Lesson 1: Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ Dyí-sɛ́ɖɛ́ìn-sɛ́ɖɛ́ìn

Ɖé cɛ̃́ɛ́-ɖɛ̀ nìà kɛ mánáín nyɛɛ, ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ɔ̀ mɛ ɓɛ́ìn kpé:

(1) Ɓɛ́ ɔ ké ɖɛ Báɓòɔ̀ kpàìn hwòɖǒ ɔ jǔ ké ɔ dyi “ɓóɖó-kpàɔ̀” jè cɛ̃ níɛɛ múin wɔ̃́.

(2) Ɓɛ́ ɔ ké ɖɛ nɔ̀mɔ̀ kɔ̃in ɓě nìà ɖé ɓóɖó-kpàɔ̀ múɛɛ nyu ɔ gbo kpáa ɖé ɔ cĩ́-cĩ́ɔ̀ múɛɛ dyéɖéi hwɔ̀ìn.

(3) Ɓɛ́ ɔ ké kà Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ nììn hwìɖǐi-poìn-ɖɛ̀ nyu kòɛ̀ ɓó nàmàǔn-nyɔ̀ nììn hwìɖǐi-poìn-ɖɛ̀ gboɛ kè xwíníín kɔ̃̀ jè ɔ nìà ná kɛɛ mɛ dè.

(4) Ɓɛ́ ɔ ké xwíníín kɔ̃̀ jè Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ mɛ cĩ́à dyí-sɛ́ɖɛ́ìn-fɛ̀ɛ̀ kɛɛ jè kɔ̃in zaìn.

(5) Ɓɛ́ ɔ ké ɖɛ mɔ̀ jǎà kɛɛ nyu, ɓɛ́ nyɔǔn kéɛ dyé kà ɓɛ́ à nyùìn jǎàɔ̀ kũ̀à mú ɖé Kɛ́ɖɛ́ì ɖeín-nà-nà mú ɖé ɖɛ séín ɓá à fɛ̀ɛ̀ dyíɛɛ mú kɛ.

Jɔ̃́ɔ́ Kéɖésítɔ̃̀ (370’s),[1] ɔ mɔ̀ ma Gèɖèpɔ́ɔ̀-wùɖù-wáɖá-nyɔ̀, ké nyɔ séín ɖáìn ma ɔ “nyɔ kɔ̃̀ wuɖu ɖéè mìɔ” kɛ. Wa cɛ̃ɛ ma náa, sepóɛɖé ɔ wáɖá ma Gèɖèpɔ́ɔ̀-wùɖù ɖé kpé mú, ké ɔ dyuò ma wùɖùɛ̀ mìɔ. Nyɔ se ɖɛ kpa ɓěɔ̀ mɔ̀ nyɔ ɖɛ̀ɓɛ̀ ma ɔ mú mìɔ, ké ɔ mɔ̀ ma Gèɖèpɔ́ɔ̀-wùɖù-wáɖá-nyɔ̀ kɔ̃̀ nyɛ́nɛ́ mu ma mìɔ hwɔ ɖé Wóɖóùn-ɓòɖòɔ̀ dyóɖó-xwáɖáún-wóɖóìn-naínɔ̀ dyí kɛ. Zɔ̃ mɔ̀à 398 kɛ múɛɛ, nyɔ ɓě ɖò “kpɔ̃̀ìn ma ɔ ganaún”, ké wa kpa ma ɔ ɖé Wóɖóùn-ɓòɖòɔ̀ hwɔɖɔ vɛ̀nɛ̀ mɔ̀ zɔ̃̌ɔ̀ kà Kɔ̃́tàtìnópò (ɓɛ́ ɔ mɔ̀à zɛ̃̌ɛ̀ Ítã̀bɔ́ɔ̀, ɖé Tɔ́ɔ́kì-ɓòɖò) kɔ̃ɛɛ mú. Wa kpa ma ɔ ɖé ɓɛ́ ɔ ké pásɔ̀ɖɔ̀ kè nàìn-nyɔ̀ jǔ ɓó ɓóɖóɔ̀ cɔ́cì vɛ̀nɛ̀ ɖò ɓɛ́ ɔ ɓéɖé ma mɛ́ɓà táázĩ̀ìn hɔ̃dɛ̀ɖɛ̀ ɖòɛɛ bìì.

