Lesson 12: Gɔ̌mànà

Ɖé cɛ̃́ɛ́-ɖɛ̀ nìà kɛ mánáín nyɛɛ, ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ɔ̀ mɛ ɓɛ́ìn kpé:

(1) Ɓɛ́ ɔ ké kà gɔ̌mànàɔ̀ ɓéɖé ɓɛ́ ɔ ké kpé ɓě ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyíà ɔ kɛɛ kũ̀à mú nyùɛ̀n nyuɛ kè dɛ̀ ɔ kpéɔ̀ ké sèìn nyuɛɛ dyí dyuò.

(2) Ɓɛ́ ɔ ké náún-po-wùɖù ɓě sɔ̀ìn ɖé Báɓòɔ̀ mú ɓá gɔ̌mànà jè dyíɛɛ dyi kpɔ̃.

(3) Ɓɛ́ ɔ ké dyí-sɛ́ɖɛ́ìn-sɛ́ɖɛ́ìn gboi kpɔ̃ ɖé ɔ mǔè ɓěɔ̀ hwìɛ̀.

Wenyɔ́ Wéɓɔ̀fóò cĩ́ zɔ̃̌ɔ̀ sɔ̀ìn (1759-1833). Ɔ mɔ̀ ma gma-po-nyɔ̀ ɖò ɖé Béɖétè-ɓòɖòɔ̀ kɔ̃. Ɔ kpɔ̃ ma Kɛ́ɖɛ́ì jè dyi, ké ɔ mɔ̀ ma Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ vɛ̀nɛ̀. Sɔ̀ìn ɓóɛ gboɛɛ, ɔ ɖú ma vɔ̃ kpàǐ ɓɛ́ gǐì dɔ̃ jè kè dyú ɓě kànàǎ-kà kpɔ̃ jè ɔ kè gǎ-dyé-nyɔ̀ ɓě dyi-pĩ́à-pĩ́à ké ɓɔ́í kpá. Ɔ nyu ma kũ̀à ɓó zɔ̃ kpáɖá-nyɔ ɖò xwíníín, ɓɛ́ ɔ ké gǐì dɔ̃-dɔ̃ ɓɛ́ Béɖétè-nyɔ̀ ɓěɔ̀ nì ma nyuɛń ɖé Nyɔ-kpìǐ-ɓíɖí-ɓòɖò kɔ̃ dà séín nyɛɛ ɓɔ́í po. Kɛɛ ɖé mánáín nyɛɛ, ɔ hwòɖǒ kpá ma ɖé ɖei mìɔ, sepóɛɖé nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě se ma ɖé ɖɛ nìà kɛ jè gbo kɔ̃̀. Nyɔ ɓě nì ma ɖé gma-po-gbòɔ̀ múɛɛ pàɖǎ wɔ̃́ ma ɓɛ́ wa ké gmaɔ̀ zĩ̀ìn, kɛɛ nyɔ ɓě seɛ ma náa mɔ́ɔ kùìn ma wa mǔè ɓěɔ̀ hwòɖǒǔn ɓɛ́ wa ní kɔ̃̀ ɖà dyí poìn ɓó gmaɔ̀ zĩ̀ìn jè, ké ɔ nyuɛ ké wa se ma gmaɔ̀ zĩ̀ìn fɔɔ. Zɔ̃ mɔ̀à 1807 kɛ xwíníín nyɛɛ, wa nyu ma gma ɖò ké gmaɔ̀ po gǐì dɔ̃ jè ɓɔ́í, nyɔ ɓě nì ma gǐì dɔ̃uún ke kánáá pū. Tia ɓaɖaa, Wéɓɛ̀fóò nì ma nyɔǔn ɓě gbo wùɖùɛ̀ kpauń dà séín kánáá pū, ɓɛ́ gǐì-dɔ̃ jè ké ɓɔ́í kpá gàná cá. Zɔ̃ mɔ̀à 1833 kɛɛ xwíníín ɖéɛ̀ gǐì dɔ̃ jè kpá ma ɓɔ́í gàná cá ɖé Béɖétè-ɓòɖòɔ̀ dà pàɖǎ. Ti Wéɓɛ̀fóò wɔ̃́ɔ ma kà ɓɛ́ wa nìǎ ma ɔ gmaɔ̀ zĩ̀ɛ̀n dyiɛń nyɛɛ, púɛɛ, ɔ zĩ̀ìn wé tã ké ɔ mɛ́ ma.

Gbo-kpɔ̃ìn-kpɔ̃ìn nì ɓó Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě kè waà gɔ̌mànà ɓěɔ̀ pṹa kɛɛ ɓéɖé kòɛ̌n. Ti ɖíɛ́ ɓě ɓaɖa, ɖé ɓóɖó ɖíɛ́ ɓě kɔ̃ɛɛ, cɔ́cìɔ̀ kè gɔ̌mànàɔ̀ xwɛ̃́ìn ma bũ̌in mìɔ. Ké ɖé ɓóɖó tɔ̀ɔ̀ ɓě kɔ̃ɛɛ, gɔ̌mànàɔ̀ nyɛ́ ma cɔ́cìɔ̀ mú, ké wa dyéìn cɔ́cì-nyɔ̀ ɓěɔ̀ gǎ. Ɖé ɓóɖó ɖíɛ́ ɓě kɔ̃ɛɛ, gɔ̌mànàɔ̀ wɔ̃́ ɓɛ́ nyɔ ɓěɔ̀ ké ɓiè-ɖɛ̀ kã̀ìn séín dè wa hwòɖǒ dyiɛɛ ɓiè, ké gɔ̌mànàɔ̀ se ɖò mú ɖɛ̀ɓɛ̀ ɓɛ́ ɔ ké ɖò mɔ̀ùn dyí zi.

Gbo-kpɔ̃ìn-kpɔ̃ìn nì ɓó Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě kè gɔ̌mànà pṹa kɛɛ nyuɛ ké nyɔǔn diè ɖɛ kàmàǔn-kàmàǔn ɓě dyi. Ti ɖíɛ́ ɓě ní cɔ́cì ɖò nì ɓóɖó ɖò kɔ̃, ké wa nyuɛ ké gbo-kpɔ̃ìn-kpɔ̃ìn nì ɓó wa kè gɔ̌mànàɔ̀ pṹa, kà ɔ se nìɛ̀ ɓɛ́ìn ɖé ɓóɖó-kpàà dà ɖíɛ́ ɓě kɛ, sepóɛɖé gɔ̌mànà ɓéɖé kòɛ̌n.

