Lesson 10: Jǎà nyu-nyu

Ɖé cɛ̃́ɛ́-ɖɛ̀ nìà kɛ mánáín nyɛɛ ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ɔ̀ mɛ vɔ̃ ɓɛ́ ɔ ké jǎà-nyu-nyɔ̀ jǔ ɖé ɖɛ séín ɔ mu nyuùn wɛ̃ɛ mú ɓó ti séín.

Ééɓòɖòhɛ̃́ɛ̀ nyu ma tóò ɖò mú kũ̀à. Wé ɖòɛ̀ ɓaɖaa, ɔ dyi ɔ hwìɖǐi kà ɓɛ́ nyɔ ɖò dɔ̃ ɔ ɖɛ gbo, ké ɔ se nyɔɔ̀ wíɖíɔ̀ nyɔ sè ɓóɛɛ séín ɔ nyí kɛ. Ti ɔ dyià ɔ hwìɖǐiɛɛ, púɛɛ, màa dɔ̃à ɔ ɖɛɔ̀ gboɛɛ ɖǎ mu. Màaɔ̀ cĩ́ ma ɖé cuà kɔ̃, ké ɖé tɔ̀mɔ̀ ma mú mìɔ, ké Ééɓòɖòhɛ̃́ɛ̀ dyuòɛ̀ kà ɓɛ́ ɔ se ma màaɔ̀ dyéɛ mu ɖe wàɖà kɛ. Wíɖíɔ̀ ɓíè ma dyí dyɛo, kɛɛ Ééɓòɖòhɛ̃́ɛ̀ poɛ̀n hwìɖǐi kà ɓɛ́ màaɔ̀ ɓéɖé ɓɛ́ ɔ kéɛ ma dyé kɛ. Ké ɖeɛɛ, ɔ se mɔ́ ɓɛ́ màaɔ̀ kéɛ ma hwìɖǐi poìn kà ɓɛ́ ɔ ɖú ma ɔ wíɖíɔ̀ dyí gmɔ̀ǐn-gmɔ̀-kà kɛ. Ɔ jèɛɛ, ti ɓɛ́ wa ɖǎ tóòɔ̀ gbǎ ɓó hwìǒ-kà kɛɛ, Ééɓòɖòhɛ̃́ɛ̀ kpá ma màaɔ̀ gbo-mu-hwìè xwíníín, ké ɔ nà ma tee, ké ɔ jaɖa hwìè-kpà ɓɛ́ìn máa gbɛ̀ǐ-gbɛ̀ǐ kɛ, ké ɔ kpa màaɔ̀ wíɖíɔ̀ gbo. Ɓó ɖɛ ɔ nyuà ná kɛ kè jǎà tɔ̀ɔ̀ ɓě ɓɛ́ ɔ nyu ɓó kɔ̃in ɖeɛ jèɛɛ, ɔ ɓǎto ɓěɔ̀ ɖáìn ma ɔ “Eébíì mɔ̀à jǎà-nyu-nyɔ̀ɔ̀ kɛ.” Sɔ̀ìn ɓóɛ gboɛɛ, Ééɓòɖòhɛ̃́ɛ̀ mɔ̀ ma tɔ̀ɔ̀-ɓìɔ̀, ké ɔ nyu ma gɔ̌mànàɔ̀ mú kũ̀à. Nyɔ séín dyé ma ɔ kpéín mìɔ ɓó ɔ dyí-sɛ́ɖɛ́ìn-ɖɛ̀ nyu jè, ké sɔ̀ìn ɓóɛ gboɛɛ, wa nyu ma ɔ pɛ́ɖɛ́zĩ̀ìn mú ɓó Mɛ́ɖékà-ɓòɖòɔ̀ bìì.

Báɓòɔ̀ cɛ̃ɛ à gbo kà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ ní tɔ́mɔ́ se kɛ (Tátɔ̀ 1:2, Híìbúɖúù 6:18). Ɔ mɔ̀ nyɔ ɔ jǔà kɛɛ kánáá pū, ké ɔ ní zĩàìn gbo (Jĩ́ìn 1:17). Gèɖèpɔ́ɔ̀ ní cɛ̃ jǎà ti ɓɛ́ kpáná nì jǎàɔ̀ múɛɛ ɖòùn. Ké ɔ ní tɔ́mɔ́ se ɓɛ́ ɖɛín-ɖɛ̀ ké nì jè. Ɔ mɛ nì à hwìɖǐi kà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ Wuɖuɔ̀ mɔ̀ jǎà jɛ́ɛ́, ké à ɓɛ́ìn Wuɖuɔ̀ hwòɖǒ kɔ̃ dèɛ̀ kɛ. Gèɖèpɔ́ɔ̀ gmɔ̀ à nììn dyí dyììn ɖé ɔ jǎà-ɖɛ̀-nyu-nyuɔ̀ mú (Wɛ́ɖɛ́ 40:11, 91:4).

► Ɖɛ́ mu gbo-kpɔ̃ìn-kpɔ̃ìn nìà ɓó m̀ ké Gèɖèpɔ́ɔ̀ pṹa kɛɛ gbo kpáùn ɔ jǔ ké m̀ se ɔ hwòɖǒ kɔ̃ dè kà ɓɛ́ ɔ mɔ̀ jǎà-cɛ̃-nyɔ̀ kánáá pūɛɛ ní kɛ́?

Poɛ̀n hwìɖǐi kà ɓɛ́ jǎàɔ̀ zi ɖɛ kpauń mìɔ ɖé gbo-kpɔ̃ìn-kpɔ̃ìn nìà ɓó à kè Gèɖèpɔ́ɔ̀ pṹa kɛɛ mú kɛ. Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɖá à nììn ɓɛ́ à ké ɓó ɔ gbo nì gàná cá. À seɔ́ náa nyuɛ́ mu ɔ jǔ ké à seɔ́ má ɔ hwòɖǒ kɔ̃ dè gàná ní.

Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɔ́ ɓɛ́ à ké jǎà cɛ̃ kánáá pū. Nyɔ ɓɛ́ ɔ tɔ́mɔ́ seɛɛ se dyí sɛ́ɖɛ́ìn ɖé Gèɖèpɔ́ɔ̀ dyéɖéín (Nɔ́ɔ́ 12:17).

Ti ɖíɛ́ ɓě ní nyɔǔn ɓě tɔ́mɔ́ se ɓɛ́ wa ké zaa ɖu ɖé kótì-gbǒǔn. Nyɔ ɓě ɓéɖé wíɖíɛɛ nyí tɔ̀ɔ̀-ɓìɔ̀ ɓěɔ̀ nyɔ-gbo-pa-wìɖì ɓɛ́ wa ké nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓěɛ̀ kɔ̃̀ɔ̀-ɖɛ̀ ɓě wa xwa zà (Jĩ́ìn 2:6). Zaa ní kpɔ̃ bã-nyɔ̀ ɓéɔ̀, sepóɛɖé wa pɛ́ɛ̀ wíɖí ɓɛ́ tɔ̀ɔ̀-ɓìɔ̀ ɓěɔ̀ ké dyí-sɛ́ɖɛ́ìn-zàà wɔ̃-po-hwìè ɓěɔ̀ dyí zàìn dyììn ɖé se tɔ́mɔ́-tɔ́mɔ́ mú ɓó wa bìì (Jĩ́ìn 5:1, 6).

Seɛ̀ zàse nyu-nyu mɔ̀ nàmàǔn, ḿ seé kɔ̃̀ kɛbì m̀ mɛ poɛ̀n hwìɖǐi kà ɓɛ́ m̀ nyuɛ náa ɓó xwíníín sɛ́ɖɛ́ìn dyí ɖò jèɛ. Báɓòɔ̀ cɛ̃ɛ kà ɓɛ́ wa mu seɛ̀ zàse-nyu-nyɔ̀ gǎ kɔ̃ tòùn wɛ̃, ké ɔ se ɓó kà kò ɖò cɛ̃ ɖe.[1] Nyɔ ɖíɛ́ ɓě poɛ̀n hwìɖǐi kà wa ɓɛ́ìn se tɔ́mɔ́ɔ ɔ jǔ ké seɔ̀ dyi wa bìì ɖɛín-ɖɛ̀ nyuɛ́ mu, ké ɔ se wa ɖɛ gbà ɖò bũ̌ nyuɛ ɓɛ́ìn níɛ, kɛɛ Báɓòɔ̀ seɛ náa cɛ̃. Báɓòɔ̀ dà ɖò seɛ cɛ̃ kà ɓɛ́ ti ɖíɛ́ ɓě nì ɓó ké à ɓɛ́ìn se tɔ́mɔ́ɔ kɛ.

Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ mɛ cɛ̃ jǎàɔ̀, ké wa mɛ ɓɔ́ɔ bɛ̃̌ bũ̌in mɔ́ɔ fɔɔ. Jǎàɔ̀ kpa ɖɛ mìɔ ɖé gbo-kpɔ̃ìn-kpɔ̃ìn nì ɓó à kè nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě pṹa kɛɛ mú.

Ìfísĩ̀ɔ̀ 4:15 ɖá jǎàɔ̀ cɛ̃-cɛ̃ muɛ nyuùn ɓɛ́ à ké dyi ku ɖé zùǔn.

Kɔ̀ɖɔ́sĩ̀à 3:9 ɖá se-tɔ́mɔ́-tɔ́mɔ́ mɔ̀ à nàmàǔn-fɛ̀ɛ̀ ɓɛ́ à cĩ́ ma mú kĩ́ín, ɓɛ́ à ɖǎà dyi táà kɛɛ wáká ɖò.