Nyɔ séín dyuò ma Jɔ̃́ɔ́ dyí ɓó ɔ kpeɖeɛ̀-dyíin-nɔ̀mɔ̀-nɔ̀mɔ̀ ɓɛ́ ɔ seà ɖɛ kà kò ɖò caìn nyɛɛ jè. Ɔ kpá ma hwɔɖɔɔ̀ nyɔ séín gbo, kɛbì m̀ mɛ mɔ̀ bã-nyɔ̀ mɔɔ gǎ-dyé-nyɔ̀ kɛ. Ɔ nyí ma gǎ-dyé-nyɔ̀ ɓěɔ̀ ɖii-ɖɛ̀, ké ɔ po ma píɖɛín-gbò ɓě, ké ɔ nyí ma jɔ̌ɔ̀-màà ɓě ɖɛ. Kɛɛ Bísìɔ̀ ɓě nì ma ɖé Ésìà-ɓòɖòɔ̀ kɔ̃ɛɛ nì ma cɔ́cì-wìɖìɔ̀ ɖiɛń, ké wa nìɛ̀ ma ɖɛ ɓě seɛ mú nyùìn-ɖɛ̀ɛ mú nyùɛ̌n. Jɔ̃́ɔ́ cɛ̃ɛ ma wa gbo kà ɓɛ́ ɖɛ nìà kɛ mɔ̀ ɖɛ gbà kɛ, ké ɔ cɛ̃ ma ɖɛ se dyí sɛ́ɖɛ́ìn tɔ̀ɔ̀ ɓě kè gbàɖàùn-po-po nì ma ɖé wa hwìɛ̀ kɛɛ jè wa gbo ɖekè. Ɔ cɛ̃ɛ ma nyɔ kpa ɖɛ ɓě nì ma ɖé Kɔ̃̀tàtìnópò-hwɔ̀ɖɔ̀ɔ̀ múɛɛ gbo ɓɛ́ wa ké ma dyí-poìn-gbò ɓě mú muɛ ɓɔ́, ɓɛ́ wa ní kɔ̃̀ ɖà wa mìɔùn zùǔn zàìn. Ɔ ɖá dyí-poìn-gbò ɓěɔ̀ mú mu-mu ɓɛ́ìn nyuɛ ɓɛ́ wɛ́ gbà ɓě ké nyɔ kpɔ̃ wàɖà. Jɔ̃́ɔ́ ɖá,

