Lesson 11: Nyɔǔn-dyùɛ̀ Ɖɛ-kpa-kpa

Ɖé cɛ̃́ɛ́-ɖɛ̀ nìà kɛ mánáín nyɛɛ, ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ɔ̀ mɛ ɓɛ́ìn kpé:

(1) Ɓɛ́ ɔ kéɛ jǎà po kà nyɔ ɖò-ɖò séín kpa ɖɛ, ké nyɔǔn ɓéɖé ɓɛ́ wa ké ɔ kpéín dyé, sepóɛɖé Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyu ɔ kà ɔ mìɔùn nyuà nìɛ̀ kɛ.

(2) Ɓɛ́ ɔ ké nyɔ séín ɓě ɓɛ́ wa kpɔ̃ gbà-kà ɖé ɔ gbɛ̌ɛ̀ɔ̀ múɛɛ bìì dyí-sɛ́ɖɛ́ìn-ɖɛ̀ wɔ̃ po kè ɓɛ́ ɔ ké wa wìì kɔ̃ ɓéɖéɛ ɓɛ́ìn.

(3) Ɓɛ́ ɔ ké nyɔ séín kpéín dyé, ḿ seé kɔ̃̀ nyɔ ɓɛ́ nyɔɔ̀ jǔ kɛ.

Déò Kànɛ́jìɛ̀ nyɛ́nɛ́ mu ma mìɔ ɓó ɔ céè-ɖɛ̀ mɔ̀à Kà nyɔ ké ɓǎto ɓéɖéɛ nyuɛ kè kà nyɔ ké nyɔǔn ɓě kpéín dyéɛ nyuɛɛ jè. Ɔ poɛ̀n ma hwìɖǐi kà ɓɛ́ nyɔǔn séín mɔ́ ɖùǔ gbo tò-tò kè kpéín-dyé-dyé, sepóɛɖé ɔ mɔ̀ ɖɛ ɓɛ́ wa ɓéɖé sɔ̀ìn ɖé wa ɖe xwíníín nyɛ. Déò dè ma ɔ sùkúù mɔ̀à Déò Kànɛ́jì Sùkúù kɛɛ dyi ɓɛ́ ɔ ké jǎà-ɖɛ̀ ɓě ɓɛ́ ɔ kpɔ̃ dyiɛɛ jè nyɔǔn tɛ̀mɛ̀ìn.

Ti ɖòɛ̀ ɓaɖaa, Déò Kànɛ́jì Sùkúùɔ̀ tɛ̀mɛ̀ìn ma ɖɛ-peɖe-nyɔ̀ vɛ̀nɛ̀ ɓě ɖɛ ɓó hwìo-kà ɖò. Ɔ tɛ̀mɛ̀ìn ma wa kà nyɔ kè nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě ké ɓǎto jǔɛ nyuɛɛ jè. Ké ɖɛ ɔ tɛ̀mɛ̀ìn ma ɖeɛɛ mɔ̀, ɖɛ m̀ ké nyu ɓɛ́ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě ké m̀ dyí dyuò kɛɛ jè. Ti wa nìǎ ma ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɓěɔ̀ sɔ̃ kɔ̃ún dyi poɛń nyɛɛ, dyi-diè-ɖɛ̀ ɓěɔ̀ dyúáɖò fɔ̀nɔ̀ìn ma wa wɔ̃ mìɔ. Dyi-diè-ɖɛ̀ kɔ̃̀ jè wa se ma kà hwìɖǐi dèɛɛ ɖá, “À ɖǎ ɖɛ cɛ̃́ɛ hwɔ ní, xwɛ̌ màa mɔ̀à sùkúù-gbòɛ̀ múin-nɔ̀mɔ̀ìn-nyɔ̀ ti séín nyɛɛ nyɛ́nɛ́ jǔ kɛ́?” Tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ ɓɛ́ ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɓěɔ̀ nì ma kà cɛ̃́iń nyɛɛ ɓá kà m̀ kè nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě ké ɓǎto jǔɛ nyuɛ kè ɖɛ m̀ ké nyu ɓɛ́ nyɔǔn ɓě ké m̀ dyí dyuòɛɛ jè dyí dyɛo, kɛɛ wé séín xwíníín nyɛɛ, wa dyi ɖɛ cɛ̃́iń sɔ̀ ní, wa zi màa nìà kɛ dyíin pū, ké wa ní zà ɔ nyíɔún dyɛ mɔ̀ùn, sepóɛɖé wa se ɔ dyé ɓɛ́ ɔ ké nyɔ kpa ɖɛ ɖò jǔ, ké wa kèɔ̀ kè se dɔ́ɔ́ dèɛ̀ ɓɛ́ìn. Wa poɛ̀n ma hwìɖǐi kà ɓɛ́ ɖɛ ɖìè ɓě ɓɛ́ wa nì ma kà cɛ̃́iń nyɛɛ, hwìè ɖòùn kɔ̃ mú wa ɓɛ́ìn kpáná kɔ̃ún dyéɛ kɛɛ mɔ̀ ɓɛ́ wa kè nyɔ kpa ɖɛ ɓě ɖòùn ké ma dyí dyuòìn nyɛ.

Nyɔ séín ɓě ɓɛ́ wa taɓa Jízɛ̀ hwìɖǐǐɛɛ mɔ̀ kpóɖó-dyùà dyúáɖò—Kɛ́ɖɛ́ì kpóɖó-dyùàɔ̀: “Ɔ jèɛɛ, gbo-zaìn-zaìn ɖò se ɓó Júù-nyɔ̀ kè ɓóɖó-dù kà kò ɖò ɓěɛ̀ nyɔ ɔ kè gǐì kè nyɔ se gǐìɛ ɔ kè gàa kè màa pṹa nì. Ɓě séín mɔ̀ǎ nyɔ dyúáɖò ɖé Kɛ́ɖɛ́ì Jízɛ̀ mú” (Gàɖézìà 3:28).[1]

Ɖúù-cèè-ɖɛ̀ɔ̀ cɛ̃ɛ kà ɓɛ́ Jízɛ̀ cɛ̃ ma gmaɔ̀ jè ti ɔ kè tɔ̀ɔ̀-ɓìɔ̀ ɖò nì ma dɔ́ɔ́ dèɛ̌n nyɛ, ké ɔ ɖá, “M̀ mɛ ɖɛ̀ɓɛ̀ m̀ mǔè ɖò mú kà m̀ ɖɛ̀ɓɛ̀à m̀ mìɔùn múɛ.” Ké tɔ̀ɔ̀-ɓìɔ̀ɔ̀ diè ma ɔ dyi, ké ɔ ɖá, “Nyɛ́ mɔ̀à ḿ mǔèɔ̀ kɛ́?” (Ɖúù 10:29). Dyi-diè-ɖɛ̀ nìà kɛ kpa ma ɖɛ mìɔ, sepóɛɖé tɔ̀ɔ̀-ɓìɔ̀ɔ̀ poɛ̀n ma hwìɖǐi kà ɔ se ɓéɖé ɓɛ́ ɔ ké ma nyɔ ɖò mú ɖɛ̀ɓɛ̀ kɛ. Ɔ poɛ̀n hwìɖǐi kà gmaɔ̀ nì ma nyɔ jɛ́ɛ́ ɖò ɓɛ́ ɔ kɔ̃̀ ɔ ké mú ɖɛ̀ɓɛ̀ɛ jìì tòɛ̌n pǔ kɛ.

Nyɔ séín ɓě ɓɛ́ wa nì gma kò-kò ɓě xwíɖíiɛɛ ɓéɖé hwìɖǐi-poìn-ɖɛ̀ nìà kɛ ní. Wa dyuòɛ̀ kà ɓɛ́ dyíɖí-dyíɖí kè kú-ɖáɓá-ɖáɓá ɔ kè nyɔ mǔè ɖò dyi-pĩ́à-pĩ́à, wa séín mɔ̀ ɖɛ gbà kɛ. Kɛɛ wɛ̃́ɛ́ kɛɛ, wa poɛ̀n hwìɖǐi kà ɓɛ́ wa se kɔ̃̀ wa ké nyɔǔn séín gǎ ɓɛ́ìn wɔ̃ kɔ̃ tò ɓó ɖɛ gbà ɓěɛ̀ ɖò nyu jèɛ. Ti ɖòɛ̀ ɓaɖaín, wa se dyɛ̀ wa ɓǎto ɖò gbo dyíɖíɛ mu, kɛɛ wa mu ɖéè ɖò gbo dyíɖíìn. Ké ti ɖíɛ́ ɓě ní wa se dyɛ̀ wa mìɔùn nììn ɓíɖí-nyɔ̀ ɖáɓáa mu, kɛɛ wa mu ɖíà ɖò ɖáɓáùn. Wa se dyɛ̀ wa mìɔùn nììn gbǒ-xwíníín-nyɔ̀ ɖò dyi pĩ́àà mu, kɛɛ wa mu gbǒ-xwíníín-nyɔ̀ kà kò ɖò ɓɛ́ wa nyɛ́ múɛɛ dyi pĩ́àùn.

Kɛɛ Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě mɔ̀ùn poɛ jǎà kà ɓɛ́ nyɔǔn-dyù séín mɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ hwɔìn-ɖɛ̀, ké wa ɓéɖé ɖɛ-kpa-kpa ɓɛ́ nyɔ ɖò se wa xwa zàà ɓɛ́ìn nyɛ.

