Lesson 13: Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ɔ̀ Kpóɖó-dyùàɔ̀

Ɖé cɛ̃́ɛ́-ɖɛ̀ nìà kɛ mánáín nyɛɛ, ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ɔ̀ mɛ ɓɛ́ìn kpé:

(1) Ɓɛ́ ɔ kéɛ múin wɔ̃́ kà ɓɛ́ ku-kɔ̃in-ɖɛ̀ ɓě vɔ̃ à zùǔn-kpòɖò-dyùàɔ̀ gbo kɛ.

(2) Ɓɛ́ ɔ ké ɔ kpóɖó-dyùàɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ xwáɖáún zàìn, ɓɛ́ ɔ ké kpeɖe ɖìè ɓě ɓɛ́ìn Bounɓoɔ̀ dya-dè-dè nyíɛ kɛɛ cɛ̃́.

Mátĩ̀ìn Ɖútɔ̀ po ma ɔ fɛ̀ɛ̀ gànáɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓiè-ɓiè mú gàná cá, sepóɛɖé ɔ poɛ̀n ma hwìɖǐi kà ɔ mɔ̀ hwìè ɖòùn kɔ̃̀ mú nyɔ ɓɛ́ìn Gèɖèpɔ́ɔ̀ bũ̌in xwɛ̃́ìn nyɛ. Tia ɓaɖaa, nyɔ ɓɛ́ ɔ xwɛ̃́ìn ma Gèɖèpɔ́ɔ̀ bũ̌in mìɔ kɛɛ se ɓéɖé ɓɛ́ ɔ ké ma ɖii-ɖɛ̀ séín ɖi, ké ɔ ɓéɖé ɓɛ́ ɔ ké ma wɔ̃ kɔ̃ hwèɖè kè ɓɛ́ ɔ ké ɖɔ se wíɖí pàɖǎ kpaa mú po, ké ɔ se ɓéɖé ɓɛ́ ɔ ké ma kɔ̃̀ɔ̀-ɖɛ̀ pàɖǎ ɓéɖé, ké ɔ se ɓéɖé ɓɛ́ ɔ ké ma nyɔ́nɔ́ mɔɔ dyú-ɓǎ dyi kpɔ̃. Mátĩ̀ìnɛ̀ dyɔɔ̀ nyu ma cà-cà mìɔ ɓɛ́ ɔ ké ɔ kpóɖó-dyùàɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ xwáɖáún zàìn jèɛɛ, ɔ nyu ma ɔ mìɔùn nììn kpóɖó-dyùàɔ̀ gǐì mú ɓó ɖɛ séín gbo. Ti ɓɛ́ Mátĩ̀ìn ɖǎa ma múin wɔ̃́ kà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ jĩ́ájèɔ̀ mɔ̀ nyɔ ɓɛ́ìn nyɔ póɛ̀n dyììn ɖé hwìɖǐǐ-tata-taɓa múɛɛ, púɛɛ, ɔ dyuòɛ̀ ma dyí cá kà ɓɛ́ ɔ mìɔùn nììn kpóɖó-dyùàɔ̀ gǎ-dyéìn-dyéìn seɛ ma nyuɛ ɓɛ́ìn ɓɛ́ ɔ ké pó kɛ. Ɔ jèɛɛ, ɔ jaɖa ma wuɖu ɓɛ́ ɔ ɖi ma ɖé Gèɖèpɔ́ɔ̀ gboɛɛ mú, ké ɔ ɖá ɔ jè se ɖé Báɓòɔ̀ mú céè. Ké ɔ kpɔ̃ ma màa ɖò mɔ̀ Kàtàwíɖínà, ɓɛ́ ɔ nì ma màa ɓěɛ̀ jǎà-po-kpòò ɖò mú kĩ́ín nyɛɛ dyi, ké wa wóɖóìn ma dyú-kpò mɛ̀nɛ̌ìn-ɖò.

Nyɔ ɖíɛ́ ɓě nì ma ɖé Kɔ́ɖèìn-hwɔ̀ɖɔ̀ɔ̀ mú ké wa seɛ ma jǎà po kà ɓɛ́ Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě mu gĩɔ wóɖóùn wɛ̃. Wa poɛ jǎà kà ɓɛ́ Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɖò dyi mɛ́ín, nìí, ɔ kpóɖó-dyùàɔ̀ ɖǎ mú gbɔɔ̀ gàná cá, ké ɔ zùùɔ̀ ɖòùn mu dyɔún muùn wɛ̃.

Wa ɖíɛ́ ɓě ɖá, “Kà ɓɛ́ kpóɖó-dyùàɔ̀ muà mɛ́ìn ɓɛ́ ɔ kéà mú gbɔɔ̀ kɛɛ, nìí, à ɓɛ́ìn ɖɛ séín à mɔ́ɔ mú nyùɛ̀n dyi kà ɓɛ́ à nìà cĩ́ɛń nyɛɛ mú nyùɛ̀n. Wa ɖá kpóɖó-dyùàɔ̀ nàmàǔn mú-nyùìn-nyùìn se ɖɛ ɖò, sepóɛɖé ɔ se ɖɛ kpaá mu ɖe ɖé dyúa.”

Nyɔ ɓě poà jǎà kà ɓɛ́ nyɔ ɓě ɖǎ mɛ́ɛ se gĩɔ wóɖóɛ ɓɛ́ìn ɖeɛɛ ɖá, “Kpóɖó-dyùàɔ̀ jè mu dyi ziìn, sepóɛɖé ɔ mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ ɓěɔ̀ mɔ̀ ɖɛ gbà saá-saá. Ɖé dyɔún wɛ̃ɛ, à se ɖɛ hwìɖǐi poɛ̌n mu ɖe nyɔǔn-dyù-kà. Wa ɖá kpóɖó-dyùàɔ̀ mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ ɓěɔ̀ mɔ̀ ɖɛ gbà saá-saá jèɛɛ, à mɛ ɓɔ́ wa kíɖíí síɛ ɓó kàǔn. À mɛ ɓɔ́ ɖii-ɖɛ̀ nɔ̀mɔ̀ dyiin ɖiɛ, à mɛ ɓɔ́ ɖɔ nɔ̀mɔ̀ kɔ̃in ɓě mú poɛ, mɔɔ ké nyɔ́nɔ́-ɓǎ kè ɔ gmàà mɛ ɓɔ́ ɓó da nìɛ̀. À mɛ nyu kpóɖó-dyùàɔ̀ gǐì mú ɖé hwìè séín mú tee, ɓɛ́ ti à kéɛ dyi táà kɛɛ ké ɓó nyini.”

Jǎà-po-ɖɛ̀ sɔ̃́ ɓě nìà ɓóɛɛ ɖò se jǎà. Wa sɔ̃́ɔ̀ mɔ̀ ma ɖɛ-xwa-bĩ-bĩ. Ɖé 1 Kɔ̀ɖéíntĩ̀ɔ̀ 15 múɛɛ, Pɔ́ɔ̀ zaìn kɔ̃in xwíníín kɔ̃̀ jè tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ ɓá gĩɔ-wóɖó-wóɖó dyíɛɛ kpaà ɖɛ kɛ.

Ɔ kpa ɖɛ ɓɛ́ à ké zùǔn-fɛ̀ɛ̀ɔ̀ jè cɛ̃ mìɔ ké ɔ zi ɓóɖó-kpàà nììn ɖɛ ɓěɔ̀ jè dyí, sepóɛɖé ɖɛ ɓě ɓɛ́ à kpóɖó-dyùàɔ̀ mɔ́ɛɛ mɔ̀ zùǔn-ɖɛ̀ ɓě. Gèɖèpɔ́ɔ̀ se à mɛ ɓɛ́ à ké zùǔn-nyɔ̀ ɓě jǔ ɖòùn pū, kɛɛ ɔ mɛ à nììn, ké ɔ nyí à nyɔǔn-dyù-kpòɖò-dyùà ɖekè. À se nì kà nimii ɓě nìà kɛ. Kà dyúáɖòɔ̀, kǎà à se zùǔn-nyɔ̀ ɓě, ɓɛ́ à ké kpóɖó-dyùà nìà kɛ mú cĩ́ɛń nì ɓó ti wè xwíníín pūɛ.

► Ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɖò mɛ zà 1 Kɔ̀ɖéíntĩ̀ɔ̀ 6:19-20 wuɖuún, ɓɛ́ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓěɔ̀ ké ɔ gbo ɖùǔ tò.

Vɔ́sì ɓě nìà kɛ cɛ̃ɛ à gbo kà ɓɛ́ à kpóɖó-dyùàɔ̀ mɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ kɔ̃̀ɔ̀-ɖɛ̀, sepóɛɖé ɔ ɖǎ à dɔ̃ kɛ. À kpóɖó-dyùàɔ̀ mɔ̀ Zùù Hwɛ̀ǐn-hwɛ̀ǐnɔ̀ gbǒ, ké ɔ se nàmàǔn mú nyùìn-ɖɛ̀.

Báɓòɔ̀ cɛ̃ɛ à gbo ɓɛ́ à ké à nyɔǔn-dyù-kpòɖò-dyùàɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ xwáɖáún zàìn gàná cá.

► Ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɖò mɛ zà Wóɖómà 12:1 wuɖuún, ɓɛ́ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓěɔ̀ ké ɔ gbo ɖùǔ tò.

Vɔ́sì nìà kɛ cɛ̃ɛ à gbo kà ɓɛ́ à kpóɖó-dyùàɔ̀ mɛ hwɛ̀ mú, sepóɛɖé ɔ mɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ kɔ̃̀ɔ̀-ɖɛ̀ kɛ. Ɓiè-ɓiè ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɔ́ ɖé à gboɛɛ mɔ̀ ɓɛ́ à ké ɔ wuɖu nyu gàná cá.

À se Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓièɛ̀ ɓɛ́ìn hwòɖǒɛ̀-ɖé-hwɛ̀-kà ɔ jǔ ké à kpóɖó-dyùɔ̀ mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ ɓě dyi à wuɖuí kɔ̃̀ ní. Nàmàǔn séín ɓɛ́ nyɔ nyuɛɛ nì kà ɔ mɔ̀ɔ̌ kà à kpóɖó-dyùàɔ̀ wáká ɖò kɛ.

Poɛ̀n hwìɖǐi ɔ jǔ ké nimii dyúáɖò dyi kɔ̃̀ɔ̀-nyɔ̀ sɔ̃́ ɓéɖé níɛ. Ɔ kɔ̃̀ɔ̀-nyɔ̀ ɓěɔ̀ dyúáɖò mu ɔ ɖáùn, kɛɛ ɔ se dyiɛ ɓɛ́ǐn mu, sepóɛɖé nyɔ tɔ̀ɔ̀ wã̀ìn ɔ dyi jè. Nyɔ ɓɛ́ ɔ wã̀ìn kà nimiiɔ̀ dyiɛɛ ɓɛ́ìn ɔ dɛ̀ kã̀ìn séín ɔ mɔ́ ɔ kpàìn dyiɛɛ kpàìn. Nimiiɔ̀ ɓɛ́ìn dyɛ̀ ɔ kɔ̃̀ɔ̀-nyɔ̀ tɔ̀ɔ̀ mú ɖɛ̀ɓɛ̀ɛ̀ ɓɛ́ ɔ ké nyɔ wàìn ɔ dyiɛ dyí zio, kɛɛ ɔ se ɔ wuɖu nyuɛ ɓɛ́ìn. Kà dyúáɖòɔ̀, kǎà ɖɛ ɖò nyɔ hwòɖǒǔn dyi-dyuòìn-dyuòìn nyu nìɛ̀. Nyɔɔ̀ mɔ́ ɓɛ́ ɔ ké Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓiè, kɛɛ kpeɖe ɖǎà ɔ hwòɖǒǔn dyi dyuòìn nyɛɛ mɔ̀ dyɔ̀ɔ̌ ɓɛ́ ɔ se ɔ mìɔùn ɖɔ zàà ɓɛ́ìn nyɛ.

Ɔ jǔ ké ɖɛ ɖò dyi nyɔ ɖò hwòɖǒǔn dyi dyuòìn mìɔ ní, nìí, ɔ kpàìn nyɔɔ̀ nàmàǔn kúɖúú ɓě mú, ké ɔ gbɔɔ̀ ɔ kpóɖó-dyùàɔ̀ mú, ké ɔ cá ɔ fɔ̀nɔ̀-hwòɖǒɔ̀ kɔ̃in. Sepóɛɖé à kpóɖó-dyùàɔ̀ mɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ kɔ̃̀ɔ̀-ɖɛ̀, ké ɔ nyíà à ɓɛ́ à ké ɔ bìì kũ̀à nyu jèɛɛ, ɔ se dyíin nɔ̀mɔ̀ ɓɛ́ à kéɛ dyíin nyìnììn. Vɔ́sì ɓɛ́ à zàà wuɖuún ɖé Wóɖómà múɛɛ cɛ̃ɛ à gbo ɓɛ́ à ké à kpóɖó-dyùàɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ xwáɖáún zàìn, ɓɛ́ ɔ ké nyíí-ɖɛ̀ jǔ ɓó ɔ bìì, kɛɛ à seɛ nyuɛ ɓɛ́ìn ɔ jǔ ké à se à mìɔùn nììn kpóɖó-dyùàɔ̀ wuɖuí kɔ̃̀ɔ̀ ɓɛ́ìn ní.

► Ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɖò mɛ zà 1 Kɔ̀ɖéíntĩ̀ɔ̀ 9:24-27 wuɖuún, ɓɛ́ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓěɔ̀ ké ɔ gbo ɖùǔ tò.

Nì kpóɖó-dyùàɔ̀ mɔ̀ nì gbo-nì-nyɔ̀, ké m̀ mɛ nyuɛ ɓɛ́ ɔ ké nì wuɖu nyu. Ɔ mɔ̀ ɖɛ zi dyíin nɔ̀mɔ̀ǔn ɓɛ́ gbo-nì-nyɔ̀ ɖò ké nyu kɛ. Ɔ jǔ ké m̀ se nì kpóɖó-dyùàɔ̀ wuɖuí kɔ̃̀ɔ̀ ɓɛ́ìn ní, nìí, ɔ mu nì gbo-nì-ɓǎ jǔùn, ké kpóɖó-dyùàɔ̀ mɔ̀ gbo-nì-ɓǎ ɓɛ́ ɔ nyìnììn hwòɖǒ kɔ̃in mìɔ kɛ. Pɔ́ɔ̀ ɖá ɔ se wɔ̃́ɔ ɓɛ́ìn ɓɛ́ ɔ ké ɖɛ séín ɖòɛ̀ gǐì jǔ (1 Kɔ̀ɖéíntĩ̀ɔ̀ 6:12).

► Ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɖò mɛ zà Wóɖómà 6:13 wuɖuún, ɓɛ́ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓěɔ̀ ké ɔ gbo ɖùǔ tò.

Kpóɖó-dyùàɔ̀ nì kà kũ̀à-nyùìn-nɛ̀ɛ̀-kpà ɓě ɓɛ́ m̀ kɔ̃̀ kɛɛ nìà kɛ. Ɖɛ m̀ mɔ́ nì nɛɛ̀-kpà ɓěɔ̀ mú nyùɛ̀n dyiɛɛ ɖéɛ̀ m̀ nyu. M̀ se ɓéɖé ɓɛ́ m̀ ké wa nàmàǔn-ɖɛ̀ ɖò mú nyùìn ɖe, kɛɛ m̀ mɛ nyùǎǐn wa Gèɖèɔ́ɔ̀ mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ mú.