Ɔ jǔ ké m̀ dyi fùɖù-fùɖù-màà ɖò dyé ɖé gbǒ kɔ̃̀ mú ɓɛ́ wa nì hwɔ pauún, ké wa nì wɛ́ɖɛ́ kpáuún wɛ̃, ké ɔ dyi dúi fɔ̀nɔ̀, ké ɔ dyi ɓó dyúa dyi, ké ɔ dyi kɔ́ pɛ̃́ɛ nì, ké ɔ mú-po-ɖɔ̀ɔ̀ dyi và poɛ́ nì wànà-wànà kà góò nìà kɛ, ké m̀ dyi ɔ kpóɖó-dyùà ɓɔ̀ɖɔ̀ɔ̀-ɓɔ̀ɖɔ̀ɔ̀ dyi dyéɛ nì, ké ɔ dyi wɛ́ɖɛ́ ɓɛ́ Kɛ́ɖɛ́ì-nyɔ̀ se ɓéɖé ɔ kéɔ́ gbo ɖùǔ tòɛɛ ɓeɖeɛń nì, ké ɔ dyiɛ dyeɛń nì, ké ɔ dyi ɔ ɓo ɓěɔ̀ dyi vũàǔn nì, ké ɔ dyi wuɖu nì dɛ̃ ɓě cɛ̃iń nìǐn ɖé? Nìí, nì muɛ cɛ̃ìn kà ɓɛ́ ɖɛ nìà kɛ se ɖɛ ɖò ɖé m̀ gboɛɛ̀? Gmɔ̀ nɔ̄, ɔ jǔ ké ɓě ɖǎ ɖɛ séín dyi dyéɛ hwɔ ké nyɔ séín ɖǎ taún mu ní, nìí, ɖɛ ɓě m̀ dyéà dyiɛɛ mu nì zùùɔ̀ fũ̀à-fṹá nyùìn mìɔ. Wuɖu ɓě ɓɛ́ dye-nyɔ̀ɔ̀ cɛ̃à ɖé wɛ́ɖɛ́-wùɖùɔ̀ múɛ kè kà ɔ nyuà dyeɛ kɛ kè kà ɔ nyuà dyi gmɔìn nyɛ kè kà ɔ nyuà nàà kɛ ɔ kè kà ɔ nyuà ɔ ɓo ɓěɔ̀ dyi vũàà kɛɛ mu nì zùùɔ̀ fũ̀à-fṹá kɔ̃ dyàùn mìɔ. Ké mɔ̀ mɔ̀à Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ɔ̀ kɛɛ, m̀ mu hwìɖǐi-poìn-ɖɛ̀ ɓě zi táázĩ̀ìn kɔ̃ɛɛ hwìɖǐi-poìn-poìn taún kpaùn. Ɔ seɛ ɖòùn, kɛɛ nì mu gbàɖàùn-mààɔ̀ taún kpaùn ɖekè. M̀ se ɔ sɔ̃in kpɔ̃̀ǐn mu ɓɛ́ m̀ ké ɔ kpa jɛ́ɛ́ cáo, kɛɛ nì hwòɖǒ-xwíníín-hwòɖò-dyùàɔ̀ muɛ náa m̀ gbo cɛ̃ìn, ké ɔ mu wãùn ɖé m̀ mú kà Báɓèɖɔ́ùn-nyɛ̀ɔ̀ wãà kɛ, ké nyɛɔ̀ mu gìɖìǐ nìà ɓó m̀ kè nì gbǒ-xwíníín-nyɔ̀ ɓěɔ̀ pṹa kɛ kè nì hwòɖǒ hwɛ̀ǐn-hwɛ̀ǐnɔ̀ ɔ kè múà ɓɛ́ m̀ kè nì gmàà ɓéɖéà ɖé ɓěɛ̀ dyi-kpɔ̃ìn-kpɔ̃ìnɔ̀ múɛɛ ɓó dyi fɔ̃ùn nyɛ̀nɛ̀ɛ̀!

Jɔ̃́ɔ́ cɛ̃ɛ ma ɓóɖóɔ̀ nyɔ ɓě ɓɛ́ wa bã ma kɛɛ gbo, ké ɔ ɖá,

Ɔ jǔ ké nyɔ ɓě ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyuà kà ɔ mìɔùn nyuà nìɛ̀ kɛ, ké ɓě kè wa kè hwɔìn kà kɛɛ se mú-po-ɖɔ̀ ɖò ɓéɖé, ké sɔ̃̀ɔ̀ dyi wa ɖáɓáa nì ɖé píé, ké ɖɔ pàɖǎ dyi ɖé ɓě nììn gbǒ ɓěɔ̀ múin dyíìn, ké ɓě se wa ɖò nyíɛ ɓɛ́ìn ní, nìí, ɖɛ nìà kɛ se hwòɖǒ-kɔ̃in-nyìnììn-kpèɖè kè sã̀à-kpèɖè ɓɛ́ ɓé kéɛ nyue? Ɓěɛ̀ dyɔɔ̀ wóɖó mú, ké ɓě ɓúá gbɔ̀ɖɔ̀-gbɔ̀ɖɔ̀, ké ɓě gã̀ hwɔ pauń dyi tee ké ɔ nyu máaún hwuɖu hwìɛ̀ǐn, ké ɓě pɛ̃́ gbɛ fɔ̀ì-fɔ̀ì ɓě kɔ̃, ké sùmùù kpɔ̃̀ìn ɓě. Kɛɛ ɓě seɛ hwìɖǐi poìn kà ɓě ɓéɖé ɓɛ́ ɓě ké ɓě mìɔùn jè kɔ̃in zaìn ɖé Gèɖèpɔ́ɔ̀ gbo kɛ. Wíɖí séín ɓɛ́ à ɓéɖé kɛɛ mɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ kɔ̃̀ɔ̀-ɖɛ̀, ḿ seé kɔ̃̀ kà à nyuɛ dyi mɔ́ɔ kɛ. Xwíníín nìà kɛ jè Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyíà ɓě mɔ̀ùn pàɖǎ kɛ̀, kɛɛ ɔ seɛ ɓě nyí ɓɛ́ ɓě kéɛ mú gbɔɔ̀, kɛɛ ɔ nyíɛ ɓě ɓɛ́ ɓě ké ɖò gǎ-dyé-nyɔ̀ ɓěɔ̀ mɔ̀ùn nyí ɖekè.