Ɔ jǔ ké ínjà ɖò dyi ma nyɔ ɖò dyí wóɖóìn ní, kà Báɓòɔ̀ nyuà cɛ̃ɛ kɛɛ, wuɖu kĩ́ín-kĩ́ín ɓɛ́ ɔ cɛ̃ maa mɔ̀ “Mɔ̀ǔn ɖá ɓɛ́ m̀ ké fɛ̃̀ìn,” sepóɛɖé ínjà nyɔ dyí-wóɖóìn-wóɖóìn mɔ̀ ɖɛ dĩ́ín-dĩ̀ìn ɖò cá, ké ɔ túò nyɔ hwòɖǒ dyi. Ti ɖíɛ́ ɓě ní nyɔǔn ɓě ɓùɖùìn ma ɓó ínjà ɓě ɓo zɔ̃̌, ké wa mɔ́ ma wa ɓièɛ̀ dyi. [2] Kɛɛ nyɔǔn-dyù ɓě kpa ɖɛ ké wa zi ínjà ɓěɔ̀ dyí.[3]

M̀ ɓɛ́ìn nyɔ ɖò dyéɛ ɓɛ́ ɔ ké xwa-kíé-dè-nyɔ̀ jǔ, ɓɛ́ ɔ ké se céè-ɖɛ̀ dyuò, ɓɛ́ ɔ ké se xwíníín dyi cɛ̃̀, ɓɛ́ ɔ kpeɖe ké dyíin nyìnììn, ɓɛ́ ɔ ké se kũ̀à ɖò cɛ̃́, ɓɛ́ ɔ ké se nyɔ ɖò ɓéɖé, ɓɛ́ ɔ ké dyíin nyìnììn kè ɓɛ́ nyɔǔn ɓě ké ɔ zùǔn zàìn, kɛɛ ɖɛ ɓě ɓɛ́ ɔ nì gbɔ poɛń nyɛɛ ɓéɖé sè-ná-sèɛ̀ kpáná. Ɔ jǔ ké Gèɖèpɔ́ɔ̀ dyi ɔ gbǎà ní, nìí, ɔ mu nyɔ kpa ɖɛ ɖò jǔùn, ɓɛ́ ɔ ké nyɔ séín à ɖǎ ɓóɖó-kpàà kɔ̃ dyé ɖòɛɛ dyí zi.[4] Ɔ ná nì jèɛɛ, nyɔǔn ɓéɖé ɓɛ́ wa ké ɔ kpéín dyé.

► Ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɖò mɛ zà Gàɖézìà 3:28 wuɖuún, ɓɛ́ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓěɔ̀ ké ɔ gbo ɖùǔ tò.

Vɔ́sì nìà kɛ cɛ̃ hwìè tã ɓě kɔ̃̀ mú wa ɓɛ́ìn nyɔǔn-dyù mɛ dèɛ̀ kɛɛ jè. Wa mɔ̀, xwéɖé-dù kò-kò ɓě ɔ kè nyɔ ɓě kpa ɖɛɛ kè nyɔ ɓě se ɖɛ kpaa ɔ kè gàa kè màa. Ɓá nyɔ ɓě kpa ɖɛɛ kè nyɔ ɓě se ɖɛ kpaa jè dyíɛɛ, ɔ ɓá wíɖí ɓéɖé jè dyí. À ɓɛ́ìn ɖé ɖɛ tɔ̀ɔ̀ ɓě poɛ ɖe, ɔ hwɔìn kà zɔ̃ jĩ̀ kà nyɔ ɖò ɖǎ nyuɛ kè céè-ɖɛ̀ jĩ̀ kà nyɔ ɖò dyuò kɛ ɔ kè kũ̀à ɓě ɓɛ́ nyɔǔn ɓě dyuò kɛ. Ɖɛ séín ɓěɛ̀ ɖò se kà nyɔǔn-dyù jè nyu ɖɛ kpaa ɖé Gèɖèpɔ́ɔ̀ gboɛɛ gbo vɔ̃ɔ ɓɛ́ìn dyɛ mɔ̀ùn.

► Nyɔ ɖò ɓɛ́ìn ɖɛ kpaa mìɔ ɓɛ́ ɔ ké nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě dyí ziì? Zaìn jè kɔ̃in.

Nyɔ ɓɛ́ ɔ fɔ̀nɔ̀ hwòɖǒ mìɔ, ké ɔ dyuò céè-ɖɛ̀, ké ɔ cɛ̃́ kũ̀à, ké ɔ ɓéɖé gana, ké ɔ dyuò nyɔǔn-dyù nàìn, mɔɔ ké ɔ ɓéɖé wíɖíɛɛ, ɔ ɓɛ́ìn kpé ɓɛ́ ɔ ké ɖɛ pàɖǎ nyu. Kɛɛ wɛ̃́ɛ́ kɛɛ, ɔ mɔ̀ ɖɛ gbà ɓɛ́ m̀ ké nyɔ nì náa nyɔ zi ɖɛ kpauń mìɔ kɛɛ ɖáìn, sepóɛɖé ɔ kpa ɖɛ ɖé hwìè ɓěa mú jèɛ. Ɖɛ séín ɓěa mɔ̀ ɖɛ ɓě ɓɛ́ wa kpá nyɔǔn-dyù gboɛ, kɛɛ ɖɛ mɔ̀ ɖɛ kpa ɖɛ mìɔ ɓá nyɔǔn-dyù ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyuà kà ɔ mìɔùn nyuà nìɛ̀ kɛ jè dyíɛɛ mɔ̀ ɔ sè-ná-sèɛ̀ ɖɛ-kpa-kpa ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ poà ɖé ɔ múɛ.

Nyɔ ɖíɛ́ ɓě poɛ̀n hwìɖǐi kà ɓɛ́ nyɔ-dù ɓě ɓɛ́ wa po wuɖu-dù dyúáɖòɛɛ séín ɓéɖé kpeɖe dyúáɖòɔ̀ kɛ. Ti ɖíɛ́ ɓě ní wa tòɛ̀ hwɔìn-ɖɛ̀ ɓá xwí-púú kè nyɔ kpìǐ ɓě jè dyí, ké wa ɖá, “Kà xwí-púú ɓěɛ̀ kpeɖe nyu kà nìɛ̀ ________” mɔɔ “Kà nyɔ kpìǐ ɓěɛ̀ kpeɖe nyu kà nìɛ̀ ________.”

Ti ɖíɛ́ ɓě ní wa cɛ̃ ɖɛ ɓě nìà kɛ ɓóɖó-dù kò-kò ɓěɛ̀ nyɔ ɓě kɔ̃ún, ké wa ɖá, kà Hítì-nyɔ̀ ɓěɔ̀ mɔɔ Jámà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ mɔɔ Jèpɛ̃́ɛ̀-nyɔ̀ ɓěɔ̀ kpeɖe nyu kà nìɛ̀.

Wuɖu ɓě ɓɛ́ nyɔǔn ɓě cɛ̃ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě kɔ̃ún wɛ̃ɛ, ti ɖíɛ́ ɓě ní, wuɖu ɓěa dè wa dya, ké ti ɖíɛ́ ɓě ní, ɔ ɓɛ́ìn wa mú gbɔɔ̀. Ti ɖíɛ́ ɓě ní wa cɛ̃ɛ, ké wa ɖá, nyɔ-dù ɓě nìà ɓóɛɛ ɓéɖé ɖɛ gbà ɖò ɖé wa mú.

Wuɖu gbà ɓě ɓɛ́ nyɔǔn ɓě cɛ̃ wuɖu-dù kò-kò po-nyɔ̀ ɓě mɔɔ ɓóɖó-dù kò-kò ɓěɛ̀ nyɔ ɓě kɔ̃ún wɛ̃ɛ dyí-tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ ɖíɛ́ ɓě kɛà kɛ̀. Wuɖu-dù kò-kò po-nyɔ̀ ɓěɛ̀ nyɛ́nɛ́ ɓɛ́ìnɔ̌ má ɓó bɛ̃̌ ɓěɔ̀ ɖò-ɖò kɔ̃ céèɛ̀.

• ________ wa fó ní.

• ________ wa ná ké náá-ɖɛ̀ nyu wa ti séín.

• ________ wa mu dyíɖíìn, ɔ jǔ ké wa dyiɛ pá dyé ní.

• ________ wa vɔ̃ kpɛ́-kpɛ́ cá.

• ________ wa ní hwɔ waà kũ̀à ɓěɔ̀ nɔ̀mɔ̀ dyíin.

• ________ wa se xwíníín dyi cɛ̃̀, ké wa ní cɛ̃́ ɖɛ nɔ̀mɔ̀ dyíin.

• ________ wa kpá dyoɖoún wàɖà-wàɖà.

• ________ wa tɔ́mɔ́ se kánáá pū.

Ɔ mɔ̀ jǎà kà ɓɛ́ xwéɖé-dù ɓě vɔ̃ìn vɔ̃̀ìn gbo, ké ɖɛ ɓě nìà ɓó wa pṹa kɛɛ ku wɔ̃ ké ɔ zi ɖɛ ɓě wa ɓɛ́ìn xwai nyuɛ kɛɛ dyí kɛ. Xwéɖé-dù ɖò mɔ̀ùn ɓɛ́ìn kpáná dyéɛ ɖé vɔ̃ɔ-ɖɛ̀ ɓě vɔ̃-vɔ̃ mú mɔɔ ɖé kũ̀à ɖíɛ́ ɓě nyu-nyu mú, sepóɛɖé wa ku dyi, ké wa cɛ̃̀ xwíníín dyi jè.

Nyɔ-dù séín ɓéɖé wa nììn kpeɖe ɓě. Dyììn ɖé xwéɖé-dù ɓě ɖò nììn ɓíɖí-kpèɖè múɛɛ, wa tɛ̀mɛ̀ìn waà nyɔ ɓěɔ̀ ɓɛ́ wa ké ɖɛ ɖíɛ́ ɓě xwai nyu ɖé hwìè kò-kò ɓě mú. Ɔ ná nì jèɛɛ, à dèɛ̀ hwòɖǒ kɔ̃ cá kà ɓɛ́ xwéɖé-dù ɖò-ɖò séín ɓéɖé wa nììn kpeɖe kò-kò ɓě kɛ.

Ɔ se ɖɛ gbà ɓɛ́ m̀ ké xwéɖé-dù ɖò nììn xwai-nyu-ɖɛ̀ ɓě kè waà kpeɖe ɓě cɛ̃́ kɛ. Kɛɛ wɛ̃́ɛ́ kɛɛ, ɔ se dyíin nɔ̀mɔ̀ ɓɛ́ m̀ ké nyɔ ɖò nììn ɓíɖí-kpèɖè mɔɔ xwéɖé-dù ɔ sɔ̀ múɛɛ kɛɛ mú dyé. Nyɔ ɖò ɓɛ́ìn xwéɖé-dù séín ɖò mú sɔ̀ɔ̀ ɓɛ́ ɔ ké Gèɖèpɔ́ɔ̀ dyí dyuò mɔɔ ɓɛ́ ɔ ké dyí-sɛ́ɖɛ́ìn-nyɔ̀ jǔ mɔɔ ɓɛ́ ɔ ké gìɖìǐ-nyɔ̀ jǔ. Ɔ se dyíin nɔ̀mɔ̀ ɓɛ́ m̀ ké nyɔ nì náa gbà-kà kpɔ̃ kà nyɔɔ̀ mɔ̀ɔ̌ kà kpeɖeín-nyìnììn-nyɔ̀ kɛ, ɔ jǔ ké m̀ se ɔ dyí dyuò kĩ́ín ní.