Gèɖèpɔ́ɔ̀ mu nyɔ ɓě mɔ̀ se-tɔ́mɔ́-nyɔ̀ kɛɛ zaa wɔ̃ poùn, ké ɔ mu wa zaa kpɔ̃̀ìn. Se-tɔ́mɔ́-nyɔ̀ ɓě nì nàmàǔn gbà nyu-nyɔ̀ kúɖúú ɓě ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ gmaɔ̀ kpɔ̃̀ìn kà zaa kɛɛ hwìɛ̀ (1 Tímétè 1:10, Wɛ̀ɖɛ̀ɓèɖésĩ̀ɔ̀ 22:15). Wa mu se-tɔ́mɔ́-nyɔ̀ séín ɖé nyɛ-gbà-wɔ̃̀ɔ̀ mú poùn (Wɛ̀ɖɛ̀ɓèɖésĩ̀ɔ̀ 21:8). Se-tɔ́mɔ́-nyɔ̀ ɓě se ɖé Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓíɖí-hwɔɖɔún muɛ́ mu (Wɛ̀ɖɛ̀ɓèɖésĩ̀ɔ̀ 21:27).

► Ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɖò mɛ zà Nɔ́ɔ́ 11:1 wuɖuún ɓɛ́ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓěɔ̀ ké ɔ gbo ɖùǔ tò

Vɔ́sì nìà kɛ nì pṹá ɓɛ́ wa po peɖe-ɖɛ̀ ɓě kɔ̃ɛɛ jè cɛ̃iń, ɔ hwɔìn kà cu-ɓò ɓě kè vàǎ-dù kò-kò ɓě ɔ kè suaɖɛ̀. Nyɔ ɖíɛ́ ɓě zàìn wa nììn pṹáɔ̀ dyí, ɓɛ́ ɔ ké wa wíɖí zi kɔ̃ nyí jè. Vɔ́sì nìà kɛ nìɛ̀ cɛ̃iń kà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyɛ́ gbá-gbá-nyɔ̀ mú kɛ.

Ɔ se dyíin nɔ̀mɔ̀ ɓɛ́ m̀ ké se tɔ́mɔ́ kà ɓɛ́ nì peɖe-ɖɛ̀ɔ̀ zi dyíin nɔ̀mɔ̀ǔn mìɔ, ɔ jǔ ké m̀ dyiɛ dyuò kà ɓɛ́ ɔ se dyíin nɔ̀mɔ̀ kɛɛ ní. Ɔ mɔ̀ ɖɛ gbà cá ɓɛ́ m̀ ké nì peɖe-ɖɛ̀ɔ̀ píɔ́ zi kɔ̃ pèɖèìn, hwɛ̀ ɓɛ́ m̀ ké se tɔ́mɔ́ kà ɓɛ́ m̀ dɔ̃̀ìn wíɖí pàɖǎ mú jèɛ.

Ɔ se dyíin nɔ̀mɔ̀ ɓɛ́ nyɔ ɖò ké ɔ nyɛ́nɛ́ ɓíɖíi céè ɓó ɖɛ se jǎà kɛɛ jè, sepóɛɖé ɔ se wíɖí pɛ́ɛ̀ mɔ́ jèɛ. Ɔ se dyíin nɔ̀mɔ̀ ɓɛ́ m̀ ké nyɔ nì m̀ bìì kũ̀à nyuɛń nyɛɛ hwòɖǒǔn gbo zĩ̀ìn ɔ jǔ ké ɔ dyi nyɔǔn ɓě wuɖu fóɖóún mú cáìn, ké ɔ dyi wa wíɖí xwa zà ní.

► Ɖɛ́ ɓě mɔ̀ se-jǎà-ɖɛ̀ ɓě ɓɛ́ m̀ ɖǎ dyé ɖò kɛ́?

Báɓòɔ̀ ɖá hwòɖǒ-kɔ̃in-nyìnììn-nyɔ̀ ɓěɔ̀ dyi kpa kpɔ̃ ní, wa ní pɛ́ɛ̀ (Wɛ́ɖɛ́ 37:21, Nɔ́ɔ́ 3:28). Nyɔ ɖíɛ́ ɓě kpɔ̃ kpa, ké wa ní poɛ̀n pɛ́ɛ̀ jè ɖò hwìɖǐi fɔɔ cá. Báɓòɔ̀ ɖá nyɔ ɖò dyi à kpaún ɓéɖé ní, nìí, à mɛ pɛ́ɛ̀ (Wóɖómà 13:7-8).

Jǎà-nyu-nyu xwíníín mɔ̀ ɔ jǔ ké m̀ dyi nyɔ ɖò ɖɛ ɖò nyɛ́nɛ́ín ɖáìn ní, m̀ mɛ kpɔ̃ nì wuɖuɔ̀ kɔ̃in, ɓɛ́ m̀ kéɛ nyɔɔ̀ nyí. Wɛ́ɖɛ́ 15 dè nyɔ ɓɛ́ gbo-kpɔ̃ìn-kpɔ̃ìn nɔ̀mɔ̀ dyíin nì ɓó ɔ kè Gèɖèpɔ́ɔ̀ pṹa kɛɛ mɛ. Ɖɛ dyúáɖò ɔ nyu ɖeɛɛ mɔ̀, ɔ dyi ɖɛ ɖò jè wuɖu ɖi ní, ɔ kpɔ̃ ɔ wuɖuɔ̀ kɔ̃in, kɛbì ɔ mɛ dyéɛ gǎ dyí kɛ (Wɛ́ɖɛ́ 15:4).

Ɔ mɔ̀ ɖɛ gbà ɓɛ́ nyɔ ɖò ké m̀ dyi kpɔ̃ ɓó kũ̀à ɖò nyu jè, ɓɛ́ m̀ ké se kũ̀àɔ̀ nyu hwòɖǒɛ̀-ɖé-hwɛ̀-kà kɛ (Ìfísĩ̀ɛ̀ 6:5-6).

Ɔ se dyíin nɔ̀mɔ̀ ɓɛ́ kũ̀à-nyɔ̀ ɖò ké ɔ kũ̀à-kɔ̃ún-po-nyɔ̀ɔ̀ gbo dyíɖíɛ (Tátɔ̀ 2:9-10).

Ɔ jǔ ké m̀ dyi ɖɛ ɖò nyɔ ɖò gbo pèɖèìn ní, ɓɔ́ píɔ́ jɛ́ɛ́ ɓɛ́ ɖɛɔ̀ kpaa kɔ̃ zĩ̀ɛ̀n ɓó ɖífèɖè mɔ̀ wìɖìsíì ɓɛ́ m̀ muà ɔ nyíìn nyɛɛ kɔ̃. Ɔ mɔ̀ ɖɛ gbà ɓɛ́ wa ké nyɔ ɖò ɖoɓo ɓó ɖɛ dɔ̃ jè, hwɛ̀ ɓɛ́ ɔ ké ɖɛɔ̀ píɔ́ kɔ̃ zĩ̀ìn ɖé nyɔ ɖoɓoà ɔ kɛɛ gbo, ɓɛ́ ɔ ké wíɖíɔ̀ nyɔ sè ɓóɛɛ dyí ɖú jèɛ.

Ɔ se dyíin nɔ̀mɔ̀ ɓɛ́ nyɔ-kũ̀à-kɔ̃ún-po-nyɔ̀ ɖò ké se ɔ kũ̀à-nyɔ̀ ɓěɔ̀ pɛ́ɛ̀ mɔ́ kɛ (Jĩ́ìn 5:4).

Ɔ jǔ ké nyɔ ɖò dyi ɖɛ ɖò xwáɖáún sè seó-ɖei-dyé-kà, ké m̀ dyiɛ dyi cɛ̃́ ní, ɔ se dyíin nɔ̀mɔ̀ ɓɛ́ m̀ kéɛ dyí ɖú. M̀ mɛ kpaa ɔ kɔ̃̀ɔ̀-nyɔ̀ jɛ́ɛ́ɔ̀ gbo ɖe, ɔ jǔ ké ɔ dyi xwa fɛ̃́ìn ɓɛ́ m̀ kéɛ náa nyu ní. (Dìtɔ̀wáɖánámɛ̀ 22:1).

Ɔ jǔ ké m̀ dyi wíɖí ɖò jè dyúa nì ní, (kɛbì ɔ mɛ mɔ̀ nì kũ̀à-kɔ̃ún-po-nyɔ̀ɔ̀ wíɖí mɔɔ ɔ mɛ mɔ̀ cɔ́cì-wìɖì kɛɛ), ɔ se dyíin nɔ̀mɔ̀ ɓɛ́ m̀ ké wíɖíɔ̀ ɖò mɔɔ ɖɛ kà kò ɖò dyí ɖú ɓó m̀ mìɔùn bìì ɔ jǔ ké wa seɛ m̀ nyí ní.

Ɖé pá ɖíɛ́ ɓě múɛɛ, nyɔ ɓě nì ɖéɛɛ cĩ́ cífì ɓěɛ̀ kpé xwíɖíi. Nyɔ ɓěɔ̀ nyu waà cífìɔ̀ wuɖu, ké wa dè ɔ hwòɖǒ kɔ̃ ɓɛ́ ɔ ké ɖɛ séín wa kɔ̃̀ wa ké ɓéɖéɛɛ wa nyí. Ɓóɖó ɓě nì náa kɔ̃ɛɛ, nyɔ pàɖǎ se ɖé wa mìɔùn nììn kɔ̃̀ɔ̀-ɖɛ̀ ɓéɖé. Ɓóɖóɔ̀ bãa-ɖɛ̀ ɓě, hwɔìn kà pá kɛɛ mɔ̀ ɓóɖó-nyɔ̀ séín ɓěɔ̀ kɔ̃̀ɔ̀-ɖɛ̀. Ɔ mɔ̀ nàìn-nyɔ̀ ɓěɔ̀ kpé ɓɛ́ wa ké ɓóɖóɔ̀ bãa-ɖɛ̀ ɓěɔ̀ kũ̀à gbo po nɔ̀mɔ̀ dyíin, nìí ɓɛ́ ɔ ké ɓóɖó-dyù séín kpáná dyí nyu. Ɔ jǔ ké nyɔ ɖò dyi ɖɛ ɖò mɔ́ ní, nìí, ɔ dèɛ̀ hwòɖǒ kɔ̃ kà ɓɛ́ ɓóɖó-nyɔ̀ ɓěɔ̀ muɛ ɔ nyíìn nyɛ.