Ɖéé mánáín nyɛɛ, wa kúmú ma Jɔ̃́ɔ́ Kéɖésítɔ̃̀, ké wa tò ma ɔ ɖé Dyóó Kpìǐɔ̀ wĩín, hwɔ ɖé dyóɖó-xwáɖáún-wóɖóìn-naínɔ̀ dyí, kɛɛ ɔ mɛ́ìn ma ɓó Gèɖèpɔ́ɔ̀ kũ̀à-kpàɔ̀ dyí, zɔ̃ mɔ̀à (A.D. 407) kɛ. Wuɖu hwɛ̀ìn gbɔ ɓɛ́ ɔ cɛ̃ ma hwɛ̀ ɓɛ́ ɔ dyi ma mɛ́ɛ mɔ̀ “Ɓàìn-ɓàìn nì Gèɖèpɔ́ɔ̀ kɔ̃ ɖé ɖɛ séín mú. Kǎà ɔ mɛ nì.”

Jɔ̃́ɔ́ 17 mɔ̀ Jízɛ̀ɛ̀ ɓaà-wùɖù ɓɛ́ ɔ nyu ma ɓó ɔ ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ bìì nyɛ̀nɛ̀ɛ̀, hwɛ̀ ké wa dyi ma ɔ kɔ́ɖɔ́sìɔ̀ kɔ̃in kɔ̀ìn nyɛ. Ɓaà-wùɖùɔ̀ tɛ̀mɛ̀ìn nyɔǔn dyí ka ɓɛ́ ɔ ɖɛ̀ɓɛ̀ ma ɔ ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ mú mìɔ, ké ɔ kɔ̃̀ ma ɖé wa jè gbo kɛ. Ɔ ɖá ɔ nì ma ɓaàǔn ɓó nyɔ ɓě ɓɛ́ wa taɓa ma àpɔ́sò ɓěɔ̀ wuɖu ɓěɔ̀ hwìɖǐǐɛɛ bìì ɖekè. (vɔ́sì 20), ɔ jèɛɛ, ɔ ɓaà-wùɖù nìà kɛ mu jǎà-po-nyɔ̀ ɓě nìà kàǔn wɛ̃ɛ gbo ɖekè.

► Ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɖò mɛ zà Jɔ̃́ɔ́ 17:14-18 wuɖuún ɓɛ́ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓěɔ̀ ké ɔ gbo ɖùǔ tò.