Ɖɛ kpá nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě gbo ɓɛ́ à dyéɛɛ ɖéɛ̀ à po jǎà. Ɔ jǔ ké nyɔ ɓɛ́ ɔ po wuɖu-dù kà kò ɖòɛɛ dyi nyɔ ɖò gbà-kà kpɔ̃ ní, nìí, nyɔɔ̀ muɛ hwìɖǐi poìn kà ɓɛ́ nyɔ séín ɓě ɓɛ́ wa po wuɖu nìà ɓóɛɛ ɓéɖé kpeɖe dyúáɖòɔ̀ ní kɛ. Ké ɔ hwòɖǒ se ɖɛ nìà kɛ dyi táǎ mu, ɔ jǔ ké ɔ dyi gǎ-ɖɛ̀ dyí dyéɛ nì kánáá pū sɔ̀ìn ɖé xwéɖé-dù nìà ɓóɛɛ xwaún ní, hwɛ̀ ḿ po níiń, ɔ jǔ ké wa dyi ɔ gbà-kà kpɔ̃ ti ɓɛ́ ɔ mɔ̀ nyɔ gmɔ̀ keɛɛ níɛ.

Ɔ jǔ ké zà-ɖɛín dyi ɓó wuɖu-dù kò-kò po-nyɔ̀ sɔ̃́ ɓě pṹa nì ɓó ti tɔ̀mɔ̀ǔn-tɔ̀mɔ̀ǔn xwíníín ní, nìí, ɖɛ nìà kɛ dyà nyɛ́ín-nyɛ́ín ɓó waà xwéɖé-dù deìn dúún ɓěɔ̀ pṹa.

Ɔ jǔ ké dyú ɖò dyiɛ wɔ̃́ ké ɔ wóɖóìn-nyɔ̀ ɓě mɔɔ nyɔ vɛ̀nɛ̀ tɔ̀ɔ̀ ɓě dyi nyɔ ɓě po wuɖu-dù kà kò ɖòɛɛ ɖɛ ɖò kɔ̃in cɛ̃ɛ́ nìǐn, nìí, dyúɔ̀ mu waà wuɖuɔ̀ kɔ̃in kpɔ̃ùn ɓá nyɔ-dù nìà ɓóɛɛ jè dyí.

Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě mɛ ma mú kà wa mu nyɔ ɓě po wuɖu-dù kà kò ɖòɛɛ kpɔ̃ɔ nyuùn wɛ̃, ké wa mɛ ɓaà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ ké wa gbo kpá, ɓɛ́ wa ké nyɔ ɓě nì náa jǎà kè ɖɛ̀ɓɛ̀ǐn-ɖɛ̀ɓɛ̀ǐn dyí tɛ̀mɛ̀ìn ɓɛ́ìn. Ɔ mɛ nì à hwìɖǐi kà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ kɔ̃̀ ɖé nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓěɔ̀ jè gbo kà dyúáɖò kà ɔ kɔ̃̀à ɖé à mɔ̀ùn jè gboɛ, ké ɔ se ɔ hwòɖǒ dyi dè ɔ jǔ ké à dyi nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě gbà-kà kpɔ̃ níɛ.

Nɔ́ɔ́ ɓá Jónà jè dyí ɓɛ́ ɔ céèà ɖé Dèè-wùɖù Sùàɔ̀ múɛɛ mɔ̀ nɔ́ɔ́ kpa ɖɛ ɖò cá. Jónà cɛ̃ɛ à gbo xwíníín kɔ̃̀ jè ɔ gbǔ ma kà Gèɖèpɔ́ɔ̀ dyúa kɛ:

Ké ɔ ɓaà ma Bounɓoɔ̀, ké ɔ ɖá, “Bounɓo, má, ti ḿ nì ma kà ɖé ḿ ɓíɖíɛɛ, ḿ cɛ̃ɛ ma kà nì mu ma ɖɛ nìà kɛ nyuùn wɛ̃e? Ɔ kɔ̃̀ jè ḿ fṹà ma kà, ké ḿ kpá ma kà xwáɖáún, ɓɛ́ ḿ ké ma kà ɖé Tásìà-hwɔ̀ɖɔ̀ɔ̀ mú muɛ̀. Ḿ dyuòɛ̀ ma kà nì mu ma ɖɛ nìà kɛ nyuùn wɛ̃, sepóɛɖé m̀ mɔ̀ jĩ́ájè kè wìì Gèɖèpɔ́ɔ̀. Nì dyoɖo-hwòɖò mɛɛ̀ ní, ké ɖɛ̀ɓɛ̀ǐn-ɖɛ̀ɓɛ̀ǐn dyíìn ɖé m̀ múin, ké m̀ zàìn ɖɛ gbà ɓɛ́ m̀ kéɔ́ nyɔǔn kɔ̃ dyà kɛɛ dyí. Ɓó kàǔn wɛ̃ɛ, Bounɓo, m̀ mɛ zà ɖé ní fɛ̀ɛ̀ɔ̀, sepóɛɖé ɔ nɔ̀mɔ̀ dyíin ɓɛ́ ḿ ké mɛ́ ké ɔ zi ɓɛ́ ḿ ké cĩ́ɛɛ dyí” (Jónà 4:2-3).

Jónà gbǔ ma Gèɖèpɔ́ɔ̀ dyúa, sepóɛɖé ɔ nyɛ́ ma Síwíɖíɖíà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ mú mìɔ jè. Ɔ poɛ̀n ma hwìɖǐi kà ɔ jǔ ké ɔ dyi ma Nínívà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀-wùɖù gbo wáɖá ní, nìí, ɔ muɛ nyuùn ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ ké ma wa wìì kɔ̃ ɓéɖé kɛ.

Ɖɛ ɓɛ́ nyɔǔn-dyù poìn hwìɖǐi ɓá nyɔ-dù kò-kò ɓě jè dyíɛɛ se ɖɛ Báɓòɔ̀ mɔ̀ùn poìn hwìɖǐi ɓá nyɔǔn-dyù jè dyíɛ. Báɓòɔ̀ tɛ̀mɛ̀ìn kà ɓɛ́ ɓóɖó-dù séínɛ̀ nyɔ ɓě mɔ̀ nyɔ dyúáɖò pūɛ: “Ɔ nyu ɓóɖó-dù séínɛ̀ nyɔ sɔ̀ìn ɖé gàa dyúáɖò mú, ɓɛ́ wa ké ɓóɖó-kpàà dà séín cĩ́. Ɔ sɔ́ ti ɓě ɔ mu ma wa nyíìn nyɛɛ dyí kĩ́ín, ké ɔ nyu pá kɔ̃̀ mú ɓɛ́ wa mu cĩ́ìn nyɛɛ bã̀à.” (Àpɔ́sò 17:26).

Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɖá cɔ́cì-nyɔ̀ ɓěɔ̀ ɓɛ́ wa ké múà-bɔ̃̀ɔ̀ ɖé xwéɖé-dù séín nì ɓóɖó-kpàà kɔ̃ɛɛ gbo kpa (Àpɔ́sò 1:8). Zùù ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ poà ɖé nyɔǔn múɛɛ mɔ̀ zùù dyúáɖòɔ̀ pū, ḿ seé kɔ̃̀ ɓóɖó-dùɔ̀ nyɔ ɓɛ́ nyɔ ɖò mɔ̀ùn sɔ̀ kɔ̃ɛ.

Sepóɛɖé nyɔ ɖíɛ́ ɓěɛ̀ hwòɖǒ dèìn ɓóɖó-kpàà ɖɛ ɓěɔ̀ kè wa mìɔùn nììn hwòɖǒɛ̀ mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ nyu-nyu múin jèɛɛ, wa se nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě ɖɛ ɖá fɔɔ. Nyɔ-dù ɓáún-ɓáún kpɔ̃ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě kà wa seɔ́ kà nyɔǔn-dyù kɛ, sepóɛɖé wa poɛ̀n hwìɖǐi kà nyɔ ɓěɔ̀ se nyɔ kpa ɖɛ ɓě kɛ.

Kà xwéɖé-dù ɖíɛ́ ɓě nyu nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě kpɔ̃ɔ kànàǎ-kà kɛɛ dyí-tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ ɓě céè dà ɓíɖíi. Wa ní nyu ɖɛ ɓěɔ̀ ɖíɛ́ ɓě xwai ɖe dyɛo, kɛɛ wa nì ɖíɛ́ ɓě nyuɛń ke.

Hwìè jɛ́ɛ́ ɓě kɔ̃̀ mú xwéɖé-dù ɓě kpɔ̃ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě gbà-kà kɛɛ dyí-tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ ɓě:

• Nyɔ sùà ɓě se kpé ɖò ɓɛ́ìn ɖe, ɔ jèɛɛ, wa sè wa ɖòùn dà ɖò ké wa mɛ́ìn ɖé.

• Nyɔǔn ɓě kɔ̃̀ xwéɖé-dù kà kò ɖò ɓěɛ̀ nyɔ ɓě gǐì mú, ké wa ɓɛ́ìn wa peɖeɛ mɔɔ wa ɓɛ́ìn wa ɖɛ séín wa mɔ́ wa bũ̌ nyuɛ dyiɛɛ bũ̌ nyuɛ.

• Nyɔ ɖíɛ́ ɓě po céè-ɖɛ̀ dyií ɓó kũ̀à jè, ké wa dè nyɔ ɓě po wuɖu-dù jɛ́ɛ́ ɖòɛɛ dɛ̌, kà wa se wa kũ̀à nyíɛ ɓɛ́ìn nyɛ.

• Màa ɓě mɔ̀ waà dyú-ɓǎ ɓěɔ̀ kɔ̃̀ɔ̀-ɖɛ̀, ɔ jèɛɛ, waà dyú-ɓǎ ɓěɔ̀ ɓɛ́ìn kà séín wa mɔ́ wa kpɔ̃ɔ dyiɛɛ ná kpɔ̃ɔ.

