɛ, ɓɛ́ m̀ ké ɔ kè ɔ bãa-ɖɛ̀ ɓěɔ̀ à nyíɛɛ jè. À po m̀ zùo ɓɛ́ m̀ ké ɓóɖó-kpàɔ̀ mɛ, ɓɛ́ m̀ kéɛ à nyí, ɓɛ́ à kéɛ wuɖuí kɔ̃̀ kɛɛ jè.

Kpá à gbo ɓɛ́ à ké cĩ́, ɓɛ́ à ké m̀ zùo po ɓó ɓóɖó-kpà dĩ́ín-dĩ̀ìn nìà kɛ mɛ jè

Kpá à gbo ɓɛ́ à séín ké sɔ̃ dyí poìn, ɓɛ́ à ké ɓóɖó-kpàɔ̀ bãa-ɖɛ̀ ɓěɔ̀ kè ɔ dyíin-nɔ̀mɔ̀-nɔ̀mɔ̀ɔ̀ gbo gmɔ̀.

Kǎà ɔ mɛ nì

(1) Céè wuɖu-kpò gbɛ̀ǐ-gbɛ̀ǐ, ɓɛ́ m̀ ké nì kpeɖe ɓě m̀ mɔ́ gbo zĩàìn dyi, sepóɛɖé m̀ cɛ̃́ jǎà-ɖɛ̀ ɓě nìà nɔ̄ cɛ̃́ɛ́-ɖɛ̀ nìà kɛ múɛ jèɛɛ mɛ dè.

(2) Dè xwai-nyu-ɖɛ̀ ɓě se dyí sɛ́ɖɛ́ìn, ɓɛ́ nì ɓíɖí-nyɔ̀ ɓěɔ̀ nyu xwaiɛɛ mɛ ɓó céè-ɖɛ̀-mì dyúáɖò kɔ̃. Ɔ ɖǎ ná nìǐn, mu dyúa, ɓɛ́ ɔ jǔ ké m̀ dyiɔ́ kpeɖe ɓě nìà kɛ jè nyɔ ɖò gbo kɔ̃in zaìn mɔ́ ní, m̀ ké xwíníín kɔ̃̀ jè wa seà dyíin nɔ̀mɔ̀ kɛɛ mɛ dè. Ɖɛ ɓě m̀ muà céèìn nyɛɛ, vɔ́sì ɓě mɛ nyu wa zàse mɔɔ wa mɛ sɔ̀ ɖé Báɓòɔ̀ mú.