Ti Jízɛ̀ cɛ̃à kà ɓɛ́ ɔ se ɓóɖó-kpàà nyɔ kɛɛ, ɖɛ́ ɔ kpàìn ma hwòɖǒ kɛ́? À dyuòɛ̀ kà dà ɓó se ɔ ɓíɖí kɛ, sepóɛɖé ɔ mɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ Dyú-gàà, ɓɛ́ ɔ sɔ̀ ma ɖé dyɔún, ké ɔ dyi ma dà ɓóɖó-kpàà kɔ̃ kɛ. Kɛɛ wɛ̃́ɛ́ kɛɛ, ti ɔ cɛ̃à kà ɓɛ́ ɔ se ɓóɖó-kpàà nyɔ kɛɛ, ɔ seɛ ma cɛ̃ɛ́ nì kà ɓɛ́ ɔ sɔ̀ìn ma dà kà kò ɖò, ké ɔ dyi ma ɓóɖó-kpàà kɔ̃ jèɛ. Gmɔ̀ nɔ̄, ɔ cɛ̃ɛ ma kà ɓɛ́ ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ mɔ̀ùn se ma ɓóɖó-kpàà nyɔ ɓě ɖekèɛ. Nyɔ ɓě kɔ̃̀ jè Jízɛ̀ nì ma kà cɛ̃iń nyɛɛ mɔ̀ nyɔ ɓě ɓɛ́ wa wóɖó nɔ̄ ɓóɖó-kpàà kɔ̃, ké waà wóɖóìn-nyɔ̀ ɓě mɔ̀ nyɔǔn-dyù, ké wa mɔ̀ ɓóɖó kɔ̃̀ mú wa wóɖóìn kà kɛɛ dyú ɓě kɛ.

Kà ɔ nìà náa, nìí, ɖɛ́ Jízɛ̀ kpàìn ma hwòɖǒ ti ɔ cɛ̃à, kà ɓɛ́ ɔ ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ mɔ̀ùn se ma ɓóɖó-kpàà nyɔ ɓě ɖekèɛ kɛ́? À ɓéɖé ɓɛ́ à ké ɖɛ Báɓòɔ̀ kpàìn hwòɖǒ ɔ jǔ ké ɔ dyi ɓóɖó-kpàà jè cɛ̃ níɛɛ múin wɔ̃́.

► Ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɖò mɛ zà Ìfísĩ̀ɔ̀ 2:1-3 wuɖuún, ɓɛ́ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓěɔ̀ ké ɔ gbo ɖùǔ tò.

Vɔ́sì ɓěɛ̀ tɛ̀mɛ̀ìn nyɔǔn dyí kà ɔ jǔ ké m̀ dyí cĩ́ kà ɓóɖó-kpàà nyɔ ɓěɔ̀ cĩ́à kɛ ní, nìí, m̀ nì ɖé Nɔɔ́-nàmàǔn nììn wáká kɔ̃ kɛ. À dyéɛ ɖekè kà ɓɛ́ ɓóɖó-kpàà nyɔ ɓěɔ̀ sí ɖɛ ɓě kɔ̃̀ tó nyu wa kɛɛ kíɖíí, ké Gèɖèpɔ́ɔ̀ dyoɖoɔ̀ mu wa kɔ̃ dyiìn nyɛ. Jǎà-po-nyɔ̀ ɓěɔ̀ ɖǎ fɛ̀ɛ̀ ɖìè ɓéɖé, ké wa ní cĩ́ kà ɓóɖó-kpàà nyɔ ɓěɔ̀ cĩ́à kɛɛ ɖe fɔɔ.

► Ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɖò mɛ zà 1 Jɔ̃́ɔ́ 2:15-17 wuɖuún ɓɛ́ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓěɔ̀ ké ɔ gbo ɖùǔ tò.

1 Jɔ̃́ɔ́ cɛ̃ ɓóɖó-kpàà jè kà ɓɛ́ ɔ mɔ̀ dɛ̀ ɓɛ́ ɖɛ gbà kã̀ìn séín nì kɛ. À se ɓéɖé ɓɛ́ à ké ɓóɖó-kpàà mú ɖɛ̀ɓɛ̀, mɔɔ ké à se ɓéɖé ɓɛ́ à ké ɖɛ ɓě nìɛ̀ múɛɛ ɖò mú ɖɛ̀ɓɛ̀. Hwìɖǐi-poìn-ɖɛ̀ kè dyí-sɔ́-ɖɛ̀ nyìnììn kɔ̃in séín mɔ̀ ɖɛ ɓě ɓɛ́ ɓóɖó-kpàà nyùìn kũ̀à mú kɛ. Ɖɛ gbà séín ɓɛ́ nyɔǔn-dyù poìn hwìɖǐiɛɛ mɔ̀ ɖɛ ɓě sɔ̀ìn ɖé ɓóɖó-kpàà mú kɛ.