Jɛ́wàɖà wóɖóìn ma ɖé cuà-kɔ̃-hwɔ̀ɖɔ̀ ɖò mú. Ɔ gbǒ-xwíníín-nyɔ̀ ɓěɔ̀ kè xwéɖé-dù tɔ̀ɔ̀ ɓě nì ɓó wa ɖeiɛɛ bã̀ìn ma ɖii-ɖɛ̀ ɓó hwɔɖɔɔ̀ ɓóɖó-pà ɖò kɔ̃. Wa dyé ma kɔ́mɔ́ sɔ̀ìn ɖé xwáɖá-kpòòɔ̀ mú. Wa ɖò se ma ɔ mìɔùn nììn pá ɓéɖé, hwɛ̀ ḿ po níiń, pá ɓě kɔ̃̀ kɔ̃ waà gbǒ ɓěɔ̀ nìà kɛ. Xwéɖé-dù ɖò dyi fũ̀à-fṹá mú nì ní, nìí, wa séín poìn sɔ̃ dyí, ké wa kpá wa mǔè ɓěɔ̀ gbo. Cífìɔ̀ nì ma kà hwɔɖɔ ɓǎ nìà kɛ. Nyɔ ɓěɔ̀ dè ma ɔ hwòɖǒ kɔ̃ ɓɛ́ ɔ ké ɖé waà mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ ɓě jè gbo kɔ̃̀.

Ti Jɛ́wàɖà ɖǎ ma gàa hwɛ̀ɛ, cu-kpóɖó-peɖe-kɔ̃̀pànà ɖò kpɔ̃ ma ɔ dyi, ké ɔ ɖú ma wa gbo kũ̀à-nyu-kpàǐ. Ɔ jaɖa ma ɖé ɔ cuà-kɔ̃-hwɔ̀ɖɔ̀ɔ̀ mú, ké ɔ cĩ́ ma dà ɖò ɓɛ́ ɔ xwɛ̃́ìn ma ɔ kũ̀à-nyùìn-naínɔ̀ bũ̌in nyɛ. Wa nì ma ɔ pɛ́ɛ̀ǐn ɓó dɛ̀nɛ̀ séín xwíníín. Ti ɖíɛ́ ɓě ní ɔ ní ɖi ma ɖii-ɖɛ̀ wóɖóún-wóɖóún ɖò, sepóɛɖé ɔ se kà ɔ ké ma ɔ pɛ́ɛ̀-wìɖìɔ̀ peɖeɛ nyuɛɛ dyí dyuò. Jɛ́wàɖà dè ma ɔ kɔ̃in-nyɔ̀ɔ̀ hwòɖǒ kɔ̃ ɓó ɔ ɖii-ɖɛ̀ jè. Kɛɛ ɔ giniìn ma dyi cá ti ɓɛ́ ɔ kɔ̃in-nyɔ̀ɔ̀ cɛ̃ɛ ma ɔ gbo kà ɔ ɓéɖé ɓɛ́ ɔ ké ɔ pɛ́ɛ̀-wìɖìɔ̀ dyí ɖú ɓɛ́ ɔ ké ɖɛ séín ɔ mɔ́ɛɛ dɔ̃ kɛ. Ti Jɛ́wàɖàà ɖíí-màà nì ma wɛ́iń nyɛɛ, ɔ diè ma ɔ kɔ̃in-nyɔ̀ɔ̀ dyi ɓɛ́ ɔ ké ɔ wíɖí nyí, ɓɛ́ ɔ ké ɔ ɖíí-mààɔ̀ píɖɛín kpa. Ti ɔ kɔ̃in-nyɔ̀ɔ̀ nɔ́ɔ̀ ma kɛɛ, Jɛ́wàɖà kpá ma dyoɖoún cá. Ɔ poɛ̀n hwìɖǐi kà ɓɛ́ ɔ mɔ̀ ma ɔ kɔ̃in-nyɔ̀ɔ̀ kpé ɓɛ́ ɔ ké ɔ gbo kpá ɖé ɖɛ séín mú kɛ, kɛɛ ɔ kɔ̃in-nyɔ̀ɔ̀ cɛ̃ɛ ma ɔ gbo kà ɓɛ́ ɔ pɛ́ɛ̀-wìɖìɔ̀ ɖòùn ɖé ɔ mɛ ɖú dyí ɓɛ́ ɔ mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ séín nyu kɛ. Ti Jɛ́wàɖà táà ma kũ̀àɔ̀ dyiɛɛ, ɔ ɖú ma kũ̀à-mú-nyùìn-nɛ̀ɛ̀-kpà ɓěɔ̀ ɖíɛ́ ɓě dyí ké ɔ kpa ma wa ɖé ɔ ɓíɖí-hwɔɖɔún, sepóɛɖé ɔ poɛ̀n ma hwìɖǐi kà ɓɛ́ ɔ kɔ̃in-nyɔ̀ɔ̀ se ma ɔ gbo-kpá-kpá ɖò nyí mìɔ kɛ.

Sɔ̀ìn ɓóɛ gboɛɛ, Jɛ́wàɖà kè ɔ gmàà ɔ kè waà dyú-kpò dyúáɖò wa ɓéɖé ma kɛɛ sɔ̀ ma dyí ké wa mu xwí gbo, ké ɔ ɖú ma ɖé tóò vɛ̀nɛ̀ ɖò mú kũ̀à nyu kpàǐ. Jɛ́wàɖà diè ma ɔ kɔ̃in-nyɔ̀ɔ̀ dyi ɓɛ́ ɔ ké ɔ dyúɔ̀ sùkúù-wìɖì pɛ́ɛ̀, kɛɛ ɔ kɔ̃in-nyɔ̀ɔ̀ seɛ ma nyu. Jɛ́wàɖà se ma wíɖí pàɖǎ ɓéɖé ti séín ɓɛ́ ɔ ké ma ɖɛ séín ɓɛ́ ɔ gbǒ-xwíníín-nyɔ̀ ɓěɔ̀ mɔ́ ma kɛɛ dɔ̃. Kɛɛ sepóɛɖé ɔ nì ma tóò kɔ̃̀ mú ɓɛ́ wa peɖe ɖii-ɖɛ̀ kɛɛ kũ̀à nyuɛń jèɛɛ, ɔ dèɛ̀ ma hwòɖǒ kɔ̃ kà ɓɛ́ wa mu ma ɔ ɖii-ɖɛ̀ɔ̀ ɖò nyíɛń nììn ti séín ɓɛ́ ɔ kéɛ ɔ gbǒ-xwíníín-nyɔ̀ ɓěɔ̀ gbo kɛ. Ti ɔ ɖǎa dyé kà ɓɛ́ tóòɔ̀ kɔ̃̀-nyɔ̀ɔ̀ seɛ ma náa gbo wɔ̃́ìn ɓɛ́ìn nyɛɛ, púɛɛ ɔ ɖú ma ɖii-ɖɛ̀ dyíɖí kpàǐ cá.

Kũ̀à-nyɔ̀ ɖíɛ́ ɓě se ɖɛ ɓě mɔ̀ nyɔ-kũ̀à-kɔ̃ún-po-nyɔ̀ɛ̀ kpé ɓɛ́ ɔ ké nyuɛ kè ɔ nyɔ ɓě se ɔ kpé mú nìɛɛ dyí dyuò. Wa poɛ̀n hwìɖǐi kà ɓɛ́ nyɔ poà wa kũ̀à kɔ̃ún wɛ̃ɛ mɔ̀ nyɔ ɓéɖé ɓɛ́ ɔ ké waà fũ̀à-fṹá-ɖɛ̀ séín ɓěɔ̀ kpa dyí ɖúɛ. Wa táà waà pɛ́ɛ̀-wìɖìɔ̀ dyi, ké wa diè ɔ dyi ɓó gbo-kpá-kpá kúɖúú ɓě jè. Ɔ jǔ ké ɔ se ɖɛ wa mɔ́à kɛɛ wa nyíín, nìí, wa ɖú dyíɖí kpàǐ, sepóɛɖé wa poɛ̀n hwìɖǐi kà ɓɛ́ wa ɓéɖé ɔ kpa mú ɓó ɖɛ ɓě wa mɔ́ɛɛ jè kɛ.

► Ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɖò mɛ zà Tátɔ̀ 2:9-14 ɓɛ́ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓěɔ̀ ké ɔ gbo ɖùǔ tò.

Vɔ́sì ɓě nìà kɛ cɛ̃ɛ à gbo kà ɓɛ́ kũ̀à-nyɔ̀ ɖò ní ɖá ɓɛ́ ɔ ké ɔ kũ̀à-kɔ̃ún-po-nyɔ̀ɔ̀ gbo dyíɖí kɛ. Vɔ́sì 10 ɖá jǎà-nyu-nyu nyuɛ ké tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ ɓá Gèɖèpɔ́ɔ̀ dyíɛɛ nɔ̀mɔ̀ dyíin. Vɔ́sì hwɛ̀ìn gbo ɓěɔ̀ dè fɛ̀ɛ̀ ɓɛ́ à cĩ́ ti ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ tɛ̀mɛ̀ìn ɔ jĩ́ájèɔ̀ à dyíɛɛ mɛ.