Cɛ̃́ɛ́-ɖɛ̀ nìà kɛ se dyi-diè-ɖɛ̀ séín gɔ̃̌ jǔɛ mu mɔɔ ké ɔ se ɖɛ Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓéɖé ɓɛ́ ɔ ké nyu ɖé ɖɛ séín múɛɛ jè kɔ̃in zaǐn mu, kɛɛ à mu jǎà-ɖɛ̀ ɖíɛ́ ɓě sɔ̀ ɖé Báɓòɔ̀ mú ɓá kà gbo-kpɔ̃ìn-kpɔ̃ìn ké ɓó Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě kè waà gɔ̌mànàɔ̀ pṹa nìɛ̀ nyuɛɛ dya gmɔ̀ùn.

► Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɖò mɛ zà Wóɖómà 13:1-7 ɓɛ́ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓěɔ̀ ké ɔ gbo ɖùǔ tò. Wuɖuɔ̀ nyɛ́ ɓá gɔ̌mànà dyí ɓɛ́ m̀ dyé ɖé vɔ́sì ɓěɛ̀ mú kɛ́?

Báɓòɔ̀ cɛ̃ɛ à gbo kà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɔ̀ nyɔ dè ma gɔ̌mànà ɓɛ́ nyɔǔn-dyù nìà zɛ̃̌ɛ̀ nàǐn nyɛɛ dyi kɛ. Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɔ́ ɓɛ́ gɔ̌mànà ké nì, ké nyɔ mɔ̀ nyɔ vɔ̃ gɔ̌mànà ɓɛ́ nyɔǔn-dyù nìà nàǐn nyɛ gboɛɛ vɔ̃ Gèɖèpɔ́ɔ̀ gbo (Wóɖómà 13:2).

► Ɖɛ́ mɔ̀ gɔ̌mànàɔ̀ kũ̀à kà vɔ́sì ɓěɛ̀ nyuà cɛ̃ɛ kɛɛ́?

Gɔ̌mànàɔ̀ kũ̀à ɓěɔ̀ ɖò mɔ̀ ɓɛ́ wa ké nyɔ ɓě nyu ɖɛ gbà kɛɛ kpeɖe zà, kà gmaɔ̀ nyuɛ cɛ̃ɛ kɛ (Wóɖómà 13:3).

Nàìn nyɔ̀ ɖò dyi nyɔ ɓɛ́ ɔ wáɖá gma kɛɛ gǎ kɔ̃ tòǐn, nìí, ɔ mɔ̀ ɔ Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓiè-ɓièɔ̀ kè ɔ Gèɖèpɔ́ɔ̀ wuɖu-nyu-nyuɔ̀ wáká ɖò. (Wóɖómà 13:4).

► Ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɖò mɛ zà 1 Tímétè 2:1-2 wuɖuún ɓɛ́ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓěɔ̀ ké ɔ gbo ɖùǔ tò.

À ɓéɖé ɓɛ́ à ké nyɔ ɓě nì gɔ̌mànà mú kũ̀à nyuɛń nyɛɛ bìì ɓaà, ɓɛ́ à ké cĩ́ ɖé gìɖìǐ mú. Ɔ xwíníín mɔ̀ ɔ jǔ ké gɔ̌mànàɔ̀ dyi kũ̀à nyu ɖé hwìè sɛ́ɖɛ́ìn dyíɛɛ múín, nìí, ɔ nyuɛ ké ɔ nyɔ ɓěɔ̀ cĩ́ ɖé gìɖìǐ mú.

► Jízɛ̀ cɛ̃ɛ à gbo ɓɛ́ à ké nì kà tɔ̃́ kè ce nìà kɛ (Máfíò 5:13-16). Ɖɛ́ ɔ kpàìn ma hwòɖǒ kɔ̃̀ jè ɔ cɛ̃à náa kɛ́?

Nyɔ ɖíɛ́ ɓě poɛ jǎà kà ɓɛ́ Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě se ɓéɖé ɓɛ́ wa ké tã́á jiɖi mɔɔ ɓɛ́ wa ké gɔ̌mànà-kũ̀à nyu, sepóɛɖé gɔ̌mànà ɓě nìà ɓóɖó-kpàà kɔ̃ɛɛ ní nàìn ɓóɖó ɖé Gèɖèpɔ́ɔ̀ dyi-fɛ̃̀ìn-fɛ̃̀ìn mú kɛ. Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɖíɛ́ ɓě poɛ̀n hwìɖǐi kà ɓɛ́ cɔ́cìɔ̀ mɛ cɛ̃ kpáún, ké wa se ɓéɖé ɓɛ́ wa ké ɓóɖóɔ̀ ɖɛ ɓě hwìɛ̀ kpá, sepóɛɖé ɓóɖó-kpàà nyɔ ɓěɔ̀ se mú hwɛ̀ jèɛ.

Kpáá-ɖɛ̀-cɛ̃-nyɔ̀ Jɛ̀ɖèmádyà céè ma Júù-nyɔ̀ ɓě ɓɛ́ wa zà ma waà ɓíɖí-ɓòɖòɔ̀ kɔ̃, ké wa kpa ma wa ɓóɖó kɔ̃̀ nyɔ ɓě se Gèɖèpɔ́ɔ̀ dyí dyuòɛ kɔ̃ɛɛ gbo. Ɔ se ma wa hwòɖǒi dè ɓɛ́ wa ké ma ɖé ɓóɖóɔ̀ kɔ̃ cĩ́ɛ. Ɔ jǔ ké jǎà-po-nyɔ ɖò dyi xwíníín ɖò kɔ̃̀ jè ɔ hwòɖǒ se mɔ́ ɓɛ́ ɔ ké ɓóɖó ɔ cĩ́ kɔ̃ɛɛ ɖɛ ɓě hwìɛ̀ kpáa ɓéɖéín, nìí, jǎà jɛ́ɛ́, Júù-nyɔ̀ ɓě nìà kɛ mɔ̀ùn ɓéɖé ma xwíníín nì náa ní mìɔ. Wa hwòɖǒ se wɔ̃́ ɓɛ́ wa ké ma ɖé nì. Ɓóɖóɔ̀ nyɔ ɓě se ma Gèɖèpɔ́ɔ̀ dyí dyuò, ké gɔ̌mànàɔ̀ nì ma wa dyi pĩ́àǔn, mìɔ, ké ɔ ɖǎ ma ɓóɖóɔ̀ dyíin nyìnììn, ké Júù-nyɔ̀ ɓěɔ̀ nì ma ti ɓɛ́ wa mu ma wa ɓíɖí ɖe kɔ́ìn nyɛɛ jè hwìǐ gmɔ̀ǔn.