Jízɛ̀ ɖáìn Nɔɔ́-nàmàǔn ɓóɖó-kpàà wuɖuí-kɔ̃̀-nyɔ̀ (Jɔ̃́ɔ́ 16:11). Kɛɛ ɔ seɛ xwíníín mɔ̀ kà ɓɛ́ ɓóɖó-kpàà mɔ̀ ɔ kɔ̃̀ɔ̀-ɖɛ̀ jɛ́ɛ́ cá kɛ. Ɔ mɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀-gbo-vɔ̃-kpòò ɖòɛ̀ nàìn-nyɔ̀ pū, ké ɓóɖó-kpàà nyɔ ɓěɔ̀ sí ɔ kíɖíí. Zaa ɖǎ ɔ kpɔ̃ nɔ̀ɔ̀, ké nyɔ kã̀ìn séín ɓɛ́ wa kàmà ɔ kíɖíí sí jè kánáá pūɛɛ, zaa mu wa mɔ̀ùn kpɔ̃ùn ɖekè.

Nyɔ ɓɛ́ ɔ kè ɓóɖó-kpàà nyɔ ɓě mɔ̀ ɓǎtoɛɛ, ɔ mɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ mú-nyɛ́-nyɔ̀ (Jĩ́ìn 4:4).

Ɓóɖó-kpàɔ̀ ɓéɖé nyɔ kúɖúú ɓě zi méɖìɔ̀ùn kɔ̃, ɓɛ́ wa ɖǎ ɓuɖu, ɓɛ́ wa kè Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɖǎ gbo zaìn, ké wa séín kpɔ̃ìn gbo ɖé ɖɛ wa mɔ̀ùn po jǎà kɛɛ nyu-nyu mú kɛ. Ɖɛ kĩ́ín-kĩ́ínɔ̀ mɔ̀, waà gbɔ-po-ɖɛ̀ ɓě kè waà hwìɖǐi-poìn-ɖɛ̀ ɓě mɔ̀ ɖɛ cá-cá. Wa ɖɛ̀ɓɛ̀ ɖɛ ɓě nìà ɓóɖó-kpàɔ̀ múɛɛ mú ké ɔ zi nyɔ mɛà ɓóɖó-kpàɔ̀ kɛɛ dyí. 1 Jɔ̃́ɔ́ 2:15-17 ɖá, “Ɓěǐn ɖá ɓɛ́ ɓě ké ɓóɖó-kpàà mú ɖɛ̀ɓɛ̀… Ɖɛ séín ɓě nìà ɓóɖó-kpàà mú, ɓɛ́ wa mɔ̀à ɖɛ gbà ɓě ɓɛ́ nyɔǔn-dyùɛ̀ mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ mɔ́à kɛ kè ɖɛ ɓě ɓɛ́ nyɔ ɓěɔ̀ dyé pū, ké wa mɔ́ kɛ ɔ kè ɖɛ ɓě kɔ̃̀ jè nyɔǔn ɓɔ́ɖɔ́à kɛɛ, wa se ɖé Ɓǎɔ̀ gbo sɔ̀ìn. Wa séín sɔ̀ìn ɖé ɓóɖó-kpàà mú.”