Jǎà-nyu-nyu se ɖé wíɖí jè kè kɔ̃̀ɔ̀-ɖɛ̀ ɓě jè mú ɖòùn.

Káɖɔ̀ cɛ̃ɛ ma ɔ ɓǎto ɖò gbo kà ɓɛ́ ɔ mu ma ɖé ɔ gbo muùn ɓó 8:00 kɛ. Kɛɛ ɔ se dyí sɔ̀ǔn fṹà, hwɛ̀ ké ɔ se gànà-kṹún-ɖìì-ɖɛ̀ ɖiɛń fṹà. Púɛɛ, áɓà dyúáɖò kpá ɓó ti ɔ cɛ̃à kɛɛ kɔ̃in ɖe hwɛ̀ ké ɔ nyini ma ɖé ɔ ɓǎtoɔ̀ gbo. Ɔ cɛ̃ɛ ma ɔ ɓǎtoɔ̀ gbo kà ɓɛ́ káà-nàìn-nyɔ̀ɔ̀ se ma ɔ ɓóɛń dyiɛń fṹà kɛ. Kɛɛ ɔ ɓǎtoɔ̀ dyuòɛ̀ kà ɔ nì ma se tɔ́mɔ́uń wɛ̃. Káɖɔ̀ɛ̀ ɓǎto ɓěɔ̀ séín dyuòɛ̀ ma dyí kà ɓɛ́ ɔ ní kpɔ̃ wuɖu kɔ̃in nyɛ.

Ɖé ɖɛ nìà kɛ múɛɛ, Káɖɔ̀ se ma jǎà nyu ɖé hwìè sɔ̃́ mú:

1. Ɔ se ma wuɖu ɓɛ́ ɔ kè ɔ ɓǎtoɔ̀ dè ma kà kɛɛ kɔ̃in kpɔ̃.

2. Ɔ tɔ́mɔ́ ma se ɓá xwíníín kɔ̃̀ jè ɔ se ma kà dyiɛń fṹà kɛɛ jè dyí.

Mɔ̀ùn dyiɛ cɛ̃ kà nì mu kũ̀à ɖò nyuùn mɔɔ nì mu dà ɖò muùn wɛ̃ɛ ní, nìí, nyɔǔn mɛ poɛ jǎà kà nì muɛ náa nyuùn wɛ̃ɛ̀? M̀ ɓɛ́ìn m̀ mìɔùn hwòɖǒ kɔ̃ dèɛ̀ ɔ jǔ ké m̀ dyiɛ náa cɛ̃ níì? M̀ dyi wuɖu ɖi ɓó ɖɛ ɖò jèǐn, nìí, m̀ ɖǎ wuɖu ɖi kà nì mu vɔ̃ùn ɓɛ́ ɖɛɔ̀ ké nì kɛ. Ɔ se dyíin nɔ̀mɔ̀ ɓɛ́ m̀ ké ɖɛ m̀ se nyuɛ ɓɛ́ìn nyɛɛ jè wuɖu ɖi.

Ɔ jǔ ké m̀ dyi wuɖu ɖi ɓó ɖɛ ɖò nyu jè, ké m̀ seɛ nyu ní, nìí, m̀ mɛ tò gɔ̃̌. Mɔ̀ǔn ɖá ɓɛ́ m̀ ké xwíníín kɔ̃̀ jè m̀ seà ɖɛɔ̀ nyuɛɛ jè se tɔ́mɔ́.

Ɔ se dyíin nɔ̀mɔ̀ ɓɛ́ m̀ ké nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě kàìn ɖé ɓěɛ̀ kpooɔ̀ mú ɓó m̀ mìɔùn nììn ɖɛ-xwa-bĩ-bĩ ɓě jè. Nì mǔè ɓěɔ̀ se m̀ hwòɖǒ kɔ̃ dèɛ̌ mu ɔ jǔ ké wa dyiɛ dyé kà nì tɔ́mɔ́ se ɓó m̀ mìɔùn nììn ɖɛ-xwa-bĩ-bĩ ɓě jèɛɛ ní.

Nàìn-nyɔ̀ ɓɛ́ ɔ mɔ̀ hwòɖǒ-kɔ̃-dè-nyɔ̀ɛɛ ní tɔ́mɔ́ìn nyɔǔn se wĩin ɓɛ́ wa ké ɔ kíɖíí sí jè. Síɖíɓììn Kóvè céèɛ̀, ké ɔ ɖá, “Nyɔ-nàìn-nàìn mɔ̀ ɓɛ́ nyɔ ɓěɔ̀ ké m̀ hwòɖǒ kɔ̃ dè, ɓɛ́ dyììn ɖéɛ múɛɛ ɓě ké ɖɛ ɓě mɔ́à kɛɛ dyéɛ.”[1]

Nyɔ ɓáún-ɓáún poɛ jǎà kà ɓɛ́ ɔ se dyíin nɔ̀mɔ̀ ɓɛ́ m̀ ké m̀ ɓǎto ɓě kè nì gbǒ-xwíníín-nyɔ̀ ɓě se wĩín tɔ́mɔ́ìn, kɛɛ ɔ nɔ̀mɔ̀ dyíin ɓɛ́ m̀ ké nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě se wĩin tɔ́mɔ́ìn nyɛ. Nyɔ ɖíɛ́ ɓě dyíɖí wíɖí kè ɖɛ tɔ̀ɔ̀ ɓě nyɔ kɔ̃̀ bìì wa nì kũ̀à nyuɛń nyɛɛ gbo, sepóɛɖé wa poɛ̀n hwìɖǐi kà nyɔɔ̀ nì wa wíɖí tííwè pɛ́ɛ̀ǐn nyɛ. Nyɔ ɖíɛ́ ɓě dyíɖí bã-nyɔ̀ ɓě gbo, hwɛ̀ ḿ po níiń, bã-nyɔ̀ ɓě ɓɛ́ wa sɔ̀ ɓóɖó kà kò ɖò ɓě kɔ̃ɛ. Nyɔ ɖíɛ́ ɓě nyu nyɔ ɓě ɓɛ́ wa po wuɖu-dù kà kò ɖò mɔɔ ɓɛ́ wa sɔ̀ xwéɖé-dù kà kò ɖò múɛɛ gbá-gbá mú.

Jízɛ̀ ɖá à mɛ ɖɛ̀ɓɛ̀ à mǔè ɖò mú kà à ɖɛ̀ɓɛ̀à à mìɔùn múɛ. Ɖɛ ɓɛ́ tɔ̀ɔ̀-ɓìɔ̀ ɖò diè ma Jízɛ̀ dyiɛɛ nì m̀ hwìɖǐiì? Ɔ ɖá, “Nyɛ́ mɔ̀à ní mǔèɔ̀ kɛ́?”[1] Tɔ̀ɔ̀-ɓìɔ̀ɔ̀ mɔ́ ɓɛ́ Jízɛ̀ kéɛ ma gboi zaìn nyɔ ɓɛ́ nyɔ ɖò mɛ jǔ hwɛ̀ ɓɛ́ à ké ɔ mú ɖɛ̀ɓɛ̀ kɛ. Ké Jízɛ̀ po ma nɔ́ɔ́ ɓá “Sɛ̀mɛ́ɖìà-gàà kpeɖe nɔ̀mɔ̀ dyíinɔ̀” jè dyíɛ.” Nɔ́ɔ́ɔ̀ ɓá nyɔ sɔ̃́ ɓě ɓɛ́ wa sɔ̀ xwéɖé-dù kò-kò ɓě mú, ké ɔ mɔ̀ ma wa ti kĩ́ín-kĩ́ín ɓɛ́ wa ké ma gmɔ̌ìn nyɛɛ jè dyí. Gbǒ-kpɔ̃ìn-kpɔ̃ìn ɖò se ma ɓó wa sɔ̃́ɔ̀ pṹa nì kĩ́ín, hwɛ̀ ké zà-ɖɛín nì ma ɓó waà xwéɖé-dù sɔ̃́ɔ̀ pṹa. Sɛ̀mɛ́ɖìà-gààɔ̀ po ma gbo-kpɔ̃ìn-kpɔ̃ìn se ma kà ɓó wa pṹa nìɛɛ jè wáká, ké ɔ kpá ma gàa mɔ́ ma kà gbo-kpá-kpá kɛɛ gbo. Ɖɛ ɓě ɓɛ́ Jízɛ̀ nɛ́ìn jìì kɔ̃ ɖé nɔ́ɔ́ nìà kɛ múɛɛ ɖò mɔ̀, à mɛ ɖɛ̀ɓɛ̀ nyɔ séín mú.

À se ɓéɖé ɓɛ́ à ké nyɔ ɓě à kɔ̃̀ à ké gbo kpá kɛɛ múin mɔ́. À mɛ ɓɔ́ nyɔ ɓě à mɔ́ gbo kpáa dyiɛɛ gãa ɓɛ́ à ké wa ɖòùn gbo kpá pū. Ɔ jǔ ké nyɔ ɖò mɔ̀ùn dyi ɓó nì ké à dyiɛ hwìɖǐi poìn kà ɓɛ́ ɔ hwòɖǒ se ɖé ɖei kpáa ɓɛ́ìn sepóɛɖé à se ɔ nɔ̀mɔ̀ dyíin dyí nyu jèɛɛ ní, nìí, à mɛ nyuɛ pū, sepóɛɖé à mɔ́ ɓɛ́ à ké Gèɖèpɔ́ɔ̀ hwòɖǒ dyi dè ɖé à jǎà-nyu-nyuɔ̀ mú. (Àpɔ́sò 24:16).[2]

Nyɛ́-nyɔ̀ m̀ mɔ́ jǔɛ dyi kɛ́? Ké nyɛ́-nyɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɔ́ ɓɛ́ m̀ ké jǔ kɛ́?