• Nyɔ ɖíɛ́ ɓě hwɛ̀ màa-dyù ɓě gbo, ké wa mɛ́, sepóɛɖé wa mɔ́ɔ́ má gàa-dyù wóɖóɛ̀n dyi, kɛɛ wa wóɖóìn màa-dyù jè.

• Ɓóɖó ɖòɛ̀ gɔ̌mànà tò sójà ɓě ɖé ɓóɖóɔ̀ gbɛ̌ɛ̀ ɖò mú, ɓɛ́ wa ké xwéɖé-dù séín nì ɖéɛɛ ɖáɓá.

• Nyɔ ɖíɛ́ ɓě hwɛ̀ waà dyú ɓě gbo, sepóɛɖé dyú ɓěɔ̀ fɔ̀nɔ̀-hwòɖǒ se dyí gbɛ̌ mɔɔ wa kɔ́ dyí jè.

• Ɓóɖó ɖíɛ́ ɓě ɓéɖé gma kà ɓɛ́ màa se ɓéɖé ɓɛ́ ɔ ké káà nàìn mɔɔ ɔ ké sùkúù vɛ̀nɛ̀ mɔ̀à káɖéjèɛɛ mu kɛ.

• Nyɔ ɓě ɓɛ́ wa po wa ɓíɖí-wùɖù, ké wa se wuɖuɔ̀ nyɔ ɓɛ́ wa tɛ̀mɛ̀ìn kà ɖé sùkúù-gbǒǔn wɛ̃ poɛ ɓɛ́ìn nyɛɛ, wa se ɓéɖé ɓɛ́ wa ké gɔ̌mànàɔ̀ kũ̀à-nyùìn-naín ɖò wùɖù.

• Nyɔ ɖíɛ́ ɓě se nyɔ ɓě kũ̀à kɔ̃ún poɛ ɓɛ́ìn, ɔ jǔ ké wa dyi xwí-nyɛ̀nɛ̀ ɓéɖé ké wa se wa ɓíɖí-nyɛ̀nɛ̀ ɓéɖé ní.

• Màa-dyù ɓěɛ̀ ɓǎ ɓě peɖe wa ɓɛ́ wa ké gǐì jǔ mɔɔ ɓɛ́ wa ké gbàɖàùn-po-kũ̀à nyu.

• Wa ɖáɓáìn dyú-pɛ̀ɖɛ̀ ɓě ɖé wa ɖe xwíníín hwɛ̀ ké wa wóɖó, sepóɛɖé waà ɖe ɓěɔ̀ séè dyú wóɖóɛ̀n mɔ́ ke jè.

Nyɔ ɓě ɓɛ́ wa cɛ̃́ céè-ɖɛ̀ pàɖǎ kɛ kè nyɔ ɓě ɓɛ́ wa ɓéɖé hwìɖǐǐ-taɓa-ɖɛ̀ kò-kò ɓěɛɛ taɓa nyɔ ɓě ɓɛ́ wa kpɔ̃ nyɔǔn ɓě gbà-kà ɖé hwìè ɓěa ɖíɛ́ ɓě múɛɛ ɓá ɓo ɖeín.

Céè-ɖɛ̀ vɛ̀nɛ̀ dyuò-nyɔ̀ ɓě ɓɛ́ wa mɔ̀ dòǐn-zà-nyɔ̀ ɓěɛɛ seɛ jǎà po kà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɛ nyɔǔn-dyù kà ɔ mìɔùn nyuà nìɛ̀ kɛ. Wa poɛ jǎà kà ɓɛ́ nyɔ ɓě nìà cĩ́ɛń ɓó zɛ̃̌ɛ̀ kɛɛ vɔ̃ ma nyɔ ɓě ɓɛ́ wa se gana ɓéɖé mìɔ kɛɛ gbo, ké wa ɖáɓá ma wa kɛ. Wa ɖá nyɔ ɓě “ku ma dyi mìɔ, ké wa ɖu toɔ̀” kɛɛ mɔ̀ nyɔ wóɖóìn kà à mɔ̀ùn wɛ̃̀. Ɔ jǔ ké waà jǎà-po-ɖɛ̀ɔ̀ dyiɔ́ má jǎà jǔǐn, nìí, nyɔ ɓě ku dyiɛɛ muɔ́ nyɔ ɓě hwɛ̀ kpéíɛɛ ɖáɓáuń nììn ke ɓó zɛ̃̌ɛ̀. Kɛɛ à poɛ jǎà kà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɛ ma nyɔ séín kà ɔ mìɔùn nyuà nìɛ̀ kɛ, ké wa kpa ɖɛ mìɔ kɛ.

Ɓóɖó-dù ɓáún-ɓáún ɓě nì ɓóɖó-kpàà kɔ̃ɛɛ nyuɛ ké xwí-hwĩ̀ɔ̀ ɓě ɖáɓáìn dyú-pɛ̀ɖɛ̀ ɓě ɖé wa ɖe xwíníín, hwɛ̀ ké wa wóɖó. Gɔ̌mànà ɖíɛ́ ɓě poɛ gbɔ ɓɛ́ wa ké kà ná dyú-pɛ̀ɖɛ̀ ɓě ɖáɓá, sepóɛɖé nyɔǔn-dyù vò dyí ɖé ɓóɖóɔ̀ kɔ̃ mìɔ jè. Ɖé ɓóɖó pàɖǎ ɓě kɔ̃ɛɛ, màa ɓě cɛ̃ɛ xwí-hwĩ̀ɔ̀ ɓěɔ̀ gbo ɓɛ́ wa ké wa dyú ɓěɔ̀ wa xwíníín ɖáɓáìn hwɛ̀ ɓɛ́ wa ké wóɖó, sepóɛɖé wa nì gǎ dyéɛń, ké wa séè dyú mɔ́ ke jè. Ɖɛ nìà kɛ mɔ̀ ɖɛ-kpa-kpa ɓɛ́ nyɔǔn-dyù ɓéɖéà kɛ kè kpé ɓɛ́ nyɔ seà ɔ mìɔùn bìì wùɖùɛ̀ ɓɛ́ìn nyɛ ɓéɖéà kɛɛ zùǔn-zàìn-zàìn.

Nyɔ ɓě kɔ̃̀ jǎà-po-ɖɛ̀ ɓě mɔ̀à Hĩ́úndù kè Búɖésĩ̀ì nyɛɛ poɛ jǎà kà ɓɛ́ xwíníín kɔ̃̀ jè nyɔǔn ɓě dyéà gǎ kɛɛ mɔ̀, nàmàǔn ɓě ɓɛ́ wa ɖǎ ma nyu sɔ̀ìn ɖé wa dyú-tìǐn nyɛɛ jè. Wa poɛ jǎà kà ɓɛ́ nyɔ ɓě kɔ̃̀ fɛ̀ɛ̀ ní zaìn múɛɛ, wa mɔ́ɔ náa ní jè kɛ. Wa ɖá ɔ jǔ ké nyɔ ɖò dyi gǎ dyéɛń nì, ké ɔ fɛ̀ɛ̀ ní zaìn mú fɔɔ ní, nìí, ɖɛ ɓɛ́ìn ɔ bìì dyíin nɔ̀mɔ̀ɔ̀ ɖé dyúa. Nyɔ ɓě nìà kɛ ní kpá gǎ-dyé-nyɔ̀ gbo mìɔ, sepóɛɖé wa poɛ̀n hwìɖǐi kà ɓɛ́ ɔ mɔ̀ ɖɛ nɔ̀mɔ̀ dyíin ɓɛ́ m̀ ké gǎ dyé kɛ.

Hwìɖǐi-poìn-ɖɛ̀ kè jǎà-po-ɖɛ̀ gbà ɓě nyuɛ ké nyɔ ɖíɛ́ ɓě kùìn gǎ-dyéìn-dyéìn ɓɛ́ nyɔ-dù tɔ̀ɔ̀ ɓě nyu wa bũ̌ɛɛ hwòɖǒi. Ɖɛ nìà kɛ nyuɛ ké nyɔ ɖíɛ́ ɓě wɔ̃́ìn gbo ɓɛ́ wa ké wa kànàǎ-kà kpɔ̃, sepóɛɖé wa poɛ̀n hwìɖíi kà wa kɔ̃̀ wa ké ná wa kpɔ̃ kɛ. Kɛɛ Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ nììn jè kò ní. Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ poɛ jǎà kà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɛ nyɔǔn-dyù kà ɔ mìɔùn nyuà nìɛ̀ kɛ, ké jǎà-po-ɖɛ̀ nìà kɛ ɖòùn tò xwíníín ɓě kɔ̃̀ jè nyɔǔn-dyù kpaà ɖɛɛ jìì.

► Ɖɛ́ mɔ̀ se-nyɔ-kpéín-dyé-kpèɖè ɖíɛ́ ɓě ɓɛ́ wa nyu nyɔ-dù ɖò nì ɖé m̀ ɓíɖíɛɛ bũ̌ kɛɛ́?

Nɔ́ɔ́ ɓě ɓɛ́ Jízɛ̀ po ma kɛɛ pàɖǎ fɔ̀nɔ̀ìn ma nyɔ ɓě tò ma ɔ gbo ɖùǔɛɛ wɔ̃ mìɔ, ɔ hwɔìn kà nɔ́ɔ́ ɓá Sɛ̀mɛ́ɖìà-gàà kpeɖe nɔ̀mɔ̀ dyíinɔ̀ jè dyíɛ (Ɖúù 10:29-37). Ti Jízɛ̀ cɛ̃à kà ɓɛ́ sáa-zà-nyɔ̀ɔ̀ kè Ɖíìváà-gààɔ̀ zi ma gàa ɓɛ́ wa puà ma kà kɛɛ dyíin, ké wa se ma ɔ gbo kpáa, ɖɛ nìà kɛ se ma nyɔ ɖò dyi giniìn fɔɔ. Sáa-zà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ kè Ɖíìváà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ mɔ̀ ma Gèɖèpɔ́ɔ̀-ɓiè-nyɔ̀ ɓě ɖekè, kɛɛ nyɔ ɖíɛ́ ɓě poɛ̀n ma hwìɖǐi kà ɓɛ́ wíɖí jè kè kpé jè nyuɛ ké wa se ma ɖɛ kpa ɖé Gèɖèpɔ́ɔ̀ dyéɖéín nyɛ.