Kɛɛ tò cuò-wùɖù ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ dèìn ma kpáá-ɖɛ̀-cɛ̃-nyɔ̀ɔ̀ wĩín ɓó nyɔ ɓě nìà kɛ bììɛɛ gbo ɖùǔ:

Kɛɛ ɓě mɛ ɓaà mɔ̄ Bounɓoɔ̀ ɓó hwɔɖɔ kɔ̃̀ mú ɓě cĩ́ɛɛ ɖɛín-ɖɛ̀ dyé jè, sepóɛɖé ɖé ɔ ɖɛín-ɖɛ̀ dyé-dyé mú, ɖéɛ̀ ɓě nììn ɖɛín-ɖɛ̀ mu wóɖóùn. (Jɛ̀ɖèmádyà 29:7).

Wuɖu mɔ̀à Sìàɖɔ́ùn wɛ̃ɛ mɔ̀ Híìbúɖúù-wùɖù, ké ɔ xwíníín mɔ̀ gìɖìǐ. Ɔ se gìɖìǐ ɖòùn pū, kɛɛ wuɖuɔ̀ tò kpáná ɓě nì ɖé gìɖìǐ múɛɛ jìì ɖekè. Gèɖèpɔ́ɔ̀ po ma ɔ nyɔ ɓě nìà kɛ mana kɔ̃ ɓó ɔ ɓiè jè, ké wa dyà ma manaɔ̀ ɖé ɓóɖó kɔ̃̀ nyɔ ɓě se ma Gèɖèpɔ́ɔ̀ dyí dyuò, ké wa nì ma ɔ nyɔ ɓěɔ̀ gǎ dyéɛ̌n nyɛɛ kɔ̃!

Nyɔ ɓě ɓɛ́ wa ɓiè Gèɖèpɔ́ɔ̀ kɛɛ mɛ kùìn nyɔ ɓě nì ɖé waà ɓoɖóɔ̀ kɔ̃ɛɛ hwòɖǒǔn ɓɛ́ wa ké ɖɛ mɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ kɛɛ kpéín dyé, nìí ɓɛ́ Bounɓoɔ̀ ké waà ɓóɖóɔ̀ mana kɔ̃ po. Wa mɛ ɓɔ́ múà-bɔ̃̀ɔ̀ dyi ɓeɛ̀n ɖòùn pū, kɛɛ wa mɛ nyu Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ ɖé ɖɛ séín wa mu nyuùn wɛ̃ kè ɖɛ séín wa mu gbɔ poùn wɛ̃ɛ mú.

Gɔ̌mànàɔ̀ kè nyɔ ɓě nì ɖé ɓóɖóɔ̀ múɛɛ mɛ cĩ́ kà Gèɖèpɔ́ɔ̀ wuɖuɔ̀ nyuà cɛ̃ɛ kɛ. Dyììn ɖé jǎà-ɖɛ̀ ɓě ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ mu wa dyí tɛ̀mɛ̀ìn nyɛ múɛɛ, wa mɛ cĩ́ ɖé hwòɖǒ-fɔ̀nɔ̀-fɔ̀nɔ̀ mú. (Ɔ mɔ̀ hwìè ɓě kɔ̃̀ mú waà nyuu-ɖɛ̀ ɓě ké dyí sɛ́ɖɛ́ìn nyɛ). Ké dyììn ɖé waà fɔ̀nɔ̀-hwòɖǒɔ̀ mú ɖéɛ̀ wa mɛ po waà gɔ̌mànàɔ̀ páún, ɓɛ́ (gɔ̌mànà ké dyí-sɛ́ɖɛ́ìn-ɖɛ̀ wɔ̃ po, ɓɛ́ nyɔ séín ké pídyi kpá), ɓɛ́ gɔ̌mànàɔ̀ ké wíɖí jè páún po nɔ̀mɔ̀ dyíin mɔɔ ɔ ké (wíɖí jè mú màìn). Nìí, hwìè jɛ́ɛ́ ɓɛ́ ɓóɖóɔ̀ nyɔ ɓě mɛ kpaa mɔ̀, wa mɛ nyu ɖɛ mɔ̀ jǎà kɛ, wa mɛ fɔ̀nɔ̀ hwòɖǒ, ké waà gɔ̌mànàɔ̀ mɛ ku dúi, ké wa mɛ màìn wíɖí jè mú.

1. Gèɖèpɔ́ɔ̀-wùɖùɔ̀

2. Fɔ̀nɔ̀-hwòɖǒ

3. Gɔ̌mànà jè

4. Wíɖí jè

Ɓóɖó ɓɛ́ à cĩ́à kɔ̃ɛɛ, ɖɛ mɛ kpɔ̃ à hwòɖǒ mìɔ kɛɛ mɔ̀ ɖɛ ɓě nìà ɓóɛ, ɔ kè kà wa nyuà kà ɓó dɔ̃̀ǐn mú nìɛ̀ kɛ. Nyɔ ɖíɛ́ ɓě dè waà wíɖí hwòɖǒ kɔ̃ ké wa taɓa nàìn-nyɔ̀ ɓě kè gma ɓě ɓá ɓo ɖeín ɓɛ́ wa ké ɖɛ wa mɔ́ɛɛ dyé, ké wa seé kɔ̃̀ kɛbì gɔ̃̌ mɛ sɔ̀ wa xwa mɔɔ ké wa fɛ̀ɛ̀ mɛ nì nàdǐ múɛ. Ɔ ɖǎ ná nìǐn, nìí, wa nyuɛ ké waà fɔ̀nɔ̀-hwòɖǒɔ̀ kè ɖɛ wa nìà nyuɛń nyɛɛ wɛ̃ìn dyí, ké wa nyuɛ ké ɓiè-ɖɛ̀ ɓɛ́ wa po jǎà kɛɛ taɓa waà fɔ̀nɔ̀-hwòɖǒɔ̀ ɓá ɓo ɖeín. Kà à nyu ɔ nyɔ nìà ɓóɛ dɔ̃̀ǐn mú poɛ kɛɛ mɔ̀, wíɖí jè kè gɔ̌mànà jè kè fɔ̀nɔ̀-hwòɖǒ ɔ kè jǎà-po-ɖɛ̀.