Kɛbì nyɔ ɖò mɛ se nì kpeɖeɛ̀-dyíin-nɔ̀mɔ̀-nɔ̀mɔ̀ɔ̀ ɖɛ ɖáa, Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɔ́ ɓɛ́ m̀ ké kpeɖeín-nɔ̀mɔ̀-nyɔ̀ jǔ pū.

Kɛbì nyɔ ɖò mɛ se nì jǎà-nyu-nyuɔ̀ ɖɛ ɖáa, Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɔ́ ɓɛ́ m̀ ké jǎà-nyu-nyɔ̀ jǔ pū.

Kɛbì nyɔ ɖò mɛ se nì ɖɛ̀ɓɛ̀ǐn-ɖɛ̀ɓɛ̀ǐnɔ̀ ɖɛ ɖáá, wɛ̃́ɛ́ kɛɛ, Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɖɛ̀ɓɛ̀ ma m̀ mú ti m̀ mɔ̀ ma nàmàǔn-nyɔ̀ kɛ, ké Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɔ́ ɓɛ́ mɔ̀ùn ké nyɔǔn mú ɖɛ̀ɓɛ̀ ɖekè.

► Ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɖíɛ́ ɓě mɛ zà 1 Píɖɛ̀ 2:21-23 kè 3:8-12 ɓɛ́ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓěɔ̀ ké wa gbo ɖùǔ tò.

Mɔ̀ǔn ɖá ɓɛ́ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓěɛ̀ kpeɖe kéɛ nyu ɓɛ́ nììn kpeɖe ké dyí zàìn. Nyɔ ɖò ɓɛ́ìn m̀ se wĩin tɔ́mɔ́ìn, kɛɛ ɔ mɛ ɓɔ́ɔ nyuɛ ɓɛ́ mɔ̀ùn ké se-tɔ́mɔ́-nyɔ̀ jǔ. Nyɔ ɖò mɛ ɓɔ́ m̀ gbo dyíɖíɛ jè ɓɛ́ mɔ̀ùn ké dyíɖíí-nyɔ̀ jǔ. Kɛbì nyɔ ɖò mɛ nyu m̀ se-nyɔ-kpéín-dyé-kpèɖè bũ̌ɛɛ, mɔ̀ùn ɓéɖé ɓɛ́ m̀ ké nyɔ-kpéín-dyé-nyɔ̀ jǔ kánáá pū.

Dyí-tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ ɓě céè kà ɖé ɓíɖíiɛɛ mɔ̀ ɖɛ ɓě ɓɛ́ wa kpá jɛ́ɛ́ kɛ, kɛɛ waà nyɛ́nɛ́ ɓěɔ̀ kè kpáá-ɖɛ̀ ɖò-ɖò ɓěɔ̀ mɔ̀ nyɔ ɓéɖé kòɛ̌n. Wa mɔ̀ dyíɖí-dyíɖí kè se-tɔ́mɔ́-tɔ́mɔ́ mɔɔ wa hwɔìn-ɖɛ̀ ɓě.

Nyuɛ ɓɛ́ ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɓěɔ̀ ké ɖɛ kpá ɖé dyí-tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ ɓěɔ̀ ɖò-ɖò múɛɛ múin wɔ̃́. Diè ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɓěɔ̀ dyi ɓɛ́ wa kéɛ kɔ̃in zaìn xwíníín kɔ̃̀ jè dyí-tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ ɓěɔ̀ ɖò-ɖò mɔ̀à ɖɛ gbà kɛ.

1. Jɔ́ɔ́ nyu ma kũ̀à ɖé fátɛ̀ɖɛ̀ ɖò kɔ̃. Ɔ kpa ma kũ̀à-mú-nyùìn-nɛ̀ɛ̀-kpà ɓě kè ɖɛ mɛ́nɛ́-mɛ́nɛ́ tɔ̀ɔ̀ ɓě taún tee, sepóɛɖé ɔ poɛ̀n hwìɖǐi kà ɓɛ́ fátɛ̀ɖɛ̀ɔ̀ ɓɛ́ìn ma ɖò dɔ̃ɔ ɖe kɛ.

2. Pɛ́dòɖò mɔ̀ ma káà-vɛ̀nɛ̀ nàìn-nyɔ̀ ɓó kɔ̃́pànà vɛ̀nɛ̀ ɖò bìì. Ɔ dyi kɔ̃́pànà-kààɔ̀ nàǐn nìǐn, ti ɖíɛ́ ɓě ní, ɔ dyéɛ ké wa céè ɖɛ ɖò ɓó hwìèɔ̀ ɖùǔ, ké céè-dyèɖèɔ̀ ɖá, “À dɔ̃ dà fíòwɛ́ɛ̀” Ti ɖíɛ́ ɓě ní, ɔ pàìn ɓó, ké ɔ pèɖèìn wa fíòwɛ́ɛ̀ wè gbo, sɔ̀ìn ɖé káàɔ̀ mú, sepóɛɖé ɔ poɛ̀n hwìɖǐi kà ɓɛ́ kɔ̃́pànàɔ̀ seɛ dyéɖé gbo dèɛ̌ mu kà ɓɛ́ fíòwɛ́ɛ̀ɔ̀ sɔ̀ kɔ̃ kɛ.

3. Màa ɖò mɔ̀ Támáwàɖà kɛɛ nyu ma dà ɖò kũ̀à, ké ɔ nììn kũ̀à mɔ̀ ɓɛ́ ɔ ké ma kɔ̃̀pítɔ̀ dɔ̃ ɓó kũ̀à-nyɔ̀ ɓěɔ̀ bìì. Ɔ nyí ma kɔ̃̀pítɔ̀-peɖe-nyɔ̀ɔ̀ nyɔ-gbo-pa-wìɖì, ɓɛ́ ɔ ké píɔ́ɔ̀ dyií kpa ɓó wìɖìsíìɔ̀ kɔ̃, nìí, ɓɛ́ ɔ ké wíɖíɔ̀ ɖò dyí ɖú.

4. Ɖé dìɓà-hwɔ̀ɖɔ̀ vɛ̀nɛ̀ ɖò múɛɛ, gàa ɖò nì ma ɖé, ké ɔ mɔ̀ ma ce-ɓò hwɛ̀-hwɛ̀ ɓě peɖe-nyɔ̀. Nyɔ ɓě dɔ̃à ce-ɓò hwɛ̀-hwɛ̀ ɓěɔ̀ ɔ gboɛɛ dyuòɛ̀ kà wa se dyí kpɔ̃ɔ ɓɛ́ìn nyɛ. Kɛɛ wa dɔ̃ wa, ké wa kpa wa ɖé waà kũ̀à-nyùìn-naín ɓěɔ̀, ké wa mɔ̀ùn dyíɖí ce-ɓò ɖìè ɓěɔ̀, ké wa po wa nyɔ ɓě seà dyí kpɔ̃ɔ ɓɛ́ìn nyɛɛ bɛ̃̌ǐn.

5. Ɛɖé mɔ̀ ma sùkúù ɖòɛ̀ nàìn-nyɔ̀. Wé ɖòɛ̀ ɓaɖaa, sùkúù-dyù ɓěɔ̀ ɖòɛ̀ ɓǎ dyi ɔ gbo, ké ɔ diè ɔ dyi kà ɔ mɔ́ ɓɛ́ ɔ dyú-gàà ké tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ɔ̀ nyɔ mɔ̀à Ɔ́cìbáɖáà kɛɛ mú zi kɛ. Ké ɔ nyí Ɛɖé wíɖí. Nyɛ̀nɛ̀ɛ̀ kɛɛ, Ɛɖé cɛ̃ɛ Ɔ́cìbáɖáà-tɛ̀mɛ̀ìn-nyɔ̀ɔ̀ gbo ɓɛ́ ɔ ké gàa-dyù gmɔ̀ɔ̀ pṹá-dyèɖè vɛ̀nɛ̀ nyí ɖé tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ɔ̀ mú.

6. Ã̀jɛ́ɖò mɔ̀ ma nyùnèvɔ́sétè ɖɛ-tɛ̀mɛ̀ìn-nyɔ̀ ɖò. Ɔ pɛ́ɛ̀-wìɖì ɓíè ma dyí. Ɔ cɛ̃ɛ ma ɔ ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɓěɔ̀ gbo kà ɔ mu ma sɔ̃-kɔ̃ún-dyi-po-po kàmàǔn-kàmàǔn ɖò wa nyíìn, ké nyɔ ɖò seɛ ma mú ziɛ ɓɛ́ǐn mu, ɔ sèìn ké wa dɔ̃ dyɛ ɖífèɖè ɓɛ́ gɔ̃̌-jǔ-wùɖù ɓěɔ̀ nìà kɔ̃ɛɛ ɔ gbo hwɛ̀ɛ.

7. Ɛɖé mɔ̀ ma gɔ̌mànà sùkúù ɖòɛ̀ nàìn-nyɔ̀. Ké Vã́úndyà, mɔ̀ ma Ɛɖéɛ̀ ɓǎto, kɛɛ ɔ mɔ̀ùn nì ma kpoo kà kò ɖò bìì kũ̀à nyuɛń. Wé ɖòɛ̀ ɓaɖaa, ɔ diè ma Ɛɖé dyi kɛbì ɓí-dyù ɓě nì ma ɖé waà sùkúù-gbòɔ̀ mú ke ní, sepóɛɖé ɔ nììn kpooɔ̀ mɔ́ ma ɓí-dyù ɖíɛ́ ɓě dyi kpɔ̃ɔ dyi. Ké Ɛɖé nyí ma Vã́úndyà ɓí-dyù ɓě wa ɓéɖé ma ɖɛ́ɛ píɔ́ ɓó dɛ̀nɛ̀. Ɛɖé kpɔ̃ ma wíɖíɔ̀ dyi, ké ɔ seɛ jè nyɔ ɖò gbo cɛ̃ fɔɔ.