Nyɔ ɖíɛ́ ɓě poɛ̀n hwìɖǐi kà ɓɛ́ à se nàmàǔn wáká poɛ ɓɛ́ìn, sepóɛɖé ɓó ɖɛ ɖòɛ̀ tóɛ̀ nyɔ nyu-nyu ɓɛ́ à wóɖóìn kà múɛɛ jè kɛ. Ɔ mɔ̀ jǎà kà ɓɛ́ ɖɛ ɖòɛ̀ tó nyuɛ ɓɛ́ à dyià nàmàǔn mú ɓùɖùìn nyuɛɛ mɔ̀ ɖɛ ɓɛ́ à wóɖóìn múɛ. Tó nìà kɛ se kpóɖó-dyùàɔ̀ mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ ɓěɛ̀ tó ɖòùn pū, kɛɛ ɔ mɔ̀ ɖɛ ɖòɛ̀ tó ɓɛ́ ɔ céè ɖé nyɔ hwòɖǒ-dyùà dyéɖéí gànà cá, ɓɛ́ ɔ nyuɛ ɓɛ́ nyɔ dyi nàmàǔn nyu kɛ. Nyɔ ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ Zùùɔ̀ séè nyu ɖe ɖieɛɛ ɓɛ́ìn nàmàǔn ɖíɛ́ ɓě dyi ɓàɖàìn dyɛo, kɛɛ ɔ se nàmàǔn gbo sɔ̀ɔ̀ ɓɛ́ìn gàná cá. Nàmàǔn-nyɔ̀ ɓɛ́ ɔ séè Gèɖèpɔ́ɔ̀ jĩ́ájèɔ̀ wɔ̃ dɔ̃ keɛɛ seɛ hwìɖǐi poìn kà ɓɛ́ ɔ ɓɛ́ìn to-ɖu-fɛ̀ɛ̀ cĩ́ɛ kɛ.

Nàmàǔn mú wóɖóìn-wóɖóìn mɛ ɓɔ́ kã̀fĩ́á jǔɛ ɓɛ́ m̀ ké nàmàǔn nyu kɛ. Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyuɛ ké à wóɖóìn ma ɖé nàmàǔn mú. Áɖɔ̀ùn wóɖóìn ma ɖé nàmàǔn mú, kɛɛ ɔ se ma nàmàǔn-nyɔ̀ tee, ɔ sèìn ké ɔ jaɖa ma Gèɖèpɔ́ɔ̀ wuɖu mú hwɛ̀. Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɛ ma nyɔǔn-dyù ɓɛ́ hwìɖǐi-poìn-ɖɛ̀ ɓě nìà kɛ ké ma waà kpóɖó-dyùàɔ̀ wáká ɖò jǔ. À se nàmàǔn-nyɔ̀ ɓě ɖé à mìɔùn mú, kɛɛ à wɔ̃́ìn mú-dɔ̃̌-dɔ̃̌ gbo.

► Ɖɛ́ mɔ̀ à hwòɖǒɛ̀ mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ ɓě ɓɛ́ à wóɖóìn kà múɛɛ hwɔìn-ɖe ɖíɛ́ ɓě kɛ́?

Gbɔ̀ɖɔ̀-gbà nìà dà ɓíɖíiɛɛ se ɖɛ ɓěɔ̀ séín ɓéɖé, kɛɛ ɔ tò à hwòɖǒɛ̀ mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ ɓě ɓɛ́ à wóɖóìn kà múɛɛ hwɔìn-ɖɛ̀ ɖíɛ́ ɓě jìì, ké ɔ tò ɔ nyɔ ɓě ɓɛ́ nyɔǔn nyu kpɛ́-kpɛ́ kɛ kèɛ̀ nyɔ ɓě ɓɛ́ nyɔ ní nyu ti séín nyɛɛ jìì, ɔ kè hwìè ɓě kɔ̃̀ mú wa nyuɛ ké mú-dɔ̃̌-dɔ̃̌ dyi nyɔ kɔ̃ dyiɛ.

Ɔ mɛ nì m̀ hwìɖǐi kà nàmàǔnɛ̀ tó ɓɛ́ nyɔ wóɖóìn kà múɛɛ se kpóɖó-dyùàɔ̀ ɖɛ kɛ. À wóɖóìn wa mú, sepóɛɖé wa mɔ̀ ɖɛ ɓě ɓɛ́ wa nì ɖé nyɔǔn-dyù hwòɖǒ bũ̌ kɛ, kɛɛ wa séín se kpóɖó-dyùàɔ̀ mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ ɓě.

► Ɖɛ́ kɔ̃̀ tó nì ɖé m̀ hwòɖǒ bũ̌, ɓɛ́ ɔ kɔ̃̀ nì cĩ́-cĩ́ gànáɔ̀ wuɖuí kɛ́?

Ɖɛ kɔ̃̀ tó nyu m̀ xwéé, ɓɛ́ ɔ kɔ̃̀ m̀ wuɖuíɛɛ ɓéɖé xwíníín kɔ̃̀ jè ɔ nìà ná kɛ. Ɖɛ ɖòɛ̀ tó dyi nì hwòɖǒ-dyùàɔ̀ wuɖuí kɔ̃̀ gàná cá ní, nìí, ɔ se wɔ̃́ɔ mu ɓɛ́ m̀ ké ɖɛín-ɖɛ̀ ɖò hwìɖǐi poìn ɓá m̀ mìɔùn jè dyí. Ɔ hwɔìn kà, mɔ́ dyi m̀ nyuɛń nì ké m̀ dyi ɖii-ɖɛ̀ ɖò dyéìn, kɛbì ɔ mɛ mɔ̀ m̀ mìɔùn nììn ɖii-ɖɛ̀ mɔɔ nyɔ kà kò ɖòɛ̀ ɖii-ɖɛ̀ mɔɔ ɖii-ɖɛ̀ kɔ̃̀ wíɖí m̀ se ɓéɖéɛɛ, ɔ ɖi-tò mu m̀ nyuùn wɛ̃́-wɛ̃́ pū.

Kɛɛ ti ɖíɛ́ ɓě ní, m̀ ɓɛ́ìn m̀ mìɔùn dyí kpɔ̃ɔ ɓɛ́ m̀ ké ɔ tó nyuà m̀ xwééɛɛ dyi ɓàɖàìn. Mɔ́ nì m̀ nyuɛń mìɔ jèɛɛ, m̀ se nyɔ kà kò ɖò nììn ɖii-ɖɛ̀ dyí ɖúɛ ɓɛ́ìn bɛ́ m̀ kéɛ ɖi. Nyɔ ɖò dyi kũ̀à nyu ní, ɔ hwòɖǒ mu mɔ́ùn ɓɛ́ ɔ ké fɔ̀, kɛɛ ti ɖíɛ́ ɓě ní ɔ sa ní dyɛo, kɛɛ ɔ mu kũ̀àɔ̀ nyuɛń nììn kánáá pū. M̀ dyi nàdǐ-ɖɛ̀ ɖò kpáa dyéín, gbǔ-tò mu m̀ nyuùn, kɛɛ ɔ jǔ ké m̀ dyi ɓéɖé ɓɛ́ m̀ ké nyɔ ɖò mɔ̀ùn dyí gmɔ̀ ní, nìǐ, m̀ se gbǔɛ ɓɛ́ìn.

À hwòɖǒɛ̀ mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ ɓě ɓɛ́ à wóɖóìn kà múɛɛ nàìn à hwòɖǒ-dyùàɔ̀ gàná cá, ké wa nyuɛ ké à sɔ̀ìn hwìǐ, ké wa nyuɛ ké à ní poìn hwìɖǐi kà nyɔǔn-dyù ɓě nìà kɛ. Ɖɛa jè nyɔ ɖíɛ́ ɓě nyuà wa mǔè ɓě hwòɖǒ-kɔ̃in-nyìnììn-ɖɛ̀ ɓě zi dyíin nyìnìɛ̌n mìɔ kɛ kɛɛ bǔ kɛ̀. Ɖɛ nyuɛ ɓɛ́ ɖɛ ɓěɔ̀ tó nyuà nyɔ xwéé, ɓɛ́ wa dyià nyɔ hwìǐ zàìn nyɛɛ ɖíɛ́ ɓě mɔ̀ 1) tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ se jǎà kɛ, 2) ɖɛ-gbà-nyu-hwìè kúɖúú hwìɖǐi-poìn-poìn, 3) gbɛ̌ɛ̀ kɔ̃̀ mú ɓɛ́ nàmàǔn vò dyí mìɔ kɛɛ cĩ́-cĩ́, mɔɔ 4) nyɔ-nàmàǔn-gbo-pàìn-ɖɛ̀ ɓě ɓɛ́ nyɔ mìɔùn kpa sɔ̃ún wɛ̃.