1. Wíɖí jè

2. Gɔ̌mànà jè

3. Fɔ̀nɔ̀-hwòɖǒ

4. Jǎà-po-ɖɛ̀

Jǎà-po-ɖɛ̀ nì kà ɓóɛ dyíìn fɔ̀nɔ̀-hwòɖǒ kíɖíìn múin kúɖúú múin, ké ɔ nyuɛ ké jǎà ɖò se ɖéɛ mú nì fɔɔ.

Cɔ́cìɔ̀ mɛ nyànà dyi ɓó Báɓòɔ̀ jǎà-ɖɛ̀ ɓěɔ̀ jè. Wa mɛ ɓɔ́ nàmàǔn ɓɛ́ ɓóɖóɔ̀ nyɔ ɓě nyuɛɛ mú nyɛ́ɛ ɖòùn pū, kɛɛ wa mɛ zaìn kà ɓóɖóɔ̀ ɓéɖé ɓɛ́ ɔ ké nìɛ̀ nyuɛɛ jè nyɔ ɓěɔ̀ gbo kɔ̃in, ɓɛ́ wa mìɔùn ké dyí-tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ jǔ ɖéɛ mú. Ɔ jǔ ké Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ se ɖɛ ɓɛ́ ɓóɖóɔ̀ nyɔ ɓě ɓéɖé ɓɛ́ wa ké nyuɛɛ jè wa gbo cɛ̃, ɓɛ́ wa mìɔùn ké ɖò nyu ní, nìí, à mɛ dèɛ̀ hwòɖǒ kɔ̃ kà ɓɛ́ nyɔ ɓě seà jǎàɔ̀ dyí dyuòɛɛ se ɖɛ mɔ̀ jǎà kɛɛ nyuɛ ɓɛ́ǐn muɛ.

Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ mɛ ɓɔ́ɔ cɛ̃ɛ kà waà ɓóɖóɔ̀ se hwìè sɛ́ɖɛ́ìn dyíɔ̀ xwíníín nìɛɛ ɖòùn pū, kɛɛ wa mɛ nyuɛ ɓɛ́ ɓóɖóɔ̀ ké dyí sɛ́ɖɛ́ìn. Gbo-kpɔ̃ìn-kpɔ̃ìn mɛ nì ɓó Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ kè waà ɓóɖó-nyɔ̀ tɔ̀ɔ̀ ɓěɔ̀ pṹa. Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ mɛ mɔ̀ waà nyɔ ɓěɔ̀ bìì wùɖù-nyɔ̀ kè dyí-sɛ́ɖɛ́ìn-zàà wɔ̃-po-nyɔ̀ ɓě ɖé waà gbɛ̌ɛ̀ ɓěɔ̀ mú. Ɖɛ séín ɓɛ́ Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ mu nyuùn wɛ̃ɛ, wa mɛ nyùɛ̀n ɖéɛ jǎà mú, ɓɛ́ wa kéɛ nyu ɓɛ́ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě mɔ̀ùn ké dyí sɛ́ɖɛ́ìn ɖekè. Wa mɛ nyu gɔ̌mànà-kũ̀à, ké wa mɛ nyu kpoo tɔ̀ɔ̀ ɓě bìì kũ̀à, ɔ jǔ ké wa dyiɛ nyuɛ ɓɛ́ìn ɖé hwìè kɔ̃̀ mú wa se Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-kũ̀àɔ̀ zùǔn zàìn ɓɛ́ìn nyɛɛ ní. Wa ɓɛ́ìn tã́á jiɖiɛ, ɓɛ́ wa ké nyɔ wa mɔ́ɛɛ gã, ɔ jǔ ké nyɔɔ̀ kpeɖe dyi nì kà Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ɛ̀ kpeɖe nìà kɛɛ ní.

► Ɓóɖó ɖíɛ́ ɓě nɛ́ cɔ́cìɔ̀ kɔ̃ ɓɛ́ wa ké ɖɛ ɓě kéɛ nyu ɓɛ́ ɓóɖóɔ̀ wíɖí jè ké dúi kuɛɛ jè wɔ̃ po, kɛɛ wa ní nɛ́ wa kɔ̃ ɓɛ́ wa ké jǎà-ɖɛ̀ ɓě sɔ̀ ɖé Báɓòɔ̀ múɛɛ jè cɛ̃. Ɖɛ́ mɔ̀ dyí-tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ ɖò m̀ ɓɛ́ìn tòɛ̀ ɓá kpeɖe nìà kɛ jè dyí kɛ́?

Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě nì dà séín nyɛɛ kpɔ̃ fũ̀à-fṹá ɓɛ́ wa ké ɖɛ ɓá Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nà dyíɛɛ dyí dyuò, ɔ jǔ ké waà gɔ̌mànàɔ̀ mɔ̀ùn dyi hwìè kà kò ɖò xwíníín nì ní. Ti ɖíɛ́ ɓě ní Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ dyé ɖɛ nìà kɛ gǎ dyí mìɔ, sepóɛɖé wa se ɖɛ ɓě ɓɛ́ gɔ̌mànàɔ̀ mɔ́ ɓɛ́ wa ké nyuɛɛ nyuɛ ɓɛ́ìn.

Báɓòɔ̀ cɛ̃ɛ à gbo ɓɛ́ à ké gɔ̌mànàɔ̀ tácì dyéɖéín pɛ́ɛ̀ìn (Wóɖómà 13:7, Máfíò 22:21).

Báɓòɔ̀ cɛ̃ɛ à gbo ɓɛ́ à ké à ɓóɖóɔ̀ gma ɓě dyi kpɔ̃ (Tátɔ̀ 3:1). Kà dyúáɖòɔ̀, kǎà Báɓòɔ̀ cɛ̃ɛ à gbo ɓɛ́ à ké Gèɖèpɔ́ɔ̀ wuɖu nyu, ɔ jǔ ké nyɔǔn-dyù nììn gmaɔ̀ dyi Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ gbo vɔ̃ ní.