8. Vã́úndyà nì ma mísĩ̀ɔ̀ ɖò gbo kũ̀à nyuɛń, ké mísĩ̀ɔ̀ɔ̀ mɔ́ ma ɓí-dyù ɖíɛ́ ɓě ɓɛ́ wa ké ɖé sùkúù nyùìn. Vã́úndyà mu ma ɔ ɓǎto mɔ̀ Ɛɖé, ɓɛ́ ɔ mɔ̀ ma sùkúù ɖòɛ̀ nàìn-nyɔ̀ kɛɛ gbo. Ɔ kè Ɛɖé wɔ̃́ìn ma píɔ́ ɓɛ́ wa ké pɛ́ɛ̀ kɛɛ jè gbo, ké Vã́úndyà mu ma ɖé ɔ kũ̀à-nyùìn-naínɔ̀ ɖe, ké ɔ ɖá ma wíɖí zi kɔ̃ nyɛ́nɛ́. Vã́úndyà kpa ma wíɖíɔ̀ Ɛɖé gbo dɛ̀nɛ̀ séín xwíníín, ké ɔ nyɔ sè ɓóɛɛ, ɔ ɖúɛ dyí ɓó ɔ mìɔùn bìì.

9. Sɔ́jè nì ma cɔ́cì ɖò bìì kũ̀à nyuɛń, ké wa mɔ́ ma cɔ́cì-gbò ɖìè ɖò poɛ dyi. Cɔ́cìɔ̀ cɛ̃ɛ ma Sɔ́jè gbo ɓɛ́ ɔ ké gbǒ-po-kɔ̃̀pànà ɖò dyi mɔ́ ɓɛ́ wa ké wa gbǒɔ̀ po. Ké Sɔ́jè kè kɔ̃́pànà pàɖǎ dè ma dɔ́ɔ́ ɓá gbǒɔ̀ po jè dyí. Ɔ táà ma kɔ̃́pànàɔ̀ nyɔ ɓɛ́ìn wa píɔ́ nɔ̀mɔ̀ dyíin nyíɛ kɛɛ dyi, ké ɔ gã kɔ̃́pànàɔ̀ nyɔ ɖáìn ma ɔ wíɖí ɓɛ́ cɔ́cìɔ̀ muà pɛ́ɛ̀ìn nyɛɛ ɖò nyɛ́nɛ́ín nyɛ.

10. Áɓɔ́tò ɓéɖé ɓɛ́ ɔ ké ma ɖɛ́sĩ̀ìn dɔ̃ ɓó ɔ káàɔ̀ bìì, kɛɛ ɔ dyuòɛ̀ kà ɔ jǔ ké wa dyi ma káàɔ̀ bũ̌in gmɔìn ní, ɔ mu ma fũ̀à-fṹá mú nììn, sepóɛɖé ɔ káàɔ̀ ɖɛ́ɛ̀ ɓěɔ̀ ɖíɛ́ ɓě ní kpɔ̃ ma dyí kɛ. Ɔ mu ma ɖé dɛ̀ wa kpɔ̃̀ìn kà ɖɛ́sĩ̀ìnɔ̀ kɛ, ké ɔ dyé káà kúɖúú ɓě dɔ̃̀ǐn mú, ké waà kɔ̃̀ɔ̀-nyɔ̀ ɓěɔ̀ nì fòɛ̌n ɓɛ́ wa ké waà káà ɓěɔ̀ bũ̌in gmɔìn, ɓɛ́ wa ké wa ɖɛ́sĩ̀ìn nyí. Gàa ɖò nì ma ɓó gmɔ-wɔ̃̀ɔ̀ gboɛɛ cɛ̃ɛ ɔ gbo kà ɔ jǔ ké ɔ dyi wíɖí ɔ mɔ́ɛɛ ɔ nyíín, nìí, ɔ mu ɔ ɖɛ́sĩ̀ìnɔ̀ nyíìn wàɖà, ké wa se ɔ káàɔ̀ bũ̌in gmɔǐn mu kɛ. Áɓɔ́tò pɛ́ɛ̀ ma wíɖíɔ̀, ké ɔ kpa ɔ ɖɛ́sĩ̀ìnɔ̀ taún wàɖà cá.

11. Sã́ɓò dyi ma ɔ káà ɓóɛń ɖé káà-dyi-dè-naínɔ̀. Káà-gbo-gmɔ̀-nyɔ̀ɔ̀ ɖá ma wíɖí ɓɛ́ ɔ ké pɛ́ɛ̀ kɛɛ nyɛ́nɛ́. Sã́ɓò se ma káà-gbo-gmɔ̀-nyɔ̀ɔ̀ wíɖíɔ̀ séín nyí, kɛɛ ɔ se ma ɔ tíkèɔ̀ xwa zà, ɓɛ́ ɔ kéɛ nyɔ kà kò ɖò nyí, nìí, ɓɛ́ ɔ ké wíɖí ɓɛ́ Sã́ɓò nyíà ɔ kɛɛ dyí ɖú ɓó ɔ mìɔùn bìì.

12. Aná nì ma sɔ̃-kɔ̃ún-dyi-po-po ɖò gbo muɛń, ké ɔ se ɖɛ ɔ nìà dyí ɖúɛń muɛń nyɛɛ cɛ̃́ nɔ̀mɔ̀ dyíin. Ti ɔ dyi ma ɖé ɖɛín-cɛ̃́ìn-ɓì-dyùɔ̀ múɛɛ, ɔ kò ma ɓó ɔ ɓǎto ɖò ɓɛ́ ɔ dyuò ɖɛ mìɔ kɛɛ wáún dyi, nìí ɓɛ́ ɔ ké ɔ ɓǎtoɔ̀ nììn gɔ̃̌-jǔ-wùɖù ɓěɔ̀ céè.

13. Ígɔ̀ mɔ̀ ma ɓóɖó-wa-kàà ɓɛ́ xwí ɖáìn kà (táɖátɔ̀) kɛɛ nàìn-nyɔ̀. Ɔ nì ma kũ̀à ɖò nyuɛń, ké ɔ mɔ́ ɓɛ́ ɔ kéɛ ma gbo hwɛ̀ǐn fṹà. Ɔ jèɛɛ, ɔ kpa ma táɖátɔ̀ɔ̀ gbǎ ɓěɔ̀ dyií, ɓɛ́ wa ní kɔ̃̀ ɖà ɓóɖóún pa mìɔ kè ɓɛ́ táɖátɔ̀ɔ̀ ké nà wàɖà-wàɖà. Ti wa ɓá ma ɓó páɔ̀ kɔ̃ ɖɛɛ, ɓáá-ɖɛ̀ɔ̀ se ma mú wóɖó, sepóɛɖé ɓóɖóɔ̀ se ma xwa cɛ́ɛ̀ nɔ̀mɔ̀ dyíin.

14. Mísĩ̀ɔ̀ ɖò ɖoɓo ma Píɛ́wɛ̀ɖɛ̀ ɓɛ́ ɔ ké ma cɔ́cì ɖòɛ̀ pásɔ̀ɖɔ̀ jǔ. Mísĩ̀ɔ̀ɔ̀ nì ma ɔ pɛ́ɛ̀ǐn ɓó dɛ̀nɛ̀ séín xwíníín, kɛɛ Pásɔ̀ɖɔ̀ Píɛ́wɛ̀ɖɛ̀ mɔ́ ɓɛ́ cɔ́cìɔ̀ ké ma ɔ pɛ́ɛ̀ǐn nì ɖekè, ɔ jèɛɛ ɔ cɛ̃ɛ ma wa gbo kà ɓɛ́ mísĩ̀ɔ̀ɔ̀ se ma ɔ gbo-kpá-kpá ɖò nyíɛ nì fɔɔ kɛ.

15. Dyíɖíí-nyɔ̀ ɖò dyi ma ɖé Ɛ́ɖà ɓíɖí-gbǒǔn, ké ɔ dyíɖí ɔ wíɖí. Ɛ́ɖà cɛ̃ɛ ma jè ɔ ɓǎto ɓěɔ̀ gbo, ké ɔ ɖá dyíɖíí-nyɔ̀ɔ̀ se ma wíɖí ɖòùn dyíɖí, kɛɛ ɔ dyíɖí ma ɖɛ tɔ̀ɔ̀ ɓě ɖekè. Kɛɛ dyíɖíí-nyɔ̀ɔ̀ se ma ɖɛ kà kò ɖò dyíɖí fɔɔ, ɔ sèìn wíɖíɔ̀ ɖòùn. Ké ɔ ɓǎto ɓěɔ̀ dyé ma ɔ wìǐn, ké wa nyí ma ɔ wíɖí ɓɛ́ ɔ ké ma ɖɛ ɓě ɔ ɖá dyíɖíí-nyɔ̀ɔ̀ kpa ma kà kɛɛ ɖò dɔ̃ ɖe.