Jǎà-po-nyɔ̀ séín mɛ dèɛ̀ hwòɖǒ kɔ̃ kà ɓɛ́ mú-dɔ̃̌-dɔ̃̌ mu wa kɔ̃ dyiìn nyɛ, sepóɛɖé ɓó hwòɖǒ-xwíníín-hwòɖǒ-dyùà ɓɛ́ à wóɖóìn kà múɛɛ jè. Gèɖèpɔ́ɔ̀ jĩ́ájèɔ̀ ní zà à hwòɖǒɛ̀ mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ ɓě ɓɛ́ à wóɖóìn kà múɛɛ à hwòɖǒ bũ̌, kɛɛ ɔ nyí à kpé ɓɛ́ à ké ɖɛ ɓě à ké nyuɛɛ dyí dyuò, ké ɔ zàìn à hwìè da ɓɛ́ à ké ɖɛ mɔ̀ ɖɛ nɔ̀mɔ̀ dyíin nyɛɛ nyu.

À hwòɖǒ-nyíníín-hwòɖò-dyùàɔ̀ nyuɛ ké à ɓɛ́ìn à mìɔùn kpeɖe zàà ɖé zùǔn, nìí, ɓɛ́ à ké kpé ɓɛ́ìn ɓɛ́ à ké zùǔn-tò ɓě ɖu. Gèɖèpɔ́ɔ̀ jĩ́ájèɔ̀ ɓéɖé-ɓéɖé se à pídyi po ɓɛ́ à ké se ɖɛ Gèɖèpɔ́ɔ̀-wùɖùɔ̀ cɛ̃ɛ nyu kè ɓɛ́ à ké se cɔ́cì mu kè ɓɛ́ à ké se à kpóɖó-dyùàɔ̀ ɖɛ mɔ̀ ɖɛ nɔ̀mɔ̀ dyíin nyɛɛ mú nyùìn ɔ kè ɓɛ́ à ké se ɓaà ti séín kè ɓɛ́ à ké se Báɓòɔ̀ cɛ̃́. Jǎà-po-nyɔ̀ ɓɛ́ ɔ mɔ́ to ɖuɛ dyi ɖé zùǔn wɛ̃ɛ ɓɛ́ìn ɔ mìɔùn páún poɛ ɖekè ɓɛ́ ɔ ké se ɖɛ ɓě mɔ̀ ɔ kpéɛ̀-dyí-hwɛ̀-ɖɛ̀ ɓě kɛɛ ɖò sɔ̃ún kpa.

Mú-dɔ̃̌-dɔ̃̌ mu dyiìn ɓɛ́ ɔ ké dyíin nɔ̀mɔ̀ ɖé nyɔ dyéɖéín, kɛɛ ɔ jǔ ké nì hwòɖǒ-dyùàɔ̀ dyi ɖɛ mɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ kɛɛ gbo gmɔ̀ìn ní, nìí, m̀ ɓɛ́ìn mú-dɔ̃̌-dɔ̃̌ɔ̀ dyi ɓàɖàìn sɔ̀ìn ɖé nì hwòɖǒ-dyùàɔ̀ mú (1 Jɔ̃́ɔ́ 5:3). Ɔ dyi ná nìǐn, nìí, m̀ seɛ hwìɖǐi poɛ̌n mu kà ɓɛ́ m̀ nì ɖɛ mɔ̀ m̀ múàǔn-po-ɖɛ̀ kɛɛ sɔ̃ dyí dèɛ̌n nyɛ. Dyììn ɖé hwìɖǐǐ-taɓa-taɓa múɛɛ, m̀ muɛ dyí dyuòùn kà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ ní ɓàɖàìn ɖɛ mɔ̀ ɖɛ nɔ̀mɔ̀ dyíin nyɛɛ dyí kɛ. Ké ɔ mɛ nì m̀ hwìɖǐi kà ɓɛ́ m̀ se ɖɛ mɔ̀ ɖɛ gbà nì ɖé ɖɛ ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyɛ́ múɛ múɛɛ dyí dyuò kɛ (Dìtɔ̀wáɖánámɛ̀ 6:24). Ké m̀ muɛ dyí dyuòùn kà ɓɛ́ ɖɛ se Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ kɛɛ se nì hwòɖǒ dyi dèɛ̀ ɓɛ́ìn, sepóɛɖé Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɖòùn gbo ɖéɛ̀ m̀ ɓɛ́ìn hwòɖǒ-dyi-dè-dè dyéɛ kɛ (Wɛ́ɖɛ́ 16:2, Wɛ́ɖɛ́ 84:11).

► Ɖɛ́ Báɓòɔ̀ cɛ̃ ɓá ɖɛ à ké ɖiɛɛ jè dyí kɛ́?

Báɓòɔ̀ seɛ cɛ̃ gàná cá kà ɓɛ́ ɖii-ɖɛ̀ ɖò nì ɓó ké ɔ se dyíin nɔ̀mɔ̀ ɓó ɖi jè kɛ. Ɖii-ɖɛ̀ ɓě ɓɛ́ Báɓòɔ̀ dèà gma dyí ɖé Dèè-wùɖù Sùàɔ̀ múɛɛ se ma ɓó Dèè-wùɖù Ɖìèɔ̀ nììn Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ bìì. (1 Tímétè 4:4, Máà 7:19). Pɔ́ɔ̀ cɛ̃ ma ɖɛ ɖò ɓá ɖii-ɖɛ̀ ɓɛ́ wa ɖǎ kũùn-kpò gbo sáa zàìn nyɛɛ jè dyí. Ɔ se ɖɛ ɓɛ́ ɖii-ɖɛ̀ɔ̀ mìɔùn ké se ma dyíin nɔ̀mɔ̀ ɓó ɖi jèɛ, kɛɛ nyɔ ɖíɛ́ ɓě ɖi ma ɖii-ɖɛ̀ɔ̀ ɓɛ́ ɔ ké wa kũùn-kpò ɓiè-ɓièɔ̀ wáká ɖò jǔ. (1 Kɔ̀ɖéíntĩ̀ɔ̀ 8).

Ɖii-ɖɛ̀ nɔ̀mɔ̀ dyíin mìɔ, sepóɛɖé ɔ nyuɛ ké nyɔ dyɔɔ̀ wóɖó mú, hwɛ̀ ké ɔ kùìn nyɔ dyi. Kà à mɔ̀à Gèɖèpɔ́ɔ̀ dyú ɓěɛɛ, ɔ mu dyíin nɔ̀mɔ̀ùn ɓɛ́ à dyɔɔ̀ ké mú wóɖó tee. À mɛ vɔ̃ ɓɛ́ à ké se à kpóɖó-dyùàɔ̀ dyíin nyìnììn mɔɔ ɓɛ́ à ké se à fɛ̀ɛ̀ɔ̀ ɓoún xwã́ìn dyììn ɖé ɖii-ɖɛ̀ gbà ɓě ɖi-ɖi mú. Nyɔ ɓáún-ɓáún ní mɔ́ ɖii-ɖɛ̀ múin, sepóɛɖé ɖɛ séín wa dyéɛɛ ɖi-tò nyu wa, hwɛ̀ ḿ po níiń, ɔ nyɔ kɔ̃̀ wíɖí wa ɓɛ́ìn dyéɛ kɛ. Kɛɛ wa ɓéɖé ɓɛ́ wa ké ɖɛ ɓě nɔ̀mɔ̀ dyíin ɓó waà kpóɖó-dyùàɔ̀ bììɛɛ gã, ké wa mɛ tɛ̀mɛ̀ìn waà dyú ɓěɔ̀ ɓɛ́ wa mɔ̀ùn ké ɖii-ɖɛ̀ ɓě nɔ̀mɔ̀ dyíin ɓó waà kpóɖó-dyùàɔ̀ bììɛɛ gãa ɓɛ́ìn ɖekè.

Nyɔ ɓě ɓéɖé wíɖí ɓɛ́ wa ké ɖii-ɖɛ̀ dɔ̃ɛɛ, ti ɖíɛ́ ɓě ní, wa ɖi ɖii-ɖɛ̀ pàɖǎ sepóɛɖé ɖii-ɖɛ̀ɔ̀ ɖéè wa wĩin jè, kɛɛ wa ní gã ɖii-ɖɛ̀ɔ̀ nyɔ ɓɛ́ìn nyuɛ ɓɛ́ wa ké ɓúá kɛ. Ké nyɔ ɖíɛ́ ɓě mɔ̀ùn wɛ̃ɛ, nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě po wa, ké wa peɖe ɖii-ɖɛ̀ se wa kpáná ɖò dyí nyuɛ ɓɛ́ìn nyɛɛ wíɖí kɔ̃ún. Nyɔ ɖíɛ́ ɓě se céè-ɖɛ̀-kpò dyúáɖò fóɖóún wíɖí kɔ̃ún poɛ ɓɛ́ìn ɓó Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyɔ ɓěɔ̀ ɖɛ tɛ̀mɛ̀ìn jè, kɛɛ wa peɖe wíɖí pàɖǎ wíkì séín xwíníín ké wa dɔ̃ tɔ́ɔ̀-fíì kè kókòkóɖà.