Gɔ̌mànà ɓɛ́ìn cɛ̃ɛ ɓɛ́ nyɔ ɓě se sójà kɛɛ ké to gbo mu ɓó ɖɛ se jǎà ɖò mú nìɛɛ jè. Gɔ̌mànà ɓɛ́ìn cɛ̃ɛ ɓɛ́ wa ké dyú-pɛ̀ɖɛ̀ ɓě ɖáɓá, ɓɛ́ nyɔǔn-dyù ní kɔ̃̀ ɖà dyí vò mìɔ ɖé ɓóɖóɔ̀ kɔ̃. Ké gɔ̌mànà ɓɛ́ìn cɛ̃ɛ ɓɛ́ ɓóɖóɔ̀ nyɔ ɓě ké dyí zĩìn, ɓɛ́ wa ké xwéɖé-dù ɖò mɔ̀ùn gǐì mú nyu ɖé ɓóɖóɔ̀ kɔ̃.

Ti ɖíɛ́ ɓě ní ɔ ɓɛ́ìn Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓiè jè dyí ɓáa. Wa dyéìn Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě gǎ ɔ jǔ ké wa dyi nɔ́ɔ̀ ɓɛ́ wa ké gbǒ-xwíníín mɔɔ xwéɖé-dù wa sɔ̀ mùɛɛ nììn gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓěɔ̀ ɓiè ní. Ké wa ɓɛ́ìn Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě gǎ dyéɛ̀n ɔ jǔ ké waà ɓóɖóɔ̀ gɔ̌mànàɔ̀ dyi ɓiè-ɖɛ̀ kà kò ɖò hwòɖǒǔn gbo zĩ̀ìn ní.

Ɓóɖó ɖíɛ́ ɓě ɓéɖé gma kà ɓɛ́ nyɔ ɖò se ɓéɖé ɓɛ́ ɔ ké Gèɖèpɔ́ɔ̀-wùɖù wáɖáa kpa mɔɔ ké nyɔ ɖò se ɓéɖé ɓɛ́ ɔ ké Báɓò tɛ̀mɛ̀ìn nyɛ. Wa dyéìn Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě gǎ ɓó bɔ̃̌ nɔ̀mɔ̀ dyíinɔ̀ cɛ̃ jè. Ɖé ɓóɖó ɖíɛ́ ɓě kɔ̃ɛɛ, wa dyéìn wóɖóìn-nyɔ̀ ɓě gǎ, sepóɛɖé wa tɛ̀mɛ̀ìn waà dyú ɓěɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀-wùɖùɔ̀ jè.

Báɓòɔ̀ cɛ̃ nyɔ ɓě ɓéɖé ma hwìɖǐǐ-taɓa-taɓa, ké wa jaɖa ma nàìn-nyɔ̀ ɓě se dyí sɛ́ɖɛ́ìn nyɛɛ wuɖu múɛɛ jè. Ɔ hwɔìn kà, Dànyá ɓaà ma tee, hwɛ̀ ḿ po níiń, ti wa cɛ̃ɛ ma kà ɓɛ́ nyɔ ɖò mɛ ɓɔ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓaà ɖé ɓóɖóɔ̀ kɔ̃ kɛ. Dànyáà ɓǎto tã ɓěɔ̀ nɔ́ɔ̀ ma ɓɛ́ wa ké kã́áɔ̀ kũùn-kpòɔ̀ ɓiè. Ké Gbǒ-ɖeín-zòǒ ɓě sɔ̀à ɖé Éézùɖùɛ̀-ɓòɖòɔ̀ kɔ̃ɛɛ jaɖa ma Féwóɖóɛ̀ wuɖuɔ̀ mú, ti ɓɛ́ Féwòɖò cɛ̃ɛ ma wa gbo ɓɛ́ wa ké gǎà-dyù pɛ̀ɖɛ̀ séín ɖáɓá kɛ.

Kpáá-ɖɛ̀ sùà ɓě tɛ̀mɛ̀ìn à nììn dyí kà ɓɛ́ Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ cɛ̃ múà-bɔ̃̀ɔ̀ jè kánáá pū, kɛbì wa mɛ po wa ɓɔ́í ɓóɛ cɛ̃ jè kɛ. Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ ɖǎ Báɓòɔ̀ ɓóɖó ɓě kɔ̃̀ kɔ̃ wa dèɛ̀ gma dyíɛɛ kpa. Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ poìn dyí ké wa ɓiè Gèɖèpɔ́ɔ̀ vǐè-kà. Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ ɖǎ píɖɛín-gbò ɓě ɓɛ́ wa zà màa ɓě xwíɖí wɔ̃ɛɛ ɓɔ́í po pɛ̀ɛ̀-pɛ̀ɛ̀-kà. Ké Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ ɖǎa nyu kè gǐì ɓě ɖǎ xwáɖáún kpá.

Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ pàɖǎ muɔ́ɔ mú ɖɛ̀ɓɛ̀ìn ɓɛ́ wa kéɔ́ cĩ́ ɖé gìɖìǐ mú, ɓɛ́ wa ké seɔ́ ɖɛ ɓě nì náa jè sɔ̃ún po. Kɛɛ wɛ̃́ɛ́ kɛɛ, ɔ jǔ ké ɖɛ se dyí sɛ́ɖɛ́ìn nyɛɛ dyi ɓó Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɖò dyúa dyi ní, nìí, ɔ ɓéɖé ɓɛ́ ɔ kéɛ dyí sɛ́ɖɛ́ìn, ḿ seé kɔ̃̀ kɛbì ɔ nyu-nyu mɛ po ɔ fɛ̀ɛ̀ nàdǐ múɛ. Ɔ jǔ ké ɔ dyi xwa fɛ̃́ìn ɓɛ́ ɔ ké ɖɛ se dyí sɛ́ɖɛ́ìn nyɛɛ dyí sɛ́ɖɛ́ìn mɔɔ ɓɛ́ ɔ ké múà-bɔ̃̀ɔ̀ cɛ̃ ní, nìí, ɔ mɔ̀ ɖɛ gbɔ po-po vɛ̀nɛ̀ ɖò ɓó ɔ bìì, kɛbì ɔ mɛ nyuɛ náa mɔɔ ɔ mɛ ɓɔ́ɔ náa nyuɛ ní.

► M̀ ɓɛ́ìn ɖɛ ɓɛ́ wa dè gma ku wɔ̃ ɖò dyí, ɓɛ́ Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɖò ɓɛ́ìn wɔ̃ muɛ ɖé nì ɓóɖóɔ̀ múɛɛ mɛ dèɛ̀ɛ̀?