16. Gùɖóvò mɔ̀ ma hwɔɖɔ dyù ɖòɛ̀ ɓǎ. Ɔ mɔ̀ ma cɔ́cì nì ma ɖé hwɔɖɔɔ̀ múɛɛ nàìn-nyɔ̀ ɖò ɖekè. Ɔ nyɔ ɓěɔ̀ mɔ̀ ma nyɔ se ɖɛ kpa ɓě, ké wa se céè-ɖɛ̀ dyuò, hwɛ̀ ké wa dyé ma gǎ mìɔ. Kɛɛ hwɔɖɔɔ̀ nyɔ ɓěɔ̀ ɓéɖé ma pá pàɖǎ. Ɖɛ-peɖe-nyɔ̀ ɓě sɔ̀ ɖe xwí gboɛɛ dɔ̃ ma wa pá ɖò gbo ɓɛ́ wa ké ɖé geɖe nyu. Gùɖóvò peɖe ma hwɔ̀ɖɔ̀-nyɔ̀ ɓěɔ̀ pá séín ɓěɔ̀, ké ɔ kpa ma wíɖíɔ̀ ɖé xwí gbo, ké ɔ po ɖé ɔ mìɔùn bìì gbǒ ɖò.

17. Zɔ̃ séín xwíníín nyɛɛ, cɔ́cì ɖò mɔ̀ Fɛ́ɛ́fíì Kɔ̀méɖétè-cɔ̀cì kɛɛ gã ma ne-ɓò ɖò, ké wa nyu ɔ “Zɔ̃ɔ̀ Ne-ɓò” mú. Zɔ̃ ɖò xwíníín nyɛɛ, wa gã ma Ne Wéémà. Wa se ma ɔ gã, sepóɛɖé ɔ kpeɖe nɔ̀mɔ̀ ma dyíin jè, kɛɛ wa gã ma ɔ, sepóɛɖé wa dyuòɛ̀ kà ɔ ɓɛ́ìn ma cɔ́cìɔ̀ wíɖí pàɖǎ nyíɛ kɛ. Ti wa ɖǎ ma Wéémà dya dèɛɛ, ɔ nyí ma cɔ́cìɔ̀ wíɖí ɓɛ́ wa ké gmɔ-wɔ̃̀ ɖìè ɓě dɔ̃, ɓɛ́ wa ké wa cɔ́cì-pàɔ̀ gmɔɔ̀ wɔ̃ ɓá. Zɔ̃ɔ̀ nyɔ kɔ ma ɓó dyíɛɛ, Wéémà jàɖàìn ma hwɔɖɔ kà kò ɖò mú, kɛɛ wɛ̃́ɛ́ kɛɛ wa nyu ma ɔ “Zɔ̃a Ne-ɓò” mú ɖe.

18. Bánì nì ma káà nàǐn ɓó cɔ́cì ɖò bìì. Hwìo-kà ti séín ní, ɔ kpa káàɔ̀ ké ɔ dèɛ̀ dyi ɖé dɛ̀ ɓɛ́ wa ɓɛ́ìn dyí gmɔ̀ɔ̀ nɔ̀mɔ̀ dyíin nyɛ. Ti ɖíɛ́ ɓě ní, hwɛ̀ ɓɛ́ ɔ ké káàɔ̀ dyi dè ɓó hwìo kɛɛ, ɔ hwùɖǔ nyɔǔn ɓě mɔɔ peɖe-ɖɛ̀ ɓě ɓó ɔ mìɔùn nììn kpáná dyé jè.

Nɔ́ɔ́ nìà kɛ se ɖɛ ɓɛ́ ɔ kpá nyɔ ɖò gbo jɛ́ɛ́ kɛ, kɛɛ ɔ dè ɖɛ ɖǎ kpá ɖé dà pàɖǎ kɛɛ mɛ.

Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě cĩ́ ma hwɔɖɔ ɖò mɔ̀ Bɔ́wòɖò kɛɛ mú. Wa dyéɛ kà ɓɛ́ nyɔ ɓě cĩ́ ma ɖé ɓóɖóɔ̀ wáká ɖò kɔ̃ɛɛ ɓáún-ɓáún mɔ̀ ma gǎ-dyé-nyɔ̀ ɓě kɛ. Nyɔ ɓě cĩ́à ɖé gbɛ̌ɛ̀ nìà ɓóɛ múɛɛ po ma Ìbánésè-wùɖù. Ìbánésè-nyɔ̀ ɓěɔ̀ xwéɖé-dù deìn dúún ɓěɔ̀ mɔ̀ ma gǎ-dyé-nyɔ̀ pùɛ̀-pùɛ̀ ɓě tee ɖé waà taà ɓěɔ̀ mú, ké píɖɛín-gbò nɔ̀mɔ̀ dyíin ɖò se wa bìì nì, hwɛ̀ ḿ po níiń, wa pàɖǎ ké céè-ɖɛ̀ cɛ̃́ kɛ. Wa ɓáún-ɓáún se ma ɖii-ɖɛ̀ ɓéɖé, ké mɔ́ nyu ma wa tee cá.

Ké Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě nì ma ɖé Bɔ́wòɖò-hwɔ̀ɖɔ̀ɔ̀ múɛɛ ɖú ma Ìbánésè-nyɔ̀ ɓěɔ̀ wíɖí gbo kpáìn kpàǐ. Wa ɖoɓo ma nyɔ ɖé cɔ́cì ɓě nì ma ɖé gbɛ̌ɛ̀ tɔ̀ɔ̀ ɓě múɛɛ gbo, ɓɛ́ wa mɔ̀ùn ké gbo-kpá-kpá tò ɖekè.

Sɔ̀ìn ɓóɛ gboɛɛ, Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě nì ma ɖé Bɔ́wòɖò-hwɔ̀ɖɔ̀ɔ̀ múɛɛ ɖú ma ɖii-ɖɛ̀ káà vɛ̀nɛ̀-vɛ̀nɛ̀ ɓě mú hwùɖǔìn kpàǐ ɓɛ́ wa kéɛ Ìbánésè-nyɔ̀ ɓěɔ̀ múin geìn. Wa dè ma Ìbánésè-nyɔ̀ ɓěɔ̀ cɔ́cì-nàìn-nyɔ̀ ɓěɔ̀ hwòɖǒ kɔ̃ ɓɛ́ wa ké ma ɖii-ɖɛ̀ɔ̀ nyɔ ɓěɔ̀ múin geìn.

Kɛɛ Ìbánésè-nyɔ̀ ɓěɔ̀ nàìn-nyɔ̀ ɓěɔ̀ kaà ma ɖɛ-pèɖèìn-naín ɖò dyí cá, ké wa ɖú ma ɖii-ɖɛ̀ɔ̀ wa mìɔùn nììn nyɔ ɓěɔ̀ gbo pèɖèìn kpàǐ, ké nyɔ ɓě ɓéɖé ma wíɖíɛɛ ɖòùn ɓɛ́ìn ma ɖii-ɖɛ̀ ɓěɔ̀ dɔ̃ɔ. Ɔ nyuɛ ké nyɔ ɓě ɓɛ́ mɔ́ nì ma nyuɛín xwééɛɛ se ma ɖii-ɖɛ̀ɔ̀ ɖò dyéɛ ɓɛ́ìn. Ìbánésè-cɔ̀cìɔ̀ nàìn-nyɔ̀ ɓěɔ̀ kè waà mǔè ɓěɔ̀ dè ma wíɖí ɓɛ́ wa dyé ɖii-ɖɛ̀ɔ̀ kɔ̃ún wɛ̃ɛ dyi. Wa pèɖèìn ma ɖii-ɖɛ̀ɔ̀ ɖò nyɔ ɓě nì ma ɓóɖóɔ̀ gbɛ̌ɛ̀ kà kò ɖò múɛɛ gbo ɖekè, dɛ̀ ɓɛ́ wa ɓɛ́ìn ma wíɖí pàɖǎ mú dɔ̃̀ìn nyɛ.

Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě nì ma ɖé Bɔ́wòɖò-hwɔ̀ɖɔ̀ɔ̀ múɛɛ nìɛ̀ ma jìì kɔ̃ nɛ́ǐn kánáá pū kà ɓɛ́ wa ɓéɖé ɓɛ́ wa ké ma ɖii-ɖɛ̀ɔ̀ nyɔ ɓě mɔ́ɔ mìɔ kɛɛ nyí ɓó pídyiɛ. Kɛɛ Ìbánétè-cɔ̀cìɔ̀ nàìn-nyɔ̀ ɓěɔ̀ kpɔ̃ ma káà vɛ̀nɛ̀-vɛ̀nɛ̀ ɓě kè káà-nàìn-nyɔ̀ ɓě ɔ kè nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě dyi, ké wa nì ma wa pɛ́ɛ̀ǐn, ɓɛ́ wa ké ma ɖii-ɖɛ̀ɔ̀ peɖeɛń nì kánáá pū. Wa kpa ma ɖii-ɖɛ̀ɔ̀ píɔ́ dyií ɖe mìɔ, ké wa nì ma kpáná wa dyéɛ ma kɔ̃ún wɛ̃ɛ dyi dèɛ̌n kánáá pū. Wé ɖòɛ̀ ɓaɖaa, ti ɓɛ́ Bɔ́wòɖò-hwɔ̀ɖɔ̀ɔ̀ Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ diè ma Ìbánétè-nyɔ̀ ɓěɔ̀ dyi ɓɛ́ wa ké ɖii-ɖɛ̀ɔ̀ jè kɔ̃in zaìn ɓó céè-ɖɛ̀ kɔ̃ɛɛ, wa céè ma se-cèè-ɖɛ̀ ké wa nyíɛ wa.