Kpóɖó-dyùàɔ̀ kpéí-po-po nyuɛ ké nyɔ dyɔɔ̀ wóɖó mú tee. Nyɔ ɓɛ́ ɔ se ɔ kpóɖó-dyùàɔ̀ kpéí poɛɛ, kpé mu ɔ dyí hwɛ̀ìn, ké ɔ mu ɓúàùn mìɔ. Ɔ dyi ná nìǐn, nìí, ɔ se Gèɖèpɔ́ɔ̀ bìì kũ̀à nyuɛ́ mu hwòɖǒɛ̀-ɖé-hwɛ̀-kà. Ɔ jǔ ké nyɔ ɖò dyi gana-kũ̀à nyu-nyɔ̀ jǔ ní, nìí, ɔ se ɓéɖé ɓɛ́ ɔ ké dyɛ̀ ɔ kpóɖó-dyùàɔ̀ kpéí-po-ɖɛ̀ ɖò nyu ɖe, sepóɛɖé ɔ ɓɛ́ìn nyuɛ ɓɛ́ ɔ kpóɖó-dyùàɔ̀ ké kɔ̃ sɔ̀, ké ɔ ɓɛ́ìn ɔ wɛ́ìn ɖekè.

Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ɔ̀ mɛ ɖi ɖɛ, ɓɛ́ ɔ ké ɔ kpóɖó-dyùàɔ̀ kpéí po, sepóɛɖé ɔ mɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ kɔ̃̀ɔ̀-ɖɛ̀. Kɛɛ wɛ̃́ɛ́ kɛɛ, ɖɛ-ɖi-ɖi kè nyɔ kpóɖó-dyùàɔ̀ kpéí-po-po jè se ɖé Báɓòɔ̀ mú céè jɛ́ɛ́ cá. Ɖɛ nyɔǔn mɛ nyuɛɛ mɔ̀, ɓɛ́ wa ké jǎà-ɖɛ̀ ɓě ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɔ́ ɓɛ́ wa ké nyuɛɛ kíɖíí sí ɖé waà nyuu-ɖɛ̀ séín mú. À ní ɖá ɓɛ́ à ké nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě zaa wɔ̃ po mɔɔ ɓɛ́ à ké wa nyɛ́nɛ́ gbà ɖá. Ɖɛ ɓě nìà kɛ mɛ ɓɔ́ gma ɓě jǔɛ ɓá cĩ́-cĩ́ ɓɛ́ à nyuà ɖé zùǔn wɛ̃ɛ jè dyí, ɔ sèìn ké nyɔ-dù jɛ́ɛ́ ɖò mɛ dèìn dyɛ wa gmaún, ɓɛ́ wa mɔ̀ùn kéɛ dyi kpɔ̃ hwɛ̀.

► Ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɖò mɛ zà Wóɖómà 14:4 wuɖuún, ɓɛ́ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓěɔ̀ ké ɔ gbo ɖùǔ tò.

À séín mɛ kpɔ̃ ɖɛ ɓě mɔ̀ Zùùɔ̀ mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ kɛɛ dyi ɖé hwìè jɛ́ɛ́ ɓě mú, kɛɛ à se ɓéɖé ɓɛ́ à ké nyɔ ɓě nyu wa ɖé hwìè kà kò ɖò ɓě múɛɛ zaa dúún wáɖá, ɔ jǔ ké waà nyu-kà jɛ́ɛ́ ɓěɔ̀ jè se ɖé Báɓòɔ̀ mú céè ní.

► Ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɖò mɛ zà Wóɖómà 8:18-23 wuɖuún, ɓɛ́ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓěɔ̀ ké ɔ gbo ɖùǔ tò.

Ɖɛ nyuɛ ɓɛ́ à wɛ́à kɛɛ mɔ̀ gboò-wùɖù ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ po zɔ̃̌ɔ̀ kà ɖɛ séín nì cĩ́ɛń nyɛɛ kɔ̃, ti ɓɛ́ nyɔ kĩ́ín-kĩ́ín ɓěɔ̀ nyuà nàmàǔn wɛ̃. Gèɖèpɔ́ɔ̀ gbɔ-po-ɖɛ̀ mɔ̀à pó-pó kɛɛ mu à hwòɖǒ-po-naín séín nyíìn ɖe, ɓɛ́ ɔ ké gǎ ɓě ɓɛ́ à nìà dyéɛń kàǔn wɛ̃ɛ ɓɔ́í po. Ɔ ná nì jèɛɛ, vɔ́sì ɓěɛ̀ nìɛ̀ à gbo cɛ̃iń kà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ à ɔ mìɔùn gbo-ɖe-dyà-dyà nìà kɛ se ɖɛ ɓɛ́ ɔ ké kpá cɛ-cɛ-kà kɛ. À ɖǎ pó dyɛo, kɛɛ à kpóɖó-dyùàɔ̀ mu gǎ dyéìn ke ɖé súá kpá-kpá kè wɛ́ xwaún tee, ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ gbɔ-po-ɖɛ̀ mɔ̀à pó-pó kɛɛ ké gbɔ hwɛ̀ ɖé à mú.

Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɖǎ ɖàɓàìn-ɖɛ̀ ɓě nyu ɖò kĩ́ín dà ɓóɖó-kpàà kɔ̃. Báɓòɔ̀ cɛ̃ ɖàɓàìn-ɖɛ̀ pàɖǎ ɓá wɛ́-nyɔ̀ ɓě dyi-káná jè dyíɛɛ jè. Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɖá ɔ mu nyɔ ɓɛ́ ɔ wɛ́ɛ dyi kánáìn ɔ jǔ ké cɔ́cì-nyɔ̀ ɓěɔ̀ dyi nyɔɔ̀ bìì ɓaà, ké ɔ dyi hwìɖǐǐ-taɓa-taɓa ɓéɖé ní (Jĩ́ìn 5:14-15). Nyɔ wɛ́à kɛɛ mìɔùn se ɓéɖé ɓɛ́ ɔ ké hwìɖǐǐ-taɓa-taɓa ɓéɖé wɛ̃́ɛ́ hwɛ̀ ɓɛ́ ɔ ké dyi káná, kɛɛ cɔ́cì-nyɔ̀ ɓěɔ̀ ɓɛ́ìn hwìɖǐǐ-taɓa-taɓa ɓéɖéɛ ɓó ɔ bìì, ké ɔ mu dyi kánáùn. Ɔ jèɛɛ, nyɔ ɖò se ɓéɖé ɓɛ́ ɔ kéɛ wɛ́-nyɔ̀ ɖò kɔ̃ún cɛ̃ kà ɔ se hwìɖǐǐ-taɓa-taɓa ɓéɖé kɛ.[1]

À mɛ ɓɔ́ɔ hwòɖǒ kɔ̃ dèɛ̀ kà ɓɛ́ nyɔ ɖò dyi hwìɖǐǐ-taɓa-taɓa ɓéɖéín, ɔ se wɛ́ɛ ɓɛ́ìn nyɛ. Jóɓò taɓa ma Gèɖèpɔ́ɔ̀ hwìɖǐǐ dyɛo, kɛɛ Gèɖèpɔ́ɔ̀ táà ma ɔ dyi, ké ɔ wɛ́ ɓó ti goun xwíníín (Jóɓò 2:8).