Pásɔ̀ɖɔ̀ ɖò nì ma ɓóɖó ɖò kɔ̃ muɛń. Ɔ zĩ̀ìn-cèè-ɖɛ̀ ɓěɔ̀ séín hwɛ̀ ma ɖe, kɛɛ ti séín ní, pòɖésì ɓěɔ̀ kpɔ̃ ma ɔ, ké wa zɔ̀ ɔ wíɖí wè. Ɔ jǔ ké ɔ se wa wíɖíɔ̀ nyí ní, nìí, wa zĩ̀ìn ɔ ti, ké wa nyùìn ɔ fũ̀à-fṹá.

► Ɖɛ́ pásɔ̀ɖɔ̀ɔ̀ mɛ nyu ɖé ɖɛ nìà kɛ múɛ́?

Gbo-pa-wìɖì mɔ̀ wíɖí ɓɛ́ nyɔ pɛ́ɛ̀ìn nyɔ ɓɛ́ ɔ nì kpé múɛɛ dyéɖéín, nìí, ɓɛ́ ɔ ké ɖɛ ɖò wuɖu kɔ̃ zà kɛ. Ɔ mɔ̀ ɖɛ gbà ɓɛ́ nyɔ ké nyɔ ɖò gbo-pa-wìɖì nyí, ɓɛ́ ɔ ké ɖɛ ɔ se kɔ̃̀ ɔ kéɔ́ nyuɛɛ nyu kɛ. Ɔ hwɔìn-ɖɛ̀ mɔ̀, ɔ jǔ ké gbǒ ɖò mɔɔ káà ɖò se ɖífèɖè mɔɔ ɖɛ ɓě kɔ̃̀ wa kéɔ́ ɔ bũ̌ nìɛɛ ɓéɖéín, nìí, ɔ se dyíin nɔ̀mɔ̀ ɓɛ́ m̀ ké nyɔ nìàà bũ̌in gmɔǐn nyɛɛ wíɖí nyí, ɓɛ́ ɔ ké céè-ɖɛ̀ sɔ̃-bɛ̃̀ kɔ̃ po kà ɓɛ́ gbǒɔ̀ mɔɔ káàɔ̀ ɖɛ séín hwɛ̀ ɖe kɛ. Ɔ se dyíin nɔ̀mɔ̀ ɓɛ́ m̀ ké tɔ̀ɔ̀-ɓìɔ̀ ɖò mɔɔ pòɖésì ɖò gbo-pa-wìɖì nyí, ɓɛ́ ɔ ké dyí-sɛ́ɖɛ́ìn-zàà wɔ̃-po-hwìè dyí zàìn ɓó m̀ bìì.

Ti ɖíɛ́ ɓě ní nyɔ ɓɛ́ ɔ nì kpé múɛɛ diè nyɔ ɖò dyi ɓó gbo-pa-wìɖì jè, ɓɛ́ ɔ ké ɖɛ ɔ ɓéɖé ɓɛ́ ɔ ké ɔ bìì nyuɛɛ nyu. Ɖé hwìè nìà kɛ múɛɛ, nyɔɔ̀ se ɔ wíɖíɔ̀ dyéɖéín pɛ́ɛ̀ǐn nì ɓɛ́ ɔ ké ɖɛ gbà ɖò nyu. Ɔ mɔ̀ ɖɛ gbà ɓɛ́ m̀ ké nyɔɔ̀ wíɖíɔ̀ nyíɛ (Ɖúù 3:4), kɛɛ ti ɖíɛ́ ɓě ní, m̀ se dyɛ̀ hwòɖǒ-po-naín kà kò ɖò ɓéɖé jèɛɛ, m̀ ɓéɖé ɓɛ́ m̀ kéɛ pɛ́ɛ̀ pū. Ɔ hwɔìn kà, ɔ nyuɛ náa ɓɛ́ nyɔ ɖò ké wɔ̃́, ɓɛ́ ɔ ké ɖɛ ɖò nyu mɔɔ ɓɛ́ wa ké nyɔ se ɖɛ gbà ɖò nyuɛɛ kpɔɖɔ ɖéín zà. Ti ɖíɛ́ ɓě ní gbo-pa-wìɖì jè nì kà wa dyíɖíà nyɔ gboɛ. Dyíɖí-dyíɖí mɔ̀ ɖɛ gbà, kɛɛ m̀ se nyɔ wa dyíɖíà gboɛɛ kàìn ɓɛ́ìn.

À dyi Báɓòɔ̀ dya gmɔ̀ nɔ̀mɔ̀ dyíin ní, nìí, à dyéɛ kà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ kpɔ̃̀ìn nyɔ ɓě ɓɛ́ wa kpɔ̃ gbo-pa-wìɖì dyiɛɛ zaa, kɛɛ ɔ ɓéɖé nyɔ ɓě ɓɛ́ wa kpɔ̃̀ìn kà ganaún ɓɛ́ wa kéà pɛ́ɛ̀ kɛɛ wìì kɔ̃ kɛ (Ɛ́séɖɔ̀ 18:21; 23:8; Dìtɔ̀wáɖánámɛ̀ 10:17; 16:19; 27:25). Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě se ɓéɖé ɓɛ́ wa ké gbo-pa-wìɖì nyɔ ɖò dyéɖéín pɛ́ɛ̀ìn, ɓɛ́ ɖɛ ké wa bìì dyíin nɔ̀mɔ̀ jè, kɛɛ ɔ jǔ ké nyɔ-kɔ̃in-nì-nyɔ̀ ɓě dyi wa ganaún kpɔ̃̀ìn ɓɛ́ wa kéɛ pɛ́ɛ̀ ní, nìí, zaa se wa kpɔ̃ ɓóɛ nyu jè.

► Ɖɛ́ mɔ̀ gbo-pa-wìɖì ɓɛ́ ɔ se dyí sɛ́ɖɛ́ìn nyɛɛ dyí-tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ ɖò kɛ́?

Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ pàɖǎ poɛ jǎà kà ɓɛ́ ɔ se dyíin nɔ̀mɔ̀ ɓɛ́ wa ké sójà mú kpá, ɓɛ́ wa ké waà ɓóɖóɔ̀ bìì kũ̀à nyu kɛ. Wa dè waà jǎà-po-ɖɛ̀ɔ̀ vɔ́sì ɖíɛ́ ɓě nì ɖé Báɓòɔ̀ múɛɛ dyí. Jízɛ̀ ɖá nyɔ ɖò dyi à kpá ga taɓa ní, nìí, à mɛ tò à ga tɔ̀ɔ̀ ɓɛ́ ɔ kéɛ kpá taɓa ɖekè (Máfíò 5:39). Jízɛ̀ ɖá ɔ gbo-nì-nyɔ̀ ɓěɔ̀ mɛ ɓɔ́ vɔ̃ɔ sepóɛɖé ɔ kã́á-ɓòɖòɔ̀ se ɓóɖó-kpàà dyí ɓá (Jɔ̃́ɔ́ 18:36). Hwɛ̀ ké Àpɔ́sò Pɔ́ɔ̀ ɖá à nììn toún-vɔ̃̀ìn-ɖɛ̀ ɓěɔ̀ se ɓóɖó-kpàà nììn toún-vɔ̃̀ìn-ɖɛ̀ ɓěɔ̀ (2 Kɔ̀ɖéíntĩ̀ɔ̀ 10:4). Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě nìà kɛ poɛ jǎà kà ɓɛ́ ɖɛ gbà séín wa nyu nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě bũ̌ɛɛ mɔ̀ ɖɛ gbà kɛ. Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě nìà kɛ pàɖǎ cĩ́ ɓóɖó ɓě kɔ̃̀ kɔ̃ ɓɛ́ gɔ̌mànàɔ̀ se wɔ̃́ɔ ɓɛ́ìn ɓɛ́ Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě ké mú zaìn, ké wa nì wa gǎ dyéɛ̌n nyɛɛ kɔ̃.

Kɛɛ Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɖíɛ́ ɓě mɔ̀ùn poɛ̀n hwìɖǐi kà ɓɛ́ à mɛ dyé ti ɓɛ́ à ké sójà mú kpá, ɓɛ́ à ké à ɓíɖí-ɓòɖòɔ̀ dyí gmɔ̀ kɛ. Báɓòɔ̀ cɛ̃ɛ kà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɔ̀ nyɔ po gɔ̌mànà páún, ké gɔ̌mànàɔ̀ ɓɛ́ìn vɔ̃̀ìn-ɖɛ̀ ɓě kũ̀à mú nyùɛ̀n ɓɛ́ wa ké nyɔ ɓě nyu ɖɛ gbà kɛɛ kpeɖe zà kɛ. (Wóɖómà 13:4). Ɔ mɔ̀ jǎà kà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyu gàa ɓɛ́ ɔ ké ɔ mìɔùn nììn gbǒ-xwíníín-nyɔ̀ ɓěɔ̀ dyí gmɔ̀ kɛ, ɔ jèɛɛ, ɔ nɔ̀mɔ̀ dyíin ɓɛ́ gàa ɓě ké sójà mú kpá, ɓɛ́ wa ké waà gbǒ-xwíníín-nyɔ̀ ɓě dyí gmɔ̀, ɔ jǔ ké nyɔ ɖò dyi wa táí kpɔ̃ sójà-kà ní. Ti ɓɛ́ sójà ɖò diè ma Jɔ̃́ɔ́ Nyɔ-níɔ-po-nyɔ̀ɔ̀ dyi ɓá ɖɛ ɔ ké nyu, ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ ké ɔ nàmàǔn kɔ̃in zĩ̀ìn nyɛ jè dyíɛɛ, Jɔ̃́ɔ́ cɛ̃ɛ ma ɔ gbo ɓɛ́ ɔ ké se nyɔ ɖò gbo-pa-wìɖì xwa zà mɔɔ ɓɛ́ ɔ ké se nyɔ ɖò gana ɖɛ xwa zàìn, kɛɛ Jɔ̃́ɔ́ seɛ ma ɔ gbo cɛ̃ ɓɛ́ ɔ ké sójà-kũ̀àɔ̀ dyi táà (Ɖúù 3:14). Ti Jízɛ̀ cɛ̃à, ɓɛ́ ɔ dyi níiń, m̀ mɛ tò nì ga tɔ̀ɔ̀ kɛɛ, ɔ seɛ xwíníín mɔ̀ kà ɓɛ́ à mɛ wáɖá sɔ̃ pĩ́ín pū, ɔ jǔ ké nyɔ ɖò dyi à táí kpɔ̃ níɛ. Ɖɛ ɔ nì ma kà cɛ̃iń nyɛɛ mɔ̀, à mɛ ɓɔ́ kpa zàà ɔ jǔ ké nyɔ ɖò dyi à dyoɖoún-po-ɖɛ̀ ɖò bũ̌ nyu ní. Ɔ hwɔìn kà nyɔ ɖò dyi m̀ hwòɖǒ-nɛɛ̀-ɖɛ̀ ɖò bũ̌ nyu, sepóɛɖé ɔ se m̀ kpéín dyé jè níɛ. Ɔ ɖá ɔ ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ se vɔ̃uń nì ɓɛ́ wa ké ɔ bìì kã́á-ɓòɖò ɖò dyi dè dà ɓóɖó-kpàà kɔ̃, sepóɛɖé ɔ se kã́á-ɓòɖò ɖò dyi dèɛ̌ mu ɖé hwìè nì náa mú. Ɔ jǔ ké gɔ̌mànà jè dyi Gèɖèpɔ́ɔ̀ gbo sɔ̀ìn, ké gɔ̌mànàɔ̀ dyi kpé ɓéɖé ɓɛ́ wa ké waà nyɔ ɓěɔ̀ dyí gmɔ̀ ní, nìí, ɔ sɛ́ɖɛ́ìn dyí ɓɛ́ Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě ké waà gɔ̌mànàɔ̀ ɓá ɓo ɖeín taɓa, ɓɛ́ gɔ̌mànàɔ̀ ké ɖɛ ɓě ɔ ɓéɖé ɓɛ́ ɔ ké nyuɛɛ nyu.

À dyi kpáá-ɖɛ̀ sùà ɓě dya gmɔ̀ ní, nìí, à dyéɛ kà ɓɛ́ zɔ̃ pàɖǎ ɓě ɖǎ ziɛɛ, Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě nì ɓóɖó pàɖǎ ɓě kɔ̃ɛɛ ɖǎ sójà-kũ̀à nyu, ké wa ɖǎ to ɓě vɔ̃ kɛ. Wa nyuɛ náa, sepóɛɖé wa poɛ jǎà kà ɓɛ́ wa kɔ̃̀ wa ké waà ɓóɖóɔ̀ dyí gmɔ̀, ɓɛ́ ɖɛ-gbà-nyu-nyɔ̀ ɓě ké se wa to kɔ̃ dyà kɛ.

Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɖíɛ́ ɓě nì ɓóɖó-kpàà dà séín nyɛɛ seɛ jǎà po kà Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ mɛ nyu sójà-kũ̀à kɛ. Kɛɛ ɔ mu dyíin nɔ̀mɔ̀ùn ɓɛ́ nyɔ ɖò ké Báɓòɔ̀ wuɖuún zà, ɓɛ́ ɔ ké zaaɔ̀ wɔ̃ po ɓó ɔ mìɔùn bìì, ké ɔ ɖǎ ná nìǐn, ɓɛ́ ɔ ké ɖɛ ɔ mɔ̀ùn po jǎà kɛɛ kíɖíí sí.

► Xwɛ̌ cɔ́cì ɓě nì ɖé nì ɓíɖí-ɓòɖòɔ̀ kɔ̃ɛɛ nyu dyi-diè-ɖɛ̀ ɓá sójà kũ̀à nyu jè dyíɛɛ gɔ̃̌ jǔɛ kɛ́?

Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ pàɖǎ ɓéɖé jǎà-po-ɖɛ̀ kui-kui ɓě ɓá ɖɛ ɓě nìà kɛ jè dyí. Ɔ kpa ɖɛ ɓɛ́ à kéɛ múin wɔ̃́ kà ɓɛ́ ti séín xwíníín nyɛɛ, Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě nì dà séín nyɛɛ, wa séín séè wuɖuín dyi wɔ̃́ìn ke ɓá dyi-diè-ɖɛ̀ ɓě sɔ̀ìn ɖé ɖɛ nìà kɛ múɛɛ jè dyí. À se ɓéɖé ɓɛ́ à ké nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě nììn fɔ̀nɔ̀-hwòɖǒ dòǐn zà ɓó ɖɛ ɓě ɓɛ́ wa po jǎà kɛɛ jè.

► Xwɛ̌ à mɛ nyu gbo-kpɔ̃ìn-kpɔ̃ìn nìà ɓó cɔ́cì-nyɔ̀ ɓěɔ̀ kè gɔ̌mànàɔ̀ pṹa kánáá pū ɖé à ɓóɖóɔ̀ múɛɛ jè cɛ̃ɛ kɛ́? Ɖɛ ɖò mɛ zĩàìn ɖé gboò?

À Ɓǎ, mɔ̀ nìà ɖé dyɔún wɛ̃,

Ḿ po m̀ zùo kà ɓɛ́ m̀ ɖǎ gɔ̌mànà páún po ɓɛ́ ɔ ké ḿ dyí gmɔ̀ kè ɓɛ́ ɔ ké ḿ buɛ̀ kɛ. Kpá ḿ gbo ɓɛ́ ḿ ké m̀ hwìɖǐǐ taɓa, ɓɛ́ mɔ́ún kɔ̃̀ ɖà ɓóɖó-kpàà nììn gɔ̌mànà ɓě ɓɛ́ wa seà dyí sɛ́ɖɛ́ìn nyɛɛ kpeɖe ɓěɔ̀ kíɖíí sí.

Kpá ḿ gbo ɓɛ́ ḿ ké nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě dyí zĩ̀ɛ̀n ɓɛ́ìn kè ɓɛ́ ḿ ké ní ɓóɖóɔ̀ bìì kũ̀à nyuɛ ɓɛ́ìn kà m̀ mɔ́ ɓɛ́ ḿ kéɛ nyu kɛ.

À nì nì kã́á-ɓòɖòɔ̀ jè hwìǐ gmɔ̀ǔn ɓɛ́ ɔ ké dyi gàná cá.

Kǎà ɔ mɛ nì

(1) Báɓòɔ̀ dà pàɖǎ cɛ̃ɛ kà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyùìn gɔ̌mànà ɓěɔ̀ kũ̀à mú ɓɛ́ ɔ mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ ké gbɔ hwɛ̀ ɖé ɔ nyɔ ɓěɔ̀ fɛ̀ɛ̀ mú kɛ. Nɔ́ɔ́ 21:1 ɖá, "Kã́áɛ̀ hwòɖǒ-dyùà nì ɖé Bounɓoɔ̀ xwaún kà ní-dyèɖè nìà kɛ." Gã céè-ɖɛ̀ ɓě céèà dà ɓíɖíiɛɛ dyúáɖò ɓɛ́ m̀ kéɛ cɛ̃́:

• Jɛ́nɛ́sì 41:14-49, 42:1-3, 45:4-7

• Ɛsɔ́ɖɔ́ 4, 7-8

• Níòmádyà 1-2

Céè ɖɛ ɓě ɓɛ́ m̀ dè dyéɖé gbo kɛ:

• Ɖɛ́ ɓě kɔ̃̀ wa ké ma kpá ɖé Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyɔ ɓěɔ̀ fɛ̀ɛ̀ mú kɛ́?

• Xwɛ̌ Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyu ma nàìn-nyɔ̀ ɓɛ́ ɔ se Gèɖèpɔ́ɔ̀ dyí dyuòɛɛ kũ̀à mú nyùɛ̀n ɓɛ́ ɔ mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ ké nì kɛ́?

• Xwɛ̌ Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyu ma nyɔ mɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀-nyɔ̀ɛɛ kũ̀à mú nyùɛ̀n ɓɛ́ ɔ mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ ké nì kɛ́?

(2) Gã kɔ̃in-wùɖùìn-ɖɛ̀ ɓě nìà dà ɓíɖíiɛɛ dyúáɖò ɓɛ́ m̀ ké ɖɛ ɖò céè ɓáa jè dyí:

• Ɖɛ ɓɛ́ Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě ɓéɖé kpé kɔ̃in nyɛ

• Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ kè nyɔǔn-dyù nììn gma ɓě

• Gbo-pa-wìɖì

• Sójà-kũ̀à nyu-nyu

Gmɔ̀ céè-ɖɛ̀ ɓě nìà cɛ̃́ɛ́-ɖɛ̀ɛ̀ mú ɓá nì kɔ̃in-wùɖùìn-ɖɛ̀ɔ̀ jè dyíɛɛ dya. Céè ɖɛ gbɛ̀ǐ-gbɛ̀ǐ wè ɓɛ́ m̀ kéɛ kɔ̃in zaìn ɖɛ Báɓòɔ̀ cɛ̃ ɓɛ́ à ké nyu ɓá kɔ̃in-wùɖùìn-ɖɛ̀ nìà kɛ jè dyíɛ.