Nyɔ ɓě tò ma Jízɛ̀ gbo ɖùǔɛɛ dèɛ̀ hwòɖǒ kɔ̃ kà ɓɛ́ nyɔ tã nììnɔ̀ mɔ̀ nyɔ ɖu ma toɔ̀ kɛ, kɛɛ wa giniìn ma dyi mìɔ, sepóɛɖé ɔ mɔ̀ ma Sɛ̀mɛ́ɖìà-nyɔ̀ jè. Sɛ̀mɛ́ɖìà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ ɓéɖé ma hwòɖǒ sɔ̃́ ɓá Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓiè jè dyí, ké wa se ma ɓiè-ɖɛ̀ jɛ́ɛ́ ɖò ɓéɖé. Júù-nyɔ̀ ɓěɔ̀ nyɛ́ ma wa mú ɓó waà kpeɖe ɓěa jè.

Ɔ mɛ nì m̀ hwìɖǐiɛɛ, Júù-nyɔ̀ ɓěɔ̀ tɔ̀ɔ̀-ɓìɔ̀ ɖò diè ma Jízɛ̀ dyi, ké ɔ ɖá, “Nyɛ́ mɔ̀à ní mǔèɔ̀ kɛ́?” Ɔ mɔ́ ɓɛ́ Jízɛ̀ ké ma nyɔ jɛ́ɛ́ ɓě ɓɛ́ ɔ nììn hwòɖǒ poɛ gbɔ kà ɓɛ́ ɔ ɓɛ́ìn wa mú ɖɛ̀ɓɛ̀ɛ̀ kɛɛ jìì tò nyɛ̀nɛ̀ɛ̀. Ɔ dèɛ̀ ma hwòɖǒ kɔ̃ kà kpé ɓɛ́ ɔ ɓéɖé ma kà kɛ jèɛɛ, ɔ kè ɔ mǔè kpa ɖɛ ɓě ɓɛ́ìn ma ɓǎto jǔɛ ɖòùn pū, ké ɔ se ɓéɖé ɓɛ́ ɔ ké ma nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě ɖɛ ɖá fóɖóún wɛ̃.

Jízɛ̀ jǔ ma ɔ dyi-diè-ɖɛ̀ɔ̀ gɔ̃̌ ɖé nyɔǔn-dyù-wàká kɔ̃, kà ɓɛ́ à mɛ kɔ̃̀ ɖé nyɔǔn séín jè gbo kɛ. Nyɔ séín ɓɛ́ à kèɔ̀ kè ɓɛɖɛìn dyíɛɛ mɔ̀ à mǔè. Kɛɛ Jízɛ̀ jǔ ma dyi-diè-ɖɛ̀ ɖò ɓɛ́ nyɔ ɖò séè ma dyi diè-ɖòɛɛ gɔ̃̌ ɖekè, ɔ mɔ̀, Nyɛ́ mɔ̀ nyɔ mǔè kɔ̃̀ kpeɖe nɔ̀mɔ̀ dyíin nyɛɛ kɛ́? mɔɔ Nyɛ́ mɔ̀ nyɔ ɖò ɖɛ̀ɓɛ̀ǐn-ɖɛ̀ɓɛ̀ǐn nì kàà dyí-tɛ̀mɛ̀ìn-nyɔ̀ kɛ́? Jízɛ̀ tɛ̀mɛ̀ìn nyɔǔn dyí ɖekè kà ɓɛ́ nyɔ ɓɛ́ nyɔǔn ɓě seà kpéín dyéɛɛ, ɔ ɓɛ́ìn kpé ɓɛ́ ɔ ké Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ nyu, ɓɛ́ ɔ ké ɖɛ̀ɓɛ̀ǐn-ɖɛ̀ɓɛ̀ǐn ɓɛ́ ɔ dè Gèɖèpɔ́ɔ̀ hwìɖǒiɛɛ nyɔǔn dyí tɛ̀mɛ̀ìn.

Àpɔ́sò Jĩ́ìn po ma cɔ́cì-nyɔ̀ ɓěɔ̀ náún ɓɛ́ wa ní kɔ̃̀ ɖà nyɔ ɖò dya dè kà ɓóɖó-kpàà nyɔ ɓěɔ̀ mɔ̀ùn nyuà kɛ.

► Ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɖò mɛ zà Jĩ́ìn 2:1-9 wuɖuún ɓɛ́ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓěɔ̀ ké ɔ gbo ɖùǔ tò. Ɖɛ́ m̀ ɖǎ cɔ́cì-nyɔ̀ ɓě nyuɛ dyé, ɓɛ́ wa kè ɖɛ vɔ́sì ɓěɛ̀ cɛ̃à kɛɛ hwɔìn nyɛɛ́?

Nyɔ ɓě ɓɛ́ wa ɖáìn nyɔ kpa ɖɛ ɓě dà ɓóɖó-kpàà kɔ̃ɛɛ se nyɔ ɓě ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ dè dya kɛ. Nyɔ ɓáún-ɓáún ɓě ɓɛ́ wa dè Gèɖèpɔ́ɔ̀ hwòɖǒ dyiɛɛ, wa ní dè wa dya dà ɓóɖó-kpàà kɔ̃. Jízɛ̀ ɖá ɖé wé hwɛ̀ìn gbɔ ɓěɔ̀ múɛɛ, nyɔ ɓɛ́ nyɔ ɖò mɔ̀ùn jǔ jɛ́ɛ́ cáa, nyɔǔn séín muɛ dyéɖéi hwɔ̀ìn. (Máfíò 19:30).

Ɔ jǔ ké Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě dyi dyí poìn ní, nìí, gǎ-dyé-nyɔ̀ nì wa hwìɛ̀ kɛɛ ɓéɖé dya-dè-dè ɓɛ́ ɔ se ɓéɖéɛ ɓɛ́ìn ɔ jǔ ké ɔ dyiɔ́ má ɓóɖó-kpàà nyɔ ɓěɔ̀ hwìɛ̀ nì níɛ, sepóɛɖé wa dyé ɔ kpéín kà ɓɛ́ ɔ mɔ̀ Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ kɛ. Ké kpé ɓɛ́ bã-nyɔ̀ɔ̀ ɓéɖéà ɖé ɓóɖó-kpàà nyɔ ɓěɔ̀ hwìɛ̀ kɛɛ sɔ̀ ɔ xwa, sepóɛɖé ɔ wíɖíɔ̀ seɛ nyuɛ ɓɛ́ìn ɓɛ́ ɔ ké nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě kɔ̃in nì ɖé cɔ́cìɔ̀ mú (Jĩ́ìn 1:9-10).

Gǐì jǔ-jǔ mɔ̀ ɔ jǔ ké m̀ dyi nyɔ kà kò ɖòɛ̀ kɔ̃̀ɔ̀-ɖɛ̀ jǔ, ké ɔ dyi m̀ wuɖuí kɔ̃̀ níɛ. Ɓóɖó pàɖǎ ɓě kɔ̃̀ mú gǐì jè nìɛɛ, gǐì ɓěɔ̀ se kpé ɓě ɓɛ́ nyɔǔn-dyù ɓéɖéà kɛɛ ɖò ɓéɖé fɔɔ. Gǐì-kɔ̃̀ɔ̀-nyɔ̀ɔ̀ ɓɛ́ìn ɖɛ séín ɔ hwòɖǒ mɔ́ɛɛ ɔ gǐìɔ̀ mú nyùɛ̀n pū, kà ɔ mɔ̀ɔ̌ kà nimii ɖò mɔɔ nɛɛ̀-kpà ɖò kɛ. Ɖɛ dè gǐì-kɔ̃̀ɔ̀-nyɔ̀ɔ̀ hwòɖǒ dyiɛɛ ɖéɛ̀ ɔ gǐìɔ̀ nyu, kɛbì gǐìɔ̀ hwòɖǒ mɛ seɛ náa mɔ́ kɛ. Gǐì-kɔ̃̀ɔ̀-nyɔ̀ ɓěɔ̀ ɓɛ́ìn kpé ɓɛ́ wa ké gàa kè ɔ gmàà gbo zaìn, ké wa ɓɛ́ìn dyú ɓě waà wóɖóìn-nyɔ̀ ɓě xwa zàà.

Ɖé Dèè-wùɖù Sùàɔ̀ múɛɛ, Gèɖèpɔ́ɔ̀ cɛ̃ gǐì jè, ké ɔ cɛ̃ ɖɛ ɓě wa se kɔ̃̀ wa ké gǐì ɓě bũ̌ nyɛɛ jè. Ti ɓěa ɓaɖaa, nyɔ ɖò se ma kpé ɓě ɓɛ́ gǐì ɓě ɓéɖéɛɛ jè gbo kɔ̃̀. Ɖé Dèè-wɖùɖù Ɖìèɔ̀ múɛɛ, Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɖá ɔ mɔ̀ nyɔ kɔ̃̀ nyɔ séín wuɖuí, ké ɔ se nyɔ ɖò mú ɖɛ̀ɓɛ̀ mìɔ ɓó kpé ɔ ɓéɖéɛɛ jè, ɓɛ́ ɔ ké nyɔ ɖò mɔ̀ùn dyí zi, ké gbo-nì-ɓǎ ɓěɔ̀ mɛ nɔ̀mɔ̀ kpeɖeín ɖé waà gǐì ɓěɔ̀ gbo, ké wa mɛ nyu wa jǎà gbo (Ìfísĩ̀ɔ̀ 6:9). Báɓòɔ̀ ɖá wa mɛ kpɔ̃ gǐì ɓěɔ̀ kà wa nyuà nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě kpɔ̃ɔ kɛ. Báɓòɔ̀ nɛ́ìn ɖɛ nìà kɛ jìì kɔ̃ mìɔ jèɛɛ, ɖéé mánáín nyɛɛ, ɓóɖó-dù ɓěɔ̀ po ma gǐì peɖe jè ɓɔ́í.