Pɔ́ɔ̀ ɖá Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyuɛ ké ɖɛ ɖò nyùìn ma ɔ fũ̀à-fṹà kà “wí nyùìn kà nyɔ fũ̀à-fṹá” kɛ, ɓɛ́ ɔ kéɛ nyu ɓɛ́ ɔ ké ɔ mìɔùn ɓíɖíi dyà kè ɓɛ́ ɔ ké Gèɖèpɔ́ɔ̀ hwòɖǒ kɔ̃ dè. Pɔ́ɔ̀ nyu ma Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓaìn-kpà tã ɓɛ́ ɔ ké ɔ ɖɛ nìà kɛ bũ̌ zà, kɛɛ ɖé mánáín nyɛɛ, ɔ dyéɛ ma kà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɔ́ ɓɛ́ ɔ ké ma ɔ kpé nyí, ɓɛ́ ɔ ké ma Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ nyu, kɛɛ ɔ se ma dyi-káná-káná sɔ̀ìn ɖé ɔ wíɔ̀ xwaún wɛ̃ (2 Kɔ̀ɖéíntĩ̀ɔ̀ 12:7-9). Ɖɛ nì ma kà Pɔ́ɔ̀ fũ̀à-fṹá nyùɛ̌n kà “wí nyùìn kà nyɔ fũ̀à-fṹá” kɛɛ ɓɛ́ìn ma wɛ́ ɖò jǔɛ ɖé ɔ kpóɖó-dyùàɔ̀ mú dyɛo, kɛɛ à se dyuò jɛ́ɛ́ cá kɛbì ɔ nì ma ná ní.

Pɔ́ɔ̀ kpóɖó-dyùàɔ̀ dyé ma gǎ mìɔ ti ɔ nì ma Gàɖézìà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ bɔ̃̌ nɔ̀mɔ̀ dyíinɔ̀ gbo cɛ̃iń nyɛ (Gàɖézìà 4:13-15). Ti ɖíɛ́ ɓě ní Pɔ́ɔ̀ dyéɖéɔ̀ ɓɛ́ìn ma dyɛ̀ ɔ fũ̀à-fṹá nyùɛ̌n nìɛ̀, sepóɛɖé ɔ ɖá Gèɖézìà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ ɖɛ̀ɓɛ̀ ma ɔ mú mìɔ jèɛɛ, ɔ jǔ ké wa dyi ma wa mìɔùn dyéɖé dú zàà ɓɛ́ìn ní, nìí, wa muɛ ma náa nyuùn, ɓɛ́ wa kéɛ ma ɔ nyí kɛ. À se dyuò kɛbì Pɔ́ɔ̀ káná ma dyi sɔ̀ìn ɖé wɛ́ nì ma kà ɔ nyuɛń nyɛɛ xwaún ɖé dyúa níɛ, sepóɛɖé à dyuòɛ̀ kà ɓɛ́ ɔ se ma dyi káná wàɖà cá kɛ. Pɔ́ɔ̀ seɛ ma Gàɖézìà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ tɛ̀mɛ̀ìn kà ɓɛ́ jǎà-po-nyɔ̀ se ɓéɖé ɓɛ́ ɔ ké wɛ́ fɔɔ kɛ, ké Gàɖézìà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ dèɛ̀ ma hwòɖǒ kɔ̃ kà ɓɛ́ Pɔ́ɔ̀ wɛ́ jèɔ̀ seɛ nyu ɓɛ́ bɔ̃̌ nɔ̀mɔ̀ dyíin ɓɛ́ ɔ cɛ̃ ma kà wa gboɛɛ ké dyí zàìn nyɛ.

► Ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɖò mɛ zà Fèɖópĩ̀ɔ̀ 2:25-30 wuɖuún, ɓɛ́ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓěɔ̀ ké ɔ gbo ɖùǔ tò.

Ìpáfòɖòdátà wɛ́ ma cá ké ɔ táà ma mɛ́ɛ. Ɔ wɛ́ ma, sepóɛɖé ɔ kpá ma Pɔ́ɔ̀ gbo mìɔ ɖé Kɛ́ɖɛ́ì bìì kũ̀à-nyu-nyu mú. Pɔ́ɔ̀ ɖá ɔ nɔ̀mɔ̀ dyíin ɓɛ́ Féɖópà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ ké ma Ìpáfòɖòdátà dya dè kɛ, sepóɛɖé ɔ zà ma ɔ fɛ̀ɛ̀ɔ̀ hwòɖǒ gbo, ké ɔ kè Pɔ́ɔ̀ nyu ma Kɛ́ɖɛ́ì bìì kũ̀à mìɔ.

Jóɓò kè Pɔ́ɔ̀ ɔ kè Ìpáfòɖòdátà jè mɛ tɛ̀mɛ̀ìn à dyí kà ɔ jǔ ké nyɔ ɖò dyi wɛ́ín, à mɛ ɓɔ́ɔ hwìɖǐi poɛ̀n kà ɓɛ́ ɔ se hwìɖǐǐ-taɓa-taɓa ɓéɖé jèɛ. À mɛ ɓɔ́ɔ hwìɖǐi poɛ̀n kà nyɔ ɓě ɓɛ́ wa wɛ́ɛ, Gèɖèpɔ́ɔ̀ tò wa gǎ kɔ̃ ɓó nàmàǔn ɓě ɓɛ́ wa nyuɛɛ jè kɛ. Ɔ jǔ ké nyɔ ɖò dyi wɛ́, sepóɛɖé zùù gbà ɖò nyuɛ náa jè ní, nìí, Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɖòùn dyuòɛ̀. Gèɖèpɔ́ɔ̀-nyɔ̀ vɛ̀nɛ̀ ɓě ɓɛ́ wa ɓéɖé hwìɖǐǐ-taɓa-taɓa mìɔ kɛɛ ɖǎ wɛ́ ɓó ti tɔ̀mɔ̀ǔn-tɔ̀mɔ̀ǔn ɓě xwíníín.

Báɓòɔ̀ seɛ cɛ̃ kà ɔ jǔ ké nyɔ ɖò dyi wɛ́ín, wa mɛ ɓɔ́ ɔ píɖɛín kpaa mɔɔ wa mɛ ɓɔ́ ɔ kũùn nyíɛ kɛ. À ɓaà ɓɛ́ à dyɔɔ̀ ké mú wóɖó mɔɔ ɓɛ́ à ké dyi káná dyɛo, kɛɛ ɔ se ɖɛ gbà ɓɛ́ à ké gbo-kpá-kpáɔ̀ nyɔ xwɛ̃́ìn à bũ̌in nyɛɛ dyé kɛ.

Kɛɛ ɔ mɔ̀ ɖɛ gbà ɓɛ́ à ké hwĩɔ̀ ɓě ɓɛ́ wa zà waà kpéɔ̀ ɖé zùù gbà ɓě gboɛɛ gbo mu ɓó dyi káná jè. À ní ɓiè Nɔɔ́-nàmàǔn, ɔ jèɛɛ, à mɛ ɓɔ́ ɔ gbo-kpá-kpá ɖò zɔ̀ìn fɔɔ. Nyɔ à ɓièɛɛ mɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀, ké ɔ mana ɓěɔ̀ mɛ dè à hwòɖǒ dyi. Ɔ jǔ ké à dyi wɛ́, ké ɔ se à dyi kánáìn mɔ́ ní, nìí, à mɛ ɓaà ɓó ɔ jĩ́ájèɔ̀ jè, ɓɛ́ ɔ ké à kpé nyí, ɓɛ́ à ké hwìɖǐǐ-taɓa-taɓa ɓéɖé.

Nyɔ ɖíɛ́ ɓě po ɖɛ ɓě dè wa hwòɖǒ dyiɛɛ ɖé waà kpóɖó-dyùàɔ̀ mú, ké ɖé mánáín ní, ɖɛɔ̀ nyìnììn waà kpóɖó-dyùàɔ̀ dyíin.

Kàmàà-ɖɛ̀ gbɔɔ̀ nyɔ kpóɖó-dyùàɔ̀ mú, ké ɔ cá nyɔ fɔ̀nɔ̀-hwòɖǒ kɔ̃in, ké ɔ nyu nyɔ ɓě ɖúɛ dyíɛɛ ɔ gǐì mú, ké wa dèɛ̀ gma dyí ɖé ɓóɖó ɖíɛ́ ɓě kɔ̃.