Ti séín ɓɛ́ Bɔ́wòɖò-hwɔ̀ɖɔ̀ɔ̀ Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ dyéɛ ma kà ɓɛ́ wa nì wa gbá-gbá mú nyuɛń nyɛɛ ní, nìí, wa hwòɖǒ kpá ɖé ɖei, ké nyɔ ɖò gbo-kpá-tò ní nyu wa ɖe fɔɔ. Wa mɔ́ ma Ìbánétè-nyɔ̀ ɓěɔ̀ nàìn-nyɔ̀ tɔ̀ɔ̀ ɓě dyi ɓɛ́ wa ké wa gbo kpá, kɛɛ wa mɔ̀ùn nyu ma ɖɛ dyúáɖòɔ̀ ɖekè. Ɖɛa jèɛɛ, Bɔ́wòɖò-nyɔ̀ ɓěɔ̀ pàɖǎ ɓɔ́ ma wa gbo kpáa. Kɛɛ wa ɖíɛ́ ɓě nì ma wa gbo kpáuń ke kánáá pū. Gbo-kpá-kpá sɔ̀ìn ma kà ɖé Bɔ́wòɖò-nyɔ̀ ɓěɔ̀ gboɛɛ nyuɛ ké Ìbánétè-nyɔ̀ ɓěɔ̀ pásɔ̀ɖɔ̀ gbɛ̀ǐ-gbɛ̀ǐ dɔ̃ ma káà, ké wa po ma wa mìɔùn bìì gbǒ nɔ̀mɔ̀ kɔ̃in ɓě. Pásɔ̀ɖɔ̀ tɔ̀ɔ̀ ɓě dyéìn ma wa hwɛ̀nɛ̌, ké wa poɛ̀n hwìɖǐi kèbì Bɔ́wòɖò-hwɔ̀ɖɔ̀ɔ̀ cɔ́cì-nyɔ̀ ɓěɔ̀ ɓɛ́ìn ma wa mɔ̀ùn gbo kpáa ɖekè ní. Xwíníín nìà kɛ jèɛɛ, nyɔ ɓě ɓɛ́ mɔ́ nì ma nyuɛń ɖé cuà-kpàǎ tɔ̀ɔ̀ ɓě kɔ̃ɛɛ se ma gbo-kpá-kpá ɖò dyé fɔɔ.

Wɔ́wɛ̀ɖɛ̀ìn Bɔ́fɛ̀ mɔ̀ ma kɔ̃́pànà ɖò mɔ̀ Bɛ̀síà Hàtáwè kɛɛ nàìn-nyɔ̀. Ɔ mɔ́ ɓɛ́ ɔ ké ma kɔ̃́pànà ɖò mɔ̀ Màɖánì, ɓɛ́ Wámà kɔ̃̀ ma kɛɛ dɔ̃. Ɔ ɓéɖé ɓɛ́ ɔ ké ma dáɖà béɖìɔ̀ùn kpáɖá-nyɔ sè tã pɛ́ɛ̀ ɓó kɔ̃́pànàɔ̀ jè. Nyɔ nìà kɔ̃́pànàɔ̀ dɔ̃uń wɛ̃ɛ ɓéɖé ɓɛ́ ɔ ké ɖɛ ɓě nì ɖéɛɛ kɔ̃in gmɔìn, ɓɛ́ ɔ ké wa dyí gbɛ̌ìn ɓó dɛ̀nɛ̀ gbɛ̀ǐ-gbɛ̀ǐ xwíníín, hwɛ̀ ɓɛ́ ɔ kéɛ dɔ̃. Bɔ́fɛ̀ kè Wámà-kɔ̃̀pànàɔ̀ nàìn-nyɔ̀ ɓěɔ̀ gmɔ̌ìn ma, ké wa kpa wuɖu da. Sɔ̀ìn ɓóɛ gboɛɛ, púɛɛ, ɔ se nyɔ ɖò ɖoɓo ɖe ɓɛ́ wa ké kɔ̃́pànàɔ̀ kɔ̃in gmɔìn, kɛbì ɖɛ séín nì páún ní. Wé ɖòɛ̀ ɓaɖaa, ɔ cɛ̃ɛ, ké ɔ ɖá, “À dyuòɛ̀ kà ɖɛ séín mu ma nììn kà Wámà nyuɛ ma kà cɛ̃ɛ kɛ, ké kǎà wa nì ma jǎà.” Ɖɛ séín ɓá kɔ̃́pànà kpa wíɖí vɛ̀nɛ̀ nìà kɛ dɔ̃ jè dyíɛɛ kpá ma páún wàɖà cá, sepóɛɖé nyɔ sɔ̃́ɔ̀ deìn dèìn ma hwòɖǒ kɔ̃ jè.[1]

Kàǔn wɛ̃ɛ, poìn nyɔ ɓě ɓɛ́ wa dèɔ̌ kà mɛ ɖé dyí-tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ kĩ́ín-kĩ́ín ɓěɔ̀ múɛɛ jè hwìɖǐi. Wa ɖò se ma kpé ɓɛ́ìn ɓɛ́ wa ké ɖɛ nìà kɛ nyu, sepóɛɖé wa se hwòɖǒ-kɔ̃-dè-nyɔ̀ ɓě. Nyɔ ɓěɔ̀ ɓéɖé ɓɛ́ wa ké ma kɔ̃́pànàɔ̀ kɔ̃in gmɔìn, ɓɛ́ wa ké ɖɛ séín nì ɖéɛɛ dyí gbɛ̌ìn, ké wa mu ma ti pàɖǎ kè fɔ̀nɔ̀-hwòɖǒ dyí ɖúùn ɓɛ́ wa kéɛ ma náa nyu, ɔ jǔ ké wa se ma hwòɖǒ kɔ̃ deìn dèìn ní.

► Ɖé nì ɓíɖí-nyɔ̀ ɓěɔ̀ hwìɛ̀ kɛɛ, ɖɛ́ mɔ̀ kpeɖe ɓě se jǎà ɓɛ́ nyɔǔn ɓě nyu, kɛɛ ɔ kàmà mú ɓɛ́ wa kéɛ dyi táà kɛɛ́?

► Kpeɖeɔ̀ nyɛ́ nyɔǔn ɓě nyu xwai, ɓɛ́ m̀ mɔ́ wa ké gbo zĩàìn nyɛ́?

À Ɓǎ, mɔ̀ nìà ɖé dyɔún wɛ̃,

À po m̀ zùo kà ɓɛ́ m̀ mɔ̀ dyí-sɛ́ɖɛ́ìn-sɛ́ɖɛ́ìn kè jǎà Gèɖèpɔ́ɔ̀ kɛ. À po m̀ zùo kà ɖɛ séín ɓě ɓɛ́ nì nyu ɓá à jè dyíɛɛ mɔ̀ jǎà kɛ.

Kpá à gbo ɓɛ́ à ké ɖɛ m̀ ɖǎ gbɔ po ɓá jǎà nyu jè dyí ɓó à bììɛɛ kíɖíí sí. Kpá à gbo ɓɛ́ à ké jǎà-nyu-nyɔ̀ ɓě jǔ ɖé ɖɛ séín ɓě ɓɛ́ à nyu kè ɓɛ́ à cɛ̃ɛ mú.

À po m̀ zùo, à Ɓǎ, sepóɛɖé m̀ nyí à ɖɛ séín ɓě ɓɛ́ à kɔ̃̀ à ké ɓéɖéɛ, ké m̀ gmɔ̀ à dyí ti séín.

Kǎà ɔ mɛ nì

(1) Céè wuɖu-dɔ̃̀ǐn gbɛ̀ǐ-gbɛ̀ǐ ɓá ɖɛ ɓě nìà dà ɓíɖíiɛɛ ɖò-ɖò jè dyí:

• Zaìn gbo-kpɔ̃ìn-kpɔ̃ìn nì ɓó Gèɖèpɔ́ɔ̀ kpeɖe mɔ̀à (jǎà-nyu-nyu) kɛ kè ɖɛ Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɖǎ gbɔ po ɓá à jè dyí ɓɛ́ ɔ mɔ̀à (dyí-sɛ́ɖɛ́ìn-sɛ́ɖɛ́ìn) nyɛ pṹa kɛɛ jè kɔ̃in. Zaìn xwíníín kɔ̃̀ jè Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɔ́ ɓɛ́ à kéà dyí sɛ́ɖɛ́ìn ɖé ɖɛ ɓě ɓɛ́ à cɛ̃ɛ kè ɖɛ séín ɓě ɓɛ́ à nyuɛɛ mú kɛɛ jè kɔ̃in.

• Po ɖɛ Báɓòɔ̀ cɛ̃ ɓá dyí sɛ́ɖɛ́ìn jè dyíɛɛ dú. Céè vɔ́sì tã mɔɔ zi kɔ̃ ɓá ɖɛ nì muà céèìn nyɛɛ jè dyí.

• Zaìn kɔ̃in ɖé hwìè hĩinyɛ mú ɖɛ ɓɛ́ se-dyí-sɛ́ɖɛ́ìn-ɖɛ̀ nyu-nyu mɔɔ dyí-sɛ́ɖɛ́ìn-ɖɛ̀ nyu-nyu nyu ɖé gbo-kpɔ̃ìn-kpɔ̃ìn nì ɓó à kè nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě pṹa kɛɛ mú kɛ.

(2) Po tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ ɖò ɓá dyí sɛ́ɖɛ́ìn jè dyíɛɛ páún sɔ̀ìn ɖé Báɓòɔ̀ mú, ɓɛ́ m̀ kéɛ kpoo ɖò nì ɖé nì nyɔ ɓěɔ̀ hwìɛ̀ kɛɛ tɛ̀mɛ̀ìn. Tòɛ̀ dyí-tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ ɓě sɔ̀ìn ɖé Báɓòɔ̀ mú, kɛɛ ɔ mɛ ɓá nɔ́ɔ́ jɛ́ɛ́ ɖò dyí.