Gǐì jè nì kpɔ̃́ ke ɖé dà pàɖǎ dyɛo, kɛɛ wa nyùɛ̀n ɖéɛ hwìè kà kò ɖò ɓě mú. Ɔ hwɔìn kà, ɖé ɓóɖó ɖíɛ́ ɓě kɔ̃ɛɛ, wóɖóìn-nyɔ̀ ɓě peɖe waà dyú ɓě ɓɛ́ wa ké pɔ́ɖɔ́sɔ́-kũ̀à nyu mɔɔ ɓɛ́ wa ké gbàɖàùn-po-kũ̀à nyu. Wóɖóìn-nyɔ̀ ɖíɛ́ ɓě zàìn waà dyú ɓěɔ̀ sáa ɖé kũùn-kpò gbo. Wa ɖá wa nyuɛ náa ɓɛ́ wɛ́ ké wa mú sɔ̀ mɔɔ nàdǐ ké wa bũ̌ sɔ̀ jè. Nyɔ ɖíɛ́ ɓě kpɔ̃̀ìn màa ɓě ganaún, ké wa po wa dà ɖò, ké màa ɓěɔ̀ nì gbàɖàùn poɛń ɓó wa bìì, ké wa nì wa wíɖí kɔ̃ún dyi kpɔ̃ún. Ti ɖíɛ́ ɓě ní wa kpɔ̃ nyɔ ɖíɛ́ ɓě ké wa kpa wa ɓóɖó kà kò ɖò ɓě kɔ̃, ɓɛ́ wa ké ɖé wa gǐì mú nyu.

Ɓóɖó kɔ̃̀ kɔ̃ ɓɛ́ nyɔ ɓě se pídyi kpá ɓɛ́ wa ké wíɖí mɔ́ ɓó wa mìɔùn bììɛɛ, nyɔ ɖíɛ́ ɓě cĩ́ ɖé pū kà wa mɔ̀ɔ̌ kà gǐì kɛ. Ɓóɖóɔ̀ nyɔ ɓě ní wɔ̃́ ké nyɔ ɖò ní nyu ɖé wíɖí kũ̀à ɓó ɔ mìɔùn bìì fɔɔ. Hwìè ɖò se nì ɓɛ́ nyɔǔn ɓě ké kũ̀à dyi táà, ɓɛ́ wa ké ɖɛ ɓɛ́ìn wa wíɖí goun nyíɛ kɛɛ jè sɔ̃ún po. Gàa ɖíɛ́ ɓě nyu kũ̀à, ké wa pɛ́ɛ̀-wìɖì se wa gbǒ-xwíníín-nyɔ̀ ɓě ɖii-ɖɛ̀ wĩín poɛ ɓɛ́ìn dyɛ mɔ̀ùn. Wa se ɖɛ kà kò ɖò dɔ̃ɔ ɓɛ́ìn, ɔ sèìn ɖii-ɖɛ̀ wa ké ɖiɛɛ ɖòùn. Wa se píɖɛín-wìɖì zà-naín ɖò ɓéɖé dyɛ mɔ̀ùn. Kɛbì wa mɛ nyu kũ̀à hwòɖǒɛ̀-ɖé-hwɛ̀-kà kɛɛ, wa se gbǒ nɔ̀mɔ̀ dyíin ɖò mú cĩ́ɛ ɓɛ́ìn, sepóɛɖé wíɖí wa nìà nyuɛń nyɛɛ se waà mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ ɓě wa nyíɛ ɓɛ́ìn dyɛ mɔ̀ùn. Nyɔ ɓě kpɔ̃à wa dyi ɓó kũ̀à nyu jèɛɛ ní pɛ́ɛ̀ wa wíɖí vɛ̀nɛ̀ ɖò, sepóɛɖé wa mɔ́ nyɔ ɓě ɓɛ́ wa ɓɛ́ìn wíɖí tííwè pɛ́ɛ̀ kɛɛ dyi kánáá pū.

M̀ dyi nyɔ ɖò dyi pĩ́à mìɔ ɖé wíɖí jè mú ní, nìí, ɔ nyuɛ ké nyɔɔ̀ hwòɖǒ kpá ɖé ɖei mìɔ, ké à se ɓéɖé ɓɛ́ à ké nyɔ-kũ̀à-kɔ̃ún-po-nyɔ̀ ɓěɔ̀ ɖòùn kàìn ɓóɛ jè. Ɖé ɓóɖó ɖíɛ́ ɓě kɔ̃ɛɛ, kũ̀à-nyu-nyɔ̀ ɓě vò ɖé dyí mìɔ, kɛɛ kũ̀à-nyu-naín gbɛ̀ǐ-gbɛ̀ǐ mɔ̀ nyɔ nì ɖé pū, ké ɖɛ-peɖe-nyɔ̀ ɓěɔ̀ zi dyí vòɛ̌n. Ɓóɖó nì náa kɔ̃ɛɛ, ɔ jǔ ké gɔ̌mànàɔ̀ dyi gbá-gbá-gɔ̀mànà jǔ ní, nìí, wa kpɔ̃ ɖɛ-peɖe-nyɔ̀ vɛ̀nɛ̀-vɛ̀nɛ̀ ɓěɔ̀ tácì-wìɖì pàɖǎ xwa mɔɔ wa kpɔ̃ wa nyɔ-gbo-pa-wìɖì xwai, hwɛ̀ ké wa wɔ̃́ ké wa peɖe ɖɛ ɖé ɓóɖóɔ̀ mú. Ɔ jǔ ké wa dyiɔ́ má ɖɛ-peɖe-nyɔ̀ ɓěɔ̀ ti nyíɛ ɓɛ́ìn ɓɛ́ wa kéɔ́ ɖɛ peɖe nɔ̀mɔ̀ dyíin ɖé ɓóɖóɔ̀ mú ní, nìí, nyɔ ɓě nìà kũ̀à nyuɛń nyɛɛ pɛ́ɛ̀-wìɖì muɔ́ má kɔ̃ kpáùn, ké kũ̀àɔ̀ nyɔ wa mɔ́ nyuɛ dyiɛɛ ɖéɛ̀ wa muɔ́ má nyuùn. Hwɛ̀ ḿ po níiń, wa pàɖǎ muɔ́ má ɖɛ-peɖe-nyɔ̀ ɓěɔ̀ gbo kũ̀à nyuùn ɓó cĩ́-cĩ́ nɔ̀mɔ̀ dyíin jè. Kɛɛ sepóɛɖé ɖɛ-peɖe-nyɔ̀ gbɛ̀ǐ-gbɛ̀ǐ wè ɖè gɔ̌mànà kpɔ̃ dyi, ké kũ̀à-nyu-nyɔ̀ ɓěɔ̀ mɔ̀ùn se hwòɖǒ-po-naín ɖò ɓéɖé jèɛɛ, nyɔ ɓě kɔ̃̀ bìì wa nyuà kũ̀à kɛɛ pɛ́ɛ̀ wa wíɖí tííwè, ké wa se wíɖí pàɖǎ dyéɛ ɓɛ́ìn ɓɛ́ wa kéɛ kɔ̃ún cĩ́.

Xwíníín kɔ̃̀ jè gɔ̌mànà dèà dyiɛɛ mɔ̀ ɓɛ́ ɔ ké ɔ nyɔ ɓěɔ̀ dyí gmɔ̀, ɓɛ́ ɖɛ gbà ɖò ní kɔ̃̀ ɖà wa gbo kpá kè ɓɛ́ ɔ ké wa ɓá ɓo ɖeín taɓa ɖé ɖɛ ɓě mɔ̀ wa kpé ɓɛ́ wa ké nyuɛɛ mú. Nyɔǔn-dyùɛ̀ pídyi-kpá-ɖɛ̀ ɓěɔ̀ ɖíɛ́ ɓě mɔ̀: à kpá pídyi ɓɛ́ à ké ɖɛ à mɔ́ cɛ̃ɛ dyiɛɛ cɛ̃, à kpá pídyi ɓɛ́ à ké ɖɛ à mɔ́ ɓièɛ̀ dyiɛɛ ɓiè, à kpá pídyi ɓɛ́ à ké kũ̀à nyu ɓɛ́ à kéɛ kpáná kɔ̃ún dyé, ké à kpá pídyi ɓɛ́ à ké kɔ̃̀ɔ̀-ɖɛ̀ ɓě kɔ̃̀. Nyɔ ɓě ɓɛ́ wa se pídyi kpá ɖé ɖɛ ɓěɛ̀ ɖò múɛɛ, nìí, waà gɔ̌mànàɔ̀ se wa dyé kà wa mɔ̀ɔ̌ kà nyɔǔn-dyù ɓě jɛ́ɛ́ kɛ.

Ti ɖíɛ́ ɓě ní, Kɛ́ɖɛ́ìn-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě nì dà ɖíɛ́ ɓěɛɛ dyé nyɔǔn ɓě dyi ké wa cĩ́ gǎ pùɛ̀-pùɛ̀ mú, ké wa se wa gbo kpáa ɓɛ́ìn.

Màa ɖò mɔ̀ Jàméɖìà kɛɛ cĩ́ ma ɖé cuà-kɔ̃-hwɔ̀ɖɔ̀ ɖò mú, dɛ̀ ɓɛ́ kũ̀à ɖò se ma dyi xwɛ̃́ìn ɓɛ́ ɔ kéɛ nyu kɛ. Ɔ jèɛɛ, ɔ sè ma ɔ dyú-kpò tã ɓěɔ̀ ɔ ɖe gbo, ké ɔ mu ma ɖé xwí gbo, ké ɔ ɖú ma pásɔ̀ɖɔ̀ ɖòɛ̀ gbo-nì-kũ̀à nyu-kpàǐ, ɖé ɔ ɓíɖí-taún, ké pásɔ̀ɖɔ̀ɔ̀ nì ma ɔ dáɖà $50 pɛ́ɛ̀ǐn ɓó dɛ̀nɛ̀. Ké ɔ kàmà mú ɓɛ́ ɔ ké ma ɔ dyú ɓěɔ̀ dyé dyɛ mɔ̀ùn. Nyɔ ɖíɛ́ ɓě poɛ̀n hwìɖǐi kà ɓɛ́ ɔ se dyíin nɔ̀mɔ̀ ɓɛ́ màa ɖò kè ɔ dyú ɓě ké kà ɓó bũ̌ sɔ̀ìn, kà ɔ nyuà Jàméɖìà gbo kpáa kɛ, kɛɛ wɛ̃́ɛ́ kɛɛ Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě kpɔ̃ kũ̀à-nyɔ̀ ɓě nì kà Jàméɖìà nìà kɛɛ dyi ní ɖekè. Wa poɛ̀n hwìɖǐi xwíníínɔ̀ nyɛ́ kɔ̃̀ jè wa mɛ pɛ́ɛ̀ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě wíɖí pàɖǎ ɔ jǔ ké nyɔ ɖò mɔ̀ùn dyi wíɖí nìà ɓóɛ bìì kũ̀à nyuɛ ɓɛ́ìn níɛ́? Ké xwíníínɔ̀ nyɛ́ kɔ̃̀ jè wa poìn kà hwìɖǐi ɓó ɔ dyú ɓěɔ̀ jè, ɔ jǔ ké ɔ dyiɛ gbɔ po ɓɛ́ ɔ ké wa ɓíɖíi sè, ɓɛ́ ɔ ké kũ̀à nyuɛń mú níɛ́?

► Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ ɓéɖé kpé ɓɛ́ wa ké Jàméɖìà gbo kpá ɖé ɖɛ nìà kɛ múù? Xwɛ̌ kɛ́?

Emɔ́-cèè-ɖɛ̀ɔ̀ cɛ̃ bǎ-dyé-nyɔ̀ dyi-pĩ́à jè mìɔ. Ɖé Emɔ́ 5:11-12 múɛɛ, kpáá-ɖɛ̀-cɛ̃-nyɔ̀ɔ̀ cɛ̃ nyɔ-nyɔ-gbo-pa-wìɖì jè, ɓɛ́ ɔ nyuɛ ɓɛ́ zaa-cɛ̃-nyɔ̀ ɓěɔ̀ dyi gǎ-dyé-nyɔ̀ ɓěɔ̀ gɔ̃̌ xwa zà, ɓɛ́ wa dyiɛ nyɔ ɓě ɓéɖé wíɖíɛɛ nyí kɛ. Ɖé Emɔ́ 8:4-6 múɛɛ, kpáá-ɖɛ̀-cɛ̃-nyɔ̀ɔ̀ kpɔ̃̀ìn nyɔ ɓě mɔ̀à ɖɛ-mú-ɖàɓàìn-ɖɛ̀ ɓěɔ̀ dyí-zàìn-nyɔ̀, ɓɛ́ wa kéà gǎ-dyé-nyɔ̀ ɓěɔ̀ gbá-gbá mú nyuɛɛ zaa. Ɖé Emɔ́ 4:1 múɛɛ, ɔ kpɔ̃̀ìn màa ɓě cĩ́à gbǒ kpa ɖɛ ɓě, ɓɛ́ wa dyú-ɓǎ ɓěɔ̀ po dyììn ɖé gǎ-dyé-nyɔ̀ ɓěɔ̀ dyi-pĩ́à-pĩ́à múɛɛ zaa. Kpáá-ɖɛ̀-cɛ̃-nyɔ̀ɔ̀ ɖá jǎà-ɖɛ̀ wɔ̃-po-po mɛ mu dyúa kánáá pū, kà ní vɛ̀nɛ̀ ɖò zià dyiɛ (Emɔ́ 5:24). Ɔ xwíníín mɔ̀, ɔ mɛ zi dyí vòɛ̌n, ɓɛ́ ɔ ké nì ɓó nyɔ séín bìì.

Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɛ nyɔ séín ké wa ɓɛ́ìn wɔ̃ dyɛo, kɛɛ ɔ seɛ xwíníín mɔ̀ ɓɛ́ nyɔ ɖò ké se ɔ mǔè ɖò kpé kɔ̃in ɓéɖéɛ kɔ̃̀ kɛ. Ɖɛ-kpa-kpa wɔ̃-ɓɛ́ìn-ɓɛ́ìn se ɖɛ ɓɛ́ nyɔ séínɛ̀ kpé ké wɔ̃ ɓɛ́ìn nyɛ. Ɔ hwɔìn kà, nyɔ séín ɓě nìà ɖé Gèɖèpɔ́ɔ̀ Dú Tãɔ̀ múɛɛ mɔ̀ Gèɖèɔ́ɔ̀ jɛ́ɛ́ cá ké wa ɓɛ́ìn wɔ̃ dyɛo, kɛɛ Dyú-gààɔ̀ nyu ɖɛ Ɓǎɔ̀ mɔ́ ɓɛ́ ɔ ké nyuɛ (Jɔ̃́ɔ́ 6:38). Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɖá màaɔ̀ mɛ nì ɔ dyú-ɓǎɔ̀ xwíɖíí, kɛɛ ɔ seɛ xwíníín mɔ̀ ɓɛ́ dyú-ɓǎɔ̀ ké ɖɛ kpa ɓɛ́ ɔ ké ɔ gmààɔ̀ dyí zi kɛ (Ìfíĩ̀ɔ̀ 5:22). Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɖá dyú ɓěɔ̀ mɛ nyu wa wóɖóìn-nyɔ̀ ɓěɔ̀ wuɖu, kɛɛ ɔ seɛ xwíníín mɔ̀ ɓɛ́ wa ké ɖɛ kpa ɓɛ́ wa ké waà dyú ɓěɔ̀ dyí zi kɛ, ɔ sèìn kà ɓɛ́ wa dyuò ɖɛ ké wa zi dyú ɓěɔ̀ dyí kɛ (Ìfĩ́sĩ́ɔ̀ 6:1).

Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɔ̀ nyɔ po gɔ̌mànà páún (Wóɖómà 13:1-5). Ké ɔ mɔ̀ nyɔ nyí nyɔǔn ɓě kpé ɖé cɔ́cìɔ̀ mú (Híìbúɖúù 13:17).

Nàìn-nyɔ̀ séín mɛ dyuòɛ̀ dyí kà ɓɛ́ wa mɔ̀ gbo-nì-nyɔ̀ ɓě kɛ (Máfíò 20:25-28). Nyɔ-nàìn-nyɔ̀ɔ̀ ɓéɖé ɓɛ́ ɔ ké nyɔ ɓěɔ̀ nàìn, ɓɛ́ nyɔ ɓěɔ̀ ké kpáná dyé ɓó ɔ kíɖíí sí jè. Nyɔ mɔ̀à nyɔ-nàìn-nyɔ̀ɛɛ se ɓéɖé ɓɛ́ ɔ ké nyɔ ɓěɔ̀ nàìn ɓó ɔ mìɔùn nììn kpáná dyé jè, kɛɛ ɓɛ́ ɔ ké nyɔ ɓě ɔ nìà nàìn nyɛɛ jè gbo kɔ̃̀.

► Xwɛ̌ m̀ ɓɛ́ìn kɔ̃in zaìn nyuɛ kà ɖé hwìè ɖò múɛɛ, nyɔ ɖíɛ́ ɓě kpa ɖɛ ké wa zi nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě dyí, ké ɖé hwìè ɖò mú ɖeɛɛ nyɔ séínɛ̀ ɖɛ-kpa-kpa ɓɛ́ìn wɔ̃ɛ kɛ́?

Cɔ́cì-nyɔ̀ ɓěɔ̀ mɛ kɔ̃̀ ɖé nyɔ séín jè gbo.

• Nyɔ sùà ɓě nìà ɖé cɔ́cìɔ̀ múɛɛ jè nì cɔ́cì-nyɔ̀ ɓěɔ̀ hwìɖǐi, ké wa kpá wa gbo kà wa ɓéɖé wa kéɛ nyuɛɛ̀?

• Cɔ́cìɔ̀ nì dyú ɓěɔ̀ ɖɛ tɛ̀mɛ̀ǐn, ké wa nì wa nyɔ-kpéí-po-wùɖù ɓě ké wa gbo kpá ɖé waà ɖɛ-hwɛ̀-hwɛ̀ múɛɛ gbo cɛ̃iń?

• Ɓě gbèɖèìn gǎ-dyé-nyɔ̀ ɓě nì ɖé ɓěɛ̀ cɔ́cìɔ̀ múɛɛ hwòɖǒ, ké ɓě dè wa hwòɖǒ dyiì?

• Ɓě ní dè nyɔ ɓě dya ɖé ɓěɛ̀ cɔ́cìɔ̀ mú sepóɛɖé wa mɔ̀ bã-nyɔ̀ ɓě mɔɔ wa mɔ̀ kpé-ɓéɖé-nyɔ̀ ɓě ɖé ɓóɖóɔ̀ mú jèè?

• Nyɔ séín sɔ̀ xwéɖé-dù séín múɛɛ ɓéɖé ɓɛ́ wa ké ɖé cɔ́cìɔ̀ mú dyi, ɓɛ́ wa ké Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓièè?

• Xwéɖé-dù ɖò nì ɖé nì gbɛ̌ɛ̀ɔ̀ mú, ké nyɔǔn ɓéɖé ɓɛ́ wa ké wa Gèɖèpɔ́ɔ̀-wùɖù gbo kpaà?

• Nyɔ ɓě nì ɖé nì gbɛ̌ɛ̀ɔ̀ mú ké wa se bìì-wùɖù-nyɔ̀ ɖò ɓéɖé, ké wa mɔ́ nyɔ ɖò ké wa bìì wùɖùɛɛ̀?

Cɔ́cì-nyɔ̀ ɓěɔ̀ mɛ tɛ̀mɛ̀ìn nyɔǔn dyí kà ɓɛ́ wa ɖɛ̀ɓɛ̀ nyɔ séín mú kɛ. Wa mɛ dyé nyɔ́nɔ́-ɓǎ kè ɔ gmàà kpéín. Wa mɛ nyí wa ɖɛ ɓě wa kɔ̃̀ wa ké ɓéɖéɛ. Wa ní ɖá ɓɛ́ wa ké dyú mɛ́nɛ́ɛ́ ɓěɔ̀ dyéɖé kɔ̃in wã̀ìn. Wa mɛ zà waà dyú ɓěɔ̀ kpeɖe nɔ̀mɔ̀ dyíin. Nyɔ ɖò se ɓéɖé ɓɛ́ ɔ ké ɔ dyú mɔɔ ɔ gmàà kànàǎ-kà kpɔ̃, ké kà dyúáɖòɔ̀, kǎà ɔ mɛ nyu nyɔ ɓě nì ɖé ɔ gbɛ̌ɛ̀ɔ̀ múɛɛ nɔ̀mɔ̀ dyíin dyí.