Nɔmɔɔ pàɖǎ ná-ná cá nyɔ fɔ̀nɔ̀-hwòɖǒ kɔ̃in. M̀ dyi nɔmɔɔ pàɖǎ ná ní, ɔ nyuɛ ké m̀ nyu ɖɛ cá-cá ɓě m̀ se nyuɛ ɓɛ́ìn ɔ jǔ ké m̀ seɛ ná níɛɛ xwai. Nɔmɔɔ ɓɛ́ìn m̀ ɔ gǐì mú nyuɛ ɖekè. Ɔ jǔ ké m̀ dyiɛ pàɖǎ ná ní, nìí, ɔ wɛ́ìn m̀ ní. Dɛ̀ wa ná nɔmɔɔ mìɔ kɛɛ mɔ̀ dɛ̀ ɓɛ́ ɓóɖó-kpàà nyɔ ɓěɔ̀ poìn dyí, ké wa nyu ɖɛ ɓě ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyɛ́ múɛɛ xwaiɛ. Báɓòɔ̀ seɛ cɛ̃ gàná cá kà nyɔǔn mɛ ɓɔ́ náa kɛ, kɛɛ cɔ́cì ɖíɛ́ ɓě dè náá-ɖɛ̀ sɔ̃ín fɔɔ, sepóɛɖé ɔ nyuɛ ké nyɔ cĩ́ fùɖù-fùɖù-kà, ké ɔ zàìn dyí-sɛ́ɖɛ́ìn-zàà wɔ̃-po-hwìè ɓě dyí, ké ɔ nyu nyɔ ɔ gǐì mú, ké ɔ nyuɛ ké nyɔ nyu ɖɛ cá-cá ɓě xwai. Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ pàɖǎ poɛ jǎà kà ɓɛ́ nyɔ ɖò mɔ̀ùn ɓɛ́ìn nɔmɔɔ náa hwòɖǒ-fɔ̀nɔ̀-kà, ɓɛ́ ɔ ké se ɔ ɖɛ gbà ɖò bũ̌ nyu dyɛo, kɛɛ ɔ ɓɛ́ìn nyuɛ ɓɛ́ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě ké ɔ kíɖíí sí ɓɛ́ wa kéɛ ná, ɓɛ́ ɔ ké wa mɔ̀ùn fũ̀à-fṹá nyùìn, hwɛ̀ ḿ po níiń, nyɔ gmɔ̀ ɓě.

► Ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɖò mɛ zà Nɔ́ɔ́ 20:1 kè 31:4-5 wuɖuún, ɓɛ́ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓěɔ̀ ké ɔ gbo ɖùǔ tò.

Tã̀ǎ ná-ná mɔɔ ɔ tà-tà kpɛ́-kpɛ́ ɖǎ nyɔ ɖíɛ́ ɓě hwòɖǒǔn dyi dyuòìn, ké ɔ ɖǎ nyɔ pàɖǎ ɖáɓá zɔ̃ ɓáún-ɓáún xwíníín. Nyɔ ɓě nyuɛ náa kɛɛ, wɛ́ ɓɛ́ xwí ɖáìn kà (kĩ́ásɔ̀) kɛɛ ɓɛ́ìn wa kpɔ̃ɔ ti séín.

Báɓòɔ̀ seɛ cɛ̃ kà ɓɛ́ nyɔ ɖò mɛ ɓɔ́ nɔmɔɔ mɔɔ tã̀ǎ náa kɛ. Kɛɛ wɛ̃́ɛ́ kɛɛ, nyɔ ɓáún-ɓáún dyuòɛ̀ kà ɓɛ́ ɖɛ ɓě nìà kɛ gbɔɔ̀ nyɔ mú kɛ. Ɔ jèɛɛ wa poɛ̀n hwìɖǐi kà ɓɛ́ Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě mɛ ɓɔ́ wa ɖiɛ kɛ. Nyɔ ɓáún-ɓáún seɛ ma dyí dyuò kĩ́ín ɖé dà séín kà ɓɛ́ kàmàà-ɖɛ̀ mɔ̀ ɖɛ gbà kɛ. Kɛɛ ɓó zɛ̃̌ɛ̀ kɛɛ, nyɔ séín ɖǎ ɖɛ gbà ɓě ɓɛ́ kàmàà-ɖɛ̀ nyu nyɔ bũ̌ɛɛ dyí dyuò.

Ɖɛ nyìnììn dyíin vɛ̀nɛ̀ ɖò ɓɛ́ kàmàà-ɖɛ̀ ɓě nìà kɛ nyuɛɛ mɔ̀, wa fṹà ɓɛ́ wa ké nyɔ mɔ̀ wa dyí-ɖú-nyɔ̀ kɛɛ hwòɖǒǔn dyi dyuòìn, ké wa nyu nyɔɔ̀ wa gǐì mú wàɖà cá. Ɖɛ ɖò dyi nyɔ ɖò hwòɖǒǔn dyi dyuòìn ní, nìí, ɔ kɔ̃̀ nyɔɔ̀ fɛ̀ɛ̀ gànáɔ̀ wuɖuí. Ké ɖeɛɛ, wa mɔ̀ wíɖí ɓě ɓɛ́ ɔ dyéɛɛ ɖi-nyɔ̀. Wa cá ɔ fɔ̀nɔ̀-hwòɖǒɔ̀ kɔ̃in, ké ɔ seɛ dyuò kɛbì wa mɔ̀ ɖɛ gbà ní. Wa nyuɛ ké ɔ gbǒ-xwíníín-nyɔ̀ ɓě dyé gǎ, sepóɛɖé ɔ se kũ̀à nɔ̀mɔ̀ dyíin ɖò nyuɛ ɓɛ́ìn jè. Nyɔ ɖò dyi gǐì jǔ ɖé ɖɛ ɓě nìà kɛ nyu-nyu mú ní, nìí, wa hwɔìn ɓiè-ɖɛ̀ ɖò ɖé ɔ gbo, ké wa nyuɛ ké ɔ se ti ɓéɖé ɓó Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓiè jè.

Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ɔ̀ mɛ nɔ̀mɔ̀ìn ɔ mìɔùn nììn kpóɖó-dyùàɔ̀ bũ̌in, ɓɛ́ ɔ ké fã, ké ɖɛ nìà kɛ jè mɛ kpa ɖɛ ɖé ɔ gbo kà dyúáɖò kà ɔ ɓíɖí-kpèɖè ɓěɔ̀ jè kpaà ɖɛ ɖé ɔ gbo kɛ. Ɔ mɛ jǔ nyɔ́ún-nɔ̀mɔ̀-ɖɛ̀ hwɛ̀ ɓɛ́ ɔ ké nyɔǔn hwìɛ̀ mu, ké ɔ mɛ nɔ̀mɔ̀ìn ɔ dú-mìɔ̀ jè xwa, ké nyɔ ɖò mɛ ɓɔ́ɔ cɛ̃ɛ kà ɔ po ɖɔ kpɔ̃ zɛ̀nɛ̌ mɔɔ ɖɔ gbà mú kɛ. Ɔ ɓɛ́ìn dyɛ̀ mú kàmàà ɓó nyɔ ɓɛ́ ɔ nì gǎ dyéɛń nyɛɛ bìì ɓɛ́ ɔ ké bɛ̃̀ìn nɔ̀mɔ̀ dyíin nyɛ, kɛɛ ɔ mɛ vɔ̃ ɓɛ́ ɔ ké ɔ mìɔùn páún po.

Ɔ jǔ ké m̀ ɓǎto ɓěɔ̀ dyi m̀ wuɖu bũ̌ zà, kà ɓɛ́ nì nyɔǔn hwìɛ̀ dyi-dyi se dyíin nɔ̀mɔ̀, sepóɛɖé ɖɔ m̀ poà mú ɓɛ́ m̀ dyià ɖé dyiɛɛ se dyíin nɔ̀mɔ̀ kɛɛ ní, nìí, m̀ mɛ tò wa gbo ɖùǔ. Wóɖóìn-nyɔ̀ ɓěɔ̀ mɛ tɛ̀mɛ̀ìn waà dyú ɓěɔ̀ kà wa ké ɖɛ ɓě mɔ̀ ɖɛ nɔ̀mɔ̀ dyíin nyɛɛ nyuɛ nyu kɛ.

Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě ní ɖá ɓɛ́ wa ké ɓóɖó-kpàà nyɔ ɓěɔ̀ kpeɖe kíɖíí sí, ɓɛ́ wa ké ɖɔún po kè ɓɛ́ wa ké bɛ̃̀ìn-ɖɛ̀ kúɖúú ɓě bũ̌ po pū kà wa kpaɔ́ kà ɖɛ ké wa zià nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě dyíɛ. Ɔ jèɛɛ, ɔ jǔ ké nyɔ ɖò dyi ɖɔún po fùɖù-fùɖù-kà, kà ɔ hwòɖǒ nyuɛ mɔ́ɔ kɛ, ké ɔ dyi nyɔǔn hwìɛ̀ dyiín, nìí, ɔ se nyɔ ɓěɔ̀ kpéín dyé. Ɔ hwɔìn kà, ɔ jǔ ké m̀ dyi bɛ̃̀ìn fùɖù-fùɖù-kà, ké m̀ dyi dyí-poìn-poìn ɖò mú mu ní, nìí, ɔ xwíníín mɔ̀ m̀ nìɛ̀ dyɛ̀ nyɔ ɓě nì ɖéɛɛ gbo cɛ̃iín kà ɓɛ́ wa se kpéín-dyé-dyé mɔ́ kɛ. Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ mɛ nɔ̀mɔ̀ dya gmɔ̀ɔ̀ ɖé nyɔǔn hwìɛ̀, ké dyììn ɖéɛ múɛɛ, wa mu Gèɖèpɔ́ɔ̀ dya dèìn, ké wa mu nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě kpéín dyéìn.

Nyɔ ɓě ɓɛ́ wa se zùǔn-ɖɛ̀ ɓěɔ̀ mɔɔ sè-ná-sèɛ̀ ɖɛ ɓěɔ̀ jè gbo kɔ̃̀ɛɛ, wa dyi bɛ̃̀ìn ní, wa wáɖá waà kpóɖó-dyùàɔ̀ wáká ɓě wa ɓéɖé ɓɛ́ wa kéɔ́ má vǐèɛɛ dyóɖóún dyi, ɓɛ́ nyɔǔn ɓě ké wa dya gmɔ̀ jè. Ɔ dyi gàa jǔǐn, ɔ mɔ́ ɓɛ́ nyɔ ɓě ké dyɛ̀ ɔ sɔ̃-hwò ɓěɔ̀ dyé. Ɔ dyi màa jǔǐn, ɔ mɔ́ ɓɛ́ gàa ɓěɛ̀ dyéɖé ké ɔ dya nì. Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ɔ̀ ní ɖá ɓɛ́ ɔ ké ɔ mìɔùn dyí ɓúáìn mɔɔ ɔ mɛ ɓɔ́ɔ nyuɛ ɓɛ́ nyɔǔn-dyùɛ̀ dyéɖé ké ɔ dya nì ɖé hwìè se dyí sɛ́ɖɛ́ìn nyɛɛ mú dyììn ɖé ɔ ɖɔún-po-kà mú.

Kùìn ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɓěɔ̀ hwòɖǒǔn ɓɛ́ wa kéɛ hwìɖǐi poìn kà ɓɛ́ wa mìɔùn Gèɖèpɔ́ɔ̀ xwáɖáún-zàìn-zàìn muɛ nyuùn ɓɛ́ waà cĩ́í-kà ɓěɔ̀ ké gbo zĩàìn nyɛ.

► Xwɛ̌ nì kpeɖe ɓěɔ̀ nyuɛ nyɔǔn dyí tɛ̀mɛ̀ìn kà ɓɛ́ nì kpóɖó-dyùàɔ̀ mɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ kɔ̃̀ɔ̀-ɖɛ̀ kɛɛ́?

Ɓěǐn ɖá ɓɛ́ ɓě ké dòǐn zà zɛin ɓá ɖɛ Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě se ɓéɖé wa ké ɖiɛ kè ɖɛ ɓě wa ɓéɖé wa ké ɖiɛɛ jè dyí.

► Xwíníín kɔ̃̀ jè mɔ̀ǔn tìnììn kà ɖɛ ɖíɛ́ ɓě dyiɛɛ, xwɛ̌ m̀ ɓɛ́ìn ɔ jè nyɔ ɖò gbo kɔ̃in zaìn nyuɛ kɛ́?

À Ɓǎ, mɔ̀ nìà ɖé dyɔún wɛ̃,

Ḿ po m̀ zùo kà m̀ nyuà à cĩ́-cĩ́ɔ̀ jè páún poɛ kɛɛ jè. Ɔ mɔ̀, à ké dà ɓóɖó-kpàà kɔ̃ cĩ́ kĩ́ín, hwɛ̀ ɓɛ́ à ké ɖé dyɔún cĩ́ ɖeɛ.

Kpá ḿ gbo ɓɛ́ kà ḿ mu cĩ́ɛń nììn nyɛɛ, ḿ ké ḿ mìɔùn m̀ xwáɖáún zàìn gàná cá, ɓɛ́ ḿ kéɛ dyuò kà mɔ̀ mɔ̀ nyɔ mɛ ma ḿ, ké m̀ gbǎà ma ḿ wɛ̃.

Kpá ḿ gbo ɓɛ́ mɔ́ún kɔ̃̀ ɖà ɖɛ ɓě ɓɛ́ìn nyuɛ ɓɛ́ ḿ ké se m̀ bìì kũ̀à nyu mɔɔ ɓɛ́ ḿ ké se m̀ ɓiè kɛɛ ɖò sɔ̃ún po.

Ḿ po m̀ zùo ɓɛ́ m̀ kéɛ nyu ɓɛ́ ḿ ké nì Zùù Hwɛ̀ǐn-hwɛ̀ǐnɔ̀ gbǒ jǔɛɛ jè. Ḿ mɔ́ ɓɛ́ kà ḿ mu cĩ́ɛ nyuùn wɛ̃ɛ kéɛ nyu ɓɛ́ m̀ ké dya-dè-dè ɓéɖé.

Kǎà ɔ mɛ nì

(1) Céè nì gɔ̃̌-jǔ-wùɖù ɓá dyi-diè-ɖɛ̀ ɓěɛ̀ ɖò-ɖò dyíɛɛ ɓó m̀ ɖòùn nììn céè-ɖɛ̀-mì ɖò kɔ̃. (Mɔ̀ǔn ɖá ɓɛ́ m̀ ké ɖɛ m̀ muà céèìn nyɛɛ ɖɛ-cɛ̃́-cɛ̃́ɔ̀ nàìn-nyɔ̀ɔ̀ nyí.)

• Xwɛ̌ m̀ nyu m̀ mìɔùn Gèɖèpɔ́ɔ̀ xwáɖáún zàìn gàná cá kɛ́? Ɖɛ́ ɖɛ nìà ɓóɛ kpa ɖé m̀ gbo kɛ́?

• Nì hwòɖǒɛ̀ mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ ɓěɔ̀ nyɛ́ kpàìn m̀ mú-dɔ̃̌-dɔ̃̌ mú kpɛ́-kpɛ́ ɖé nì fɛ̀ɛ̀ mú kɛ́?

• Vɔ́sì sɔ̃́ mɔɔ tã ɓěɔ̀ nyɛ́ m̀ ɓɛ́ìn poɛ sɔ̀ìn ɖé m̀ hwòɖǒ bũ̌ ɓɛ́ wa ké m̀ gbo kpá ɓɛ́ m̀ ké mú-dɔ̃̌-dɔ̃̌ ɓě nìà kɛ toún ɖu kɛ́?

• Gbo-zĩàìn-zĩàìn ɓěɔ̀ nyɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɖá m̀ mɛ nyu, kà ɓɛ́ m̀ ɖǎà tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ nìà kɛ cɛ̃́ɛ kɛ́?

(2) M̀ mɛ cɛ̃́ 1 Kɔ̀ɖéíntĩ̀ɔ̀ 15. Kĩ́ín-kĩ́ín nyɛɛ, m̀ mɛ ge céè-ɖɛ̀ɔ̀ wuɖu-kpà gànáɔ̀ mú mɛ́nɛ́-mɛ́nɛ́, ɓɛ́ wáká ɖò-ɖò séín ké ɔ nììn kɔ̃in-wùɖùìn-ɖɛ̀ ɓéɖé. Céè wuɖu-dɔ̃̀ǐn gbɛ̀ǐ-gbɛ̀ǐ ɓá wáká ɓěɔ̀ ɖò-ɖò jè dyí, ɓɛ́ m̀ ké Gèɖèpɔ́ɔ̀-wùɖù ɓɛ́ wáká ɖò cɛ̃ɛ céè. Ɖɛ́ ɓě ɓɛ́ céè-ɖɛ̀ɔ̀ wuɖu-kpà nìà kɛ tò jìì ɓɛ́ à ké nyu kɛ́?