À mɛ kpá gǎ-dyé-nyɔ̀ ɓěɔ̀ gbo ɓɛ́ waà hwòɖǒ ké dyi ku ɖé waà gǎ-dyé-dyéɔ̀ mú. Mɔ̀ǔn ɖá ɓɛ́ m̀ ké gǎ-dyé-nyɔ̀ ɓěɔ̀ zùǔn zàìn, ɓɛ́ m̀ ké dya-dè-dè ɓéɖé jè. M̀ mɛ kpá gǎ-dyé-nyɔ̀ ɓěɔ̀ gbo ɓɛ́ wa ké wa mìɔùn bìì wíɖí mɔ́ɔ ɓɛ́ìn. M̀ dyiɛ náa nyuín, nìí, nyɔ ɖò se wa wuɖuún ɖaɓaá mu, sepóɛɖé wa muá ɖɛ gãa ɓɛ́ìn ɓó wa mìɔùn bìì, ké wa mu kũ̀à nyuɛ ɓɛ́ìn ɓɛ́ ɔ ké wa káná dyí nyu. M̀ dyi gǎ-dyé-nyɔ̀ ɓěɔ̀ gbo kpá ɖé hwìè sɛ́ɖɛ́ìn dyíɛɛ mú ní, nìí, ɔ muɛ nyuùn ɓɛ́ waà fɛ̀ɛ̀ ké gbo zĩàìn.

Kpáá-ɖɛ̀-cɛ̃-nyɔ̀ ɓě kɔ̃̀ jè céèà ɖé Dèè-wùɖù Sùàɔ̀ múɛɛ nɛ́ìn jìì kɔ̃ kà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɔ́ ɓɛ́ ɔ nyɔ ɓěɔ̀ ké buɛ̀ sɔ̀ìn ɖé nyɔ-dyi-pĩ́à-nyɔ̀ ɓěɔ̀ xwaún wɛ̃ (Àzédyà 58:6).

Dèè-wùɖù Ɖìèɔ̀ mɔ̀ùn nɛ́ìn jìì kɔ̃ jɛ́ɛ́ kà ɓɛ́ Jízɛ̀ dyi ma ɖé gǎ-dyé-nyɔ̀ ɓěɔ̀ hwìɛ̀ kɛ. Ɔ wóɖóìn ma ɖé dɛ̀ ɓɛ́ wa pòìn ma nyúà-ɖɛ̀ ɓě kɛ. Ɔ kíɖíí-sí-nyɔ̀ ɓěɔ̀ pȧɖǎ nì ma kũ̀à nyuɛń dyɛo, kɛɛ ɖíɛ́ ɓě mɔ̀ ma ma gǎ-dyé-nyɔ̀ ɓě. Jízɛ̀ kɔ̃̀ ma ɖé nyɔ ɓě ma ɖɛ kpaa jè gbo. Wa mɔ̀ gǎ-dyé-nyɔ̀ ɓěɔ̀ kè caà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ kè jɔ̌ɔ̀-màà ɓěɔ̀ kè ɓóɖó-dù kà kò ɖò ɓěɛ̀ nyɔ ɓěɔ̀ ɔ kè dyú mɛ́nɛ́ɛ́ ɓěɔ̀. Ɔ ɖá ɔ dyi ma ɓɛ́ ɔ ké bɔ̃̌-nɔ̀mɔ̀ dyíin gǎ-dyé-nyɔ̀ ɓěɔ̀ gbo cɛ̃. Ɔ cɛ̃ɛ ma kà ɓɛ́ múà-bɔ̃̀ɔ̀ mu ma nyɔ ɓě ɓɛ́ wa pĩ́à dyiɛɛ buɛ̀ìn nyɛ.

Sɔ̀ìn ti cɔ́cìɔ̀ ɖǎ zɔ̃̌ɔ̀ dyi dèɛɛ, Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ nì kũ̀à kpa ɖɛ ɓě nyuɛń ɖé dɛ̀ kã̀ìn séín wa nì kɛ. Wa ɖǎ dyú kúɖúú ɓě dyí poìn ɖé waà taà ɓěɔ̀ mú, ké wa ɖǎ gǐì ɓě buɛ̀, ké wa ɖǎ wɛ́-nyɔ̀ ɓě gbo kpá. Ké ɓó kɔ̃in ɖeɛɛ, wa ɖǎ nyɔ ɓě ɓɛ́ wa mìɔùn nììn ɓíɖí-nyɔ̀ ɓěɔ̀ ɖá wa se ɖɛ kpa kɛɛ gbo kpá.

Jízɛ̀ ɖá à mɛ ɓaà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ kã́á-ɓòɖòɔ̀ ké dyi, ɓɛ́ wa ké ɔ mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ nyu nɔ̄ ɓóɖó-kpàà kɔ̃, kà ɔ nyuà nìɛ̀ ɖé dyɔún wɛ̃ (Máfíò 6:10). À dyuòɛ̀ kà ɓɛ́ hwòɖǒ-ɖé-ɖei-kpá-kpá séín mu mánáín hwɛ̀ìn ti ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ kã́á-ɓòɖòɔ̀ mu dà ɓódó-kpàà kɔ̃ dyiìn gàná cá kɛ. Kà dyúáɖòɔ̀, kǎà à mɛ ɓaà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ ké nyɔ ɓě ɓɛ́ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě nì dyi pĩ́àǔn wɛ̃ɛ gbo kpá, dɛ̀ kã̀ìn séín wa ɓɛ̀ɖɛ̀ìn dyíɛ.

Ɖé kpoo pàɖǎ ɓě gboɛɛ, dà nìà kɛ mɔ́ dɔ́ɔ́ kɔ̃in dèìn-dèìn mìɔ. Ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɖíɛ́ ɓěɛ̀ hwòɖǒ mu dyɛ̀ dyi túòùn mìɔ ɓá ɖɛ wa ɖǎà cɛ̃́ mɔɔ wa ɖǎà dyéɛɛ jè dyí.

► Xwɛ̌ nì kpeɖe mu gbo zĩàìn nyuùn ɖé nyɔ ɓě po wuɖu kà kò ɖòɛɛ gbo, ɔ jǔ ké ɔ dyi m̀ hwìɖǐi nì kà ɓɛ́ nyɔǔn séín jè kpa ɖɛ ɖé Gèɖèpɔ́ɔ̀ gboɛɛ níɛ́?

► Kà ɓɛ́ m̀ ɖǎà nyɔǔn-dyùɛ̀ ɖɛ-kpa-kpa dyí dyuòɛɛ, ɖɛ́ mɔ̀ ɖɛ kĩà dyí ɖò m̀ ɖǎ nyu ɖò, ɓɛ́ m̀ dyuò dyí kɛ́? Kùìn ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɓěɔ̀ hwòɖǒǔn ɓɛ́ wa ké ɖɛ wa mìɔùn dyuò dyíɛɛ jè cɛ̃, ké wa ní ɖá ɓɛ́ ɖɛ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě ɖǎ nyuɛɛ jè ké wa dyoɖoún po.

► Nyɛ̌ nyɔǔn-dyùɛ̀ ɖɛ-kpa-kpa ɓɛ́ìn cɔ́cìɔ̀ kũ̀àɔ̀ gbo kpáa nyuɛ kɛ́?

À Ɓǎ, mɔ̀ nìà ɖé dyɔún wɛ̃,

Ḿ po m̀ zùo kà ɓɛ́ m̀ mɛ ma à nɔ̀mɔ̀ dyíin kà m̀ mìɔùn nyuà nìɛ̀ kɛ. Kpá ḿ gbo ɓɛ́ ḿ ké nyɔ séín kpéín dyéɛ ɓɛ́ìn.

Ní ɓaà m̀ ní, zi nyɔ ɓě ɓɛ́ wa kpɔ̃ gbà-kà ɓóɖó-kpàà dà séín nyɛɛ zaa. Ɔ mɔ̀ nyɔ ɓě ɓɛ́ wa pĩ́à dyi, sepóɛɖé wa sɔ̀ ɓóɖó-dù kà kò ɖò ɓě kɔ̃ jèɛ, mɔɔ sepóɛɖé wa mɔ̀ màa mɔɔ gàa jè mɔɔ ɓó zɔ̃ jĩ̀ kà wa ɖǎ nyuɛɛ jè mɔɔ ɓó ɖɛ tɔ̀ɔ̀ ɓě jèɛ.

Kpá ḿ gbo, ɓɛ́ mɔ́ún ké nyɔ ɓě ɓɛ́ wa pĩ́à dyiɛɛ gbo kpáa ɓɛ́ìn, ɓɛ́ ḿ ké ní ɓíɖí-ɓòɖòɔ̀ gbo kpá, ɓɛ́ ɔ ké dyíin nɔ̀mɔ̀ ɓó nyɔ séín bìì. Kpá à cɔ́cìɔ̀ gbo, ɓɛ́ Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɖò-ɖò séín nì ɖéɛɛ ké nì ɖɛ̀ɓɛ̀ǐn-ɖɛ̀ɓɛ̀ǐnɔ̀ ɓóɖó-kpàà nyɔ ɓěɔ̀ dyí tɛ̀mɛ̀ìn ɖé hwìè jɛ́ɛ́ ɓě mú.

Kǎà ɔ mɛ nì

(1) Céè kpé ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyíà cɔ́cì-nyɔ̀ ɓěɔ̀ ɓɛ́ wa kéà nyɔ gbà-kà-kpɔ̃-kpɔ̃ ɓɔ́í po, dɛ̀ kã̀ìn séín ɓɛ́ cɔ́cìɔ̀ ɓɛ̀ɖɛ̀ìn dyíɛɛ jè.

• Ɖɛ́ nì cɔ́cìɔ̀ ɓéɖé ɓɛ́ ɔ ké nyuɛń nì kɛ́?

• Ɖɛ́ Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɖò-ɖò séín ɓéɖé ɓɛ́ ɔ ké nyuɛń nì kɛ́?

• Ké ɖɛ́ mɔ̀ùn mu nyuùn wɛ̃́?

(2) Cɛ̃́ Dìtɔ̀wáɖánámɛ̀ 24:10-22. Céè wuɖu ɓě ɓɛ́ Mózè céèà ɓá nyɔ ɓěɛ̀ ɖɛ kpa jè dyíɛɛ ɓíɖíi. Zaìn ɖɛ wuɖu ɓěɔ̀ ɖò-ɖò tò jììɛɛ jè kɔ̃in.