Ɔ sɔ̃́ nììnɔ̀ mɔ̀, waà hwìɖǐi-poìn-ɖɛ̀ gbà ɓěɔ̀ nyuɛ ké wa nyu ɖɛ gbà. Fɛ̀ɛ̀ wa cĩ́ɛɛ mɔ̀ ɓɛ́ wa ké wa mìɔùn nììn hwòɖǒ dyi dè kè ɓɛ́ wa ké dyí-sɛ́ɖɛ́ìn-zàà-wɔ̃-po-hwìè ɓě dyí zàìn (Emɔ́ 5:11-15; 21-24). Wa kpa hwìè ɓɛ́ ɔ dè wa mìɔùn hwìɖǐiɛ, ké wa zàìn ɖɛ wa mɔ́ɛɛ nyɔǔn gana xwa, ké wa sɔ́ ɖɛ ɓě wa ɖɛ̀ɓɛ̀ múɛ kè ɖɛ ɓě mɔ̀ ɖɛ gbà kɛɛ dyí ɓó wa mìɔùn bìì. Ɓóɖó-kpàà nyɔ ɓěɔ̀ ɓéɖé jǎà-po-ɖɛ̀ mɔɔ ɓiè-ɖɛ̀ kúɖúú ɓě, ké wa dè wa mìɔùn nììn (hwòɖǒ-fɔ̀nɔ̀-fɔ̀nɔ̀ kè ɖɛ ɓě kɔ̃̀ tó nyu wa kɛ kè ɖɛ ɓě wa mɔ̀ùn ɖáìn dyí-sɛ́ɖɛ́ìn-ɖɛ̀ ɓěɛ ɔ kè wa mìɔùn nììn kpé hwòɖǒ kɔ̃ ɖé wa nììn ɓiè-ɓièɔ̀ mú (Wóɖómà 1:25). Wa doìn Gèɖèpɔ́ɔ̀ kpéɔ̀ jè mú, ké wa kpɔ̃ fɔ̀nɔ̀-hwòɖǒ ɓě taɓa waà mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ ɓěɔ̀ ɓá ɓo ɖeín nyɛɛ dyi. Wa se ɖɛ mɔ̀ ɖɛ nɔ̀mɔ̀ dyíin nyɛɛ jè dyuòɛ̀ mɔ́, ké wa seɛ nyuɛ mɔ́ dyɛ mɔ̀ùn. Wa nyu ɖɛ waà hwòɖǒ mɔ́ɛ, ké wa mɔ́ hwìè ɖò dyi ɓɛ́ wa kéɛ jè kɔ̃in zaìn ɖé nyɔǔn ɓě gbo, kà ɔ mɔ̀ɔ̌ kà ɖɛ nɔ̀mɔ̀ dyíin nyɛ.

Nyɔ ɓě ɓɛ́ wa se Kɛ́ɖɛ́ì dyí dyuò, ké wa mɔ̀ hwòɖǒ-fɔ̀nɔ̀-nyɔ̀ kè nyɔ-náún-po-nyɔ̀ ɓěɛɛ, wa nì vɔ̃uń ɓɛ́ wa ké nyɔǔn ɓě ɓɔ́í po, ɓɛ́ wa ní kɔ̃̀ waà nàmàǔn ɓěɔ̀ mú wɔ̃́ìn, ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ ní kɔ̃̀ ɖà wa kɔ̃in zĩ̀ìn. Ɓóɖó-kpàà nììn hwòɖǒ-fɔ̀nɔ̀-nyɔ̀ ɓěɔ̀ nì vɔ̃uń ɓɛ́ wa ké cĩ́-cĩ́ ɓɛ́ ɔ se Gèɖèpɔ́ɔ̀ dyí ɓáa mɛ dè kà ɓɛ́ ɔ mɔ̀ cĩ́-cĩ́ nɔ̀mɔ̀ dyíin nyɛ, ɓɛ́ nyɔ ɓě se dyi kuɛɛ ké wa kíɖíí sí. Ɓóɖó-kpàà nììn Sànyátè ɓěɔ̀ cɛ̃ɛ kà ɓɛ́ ɖɛ séín ɓě nìà kpɔ̃́ɛɛ mìɔùn nyu hwòɖǒ ké wa nì, ké Ɖɛ-mɛ-nyɔ̀ ɖò se wa mɛ kɛ. Nyɔ ɓě mɔ̀ gɔ̌mànà-kũ̀à kè kũ̀à tɔ̀ɔ̀ ɓě se Gèɖèpɔ́ɔ̀ dyí ɓáa nyu-nyɔ̀ɛɛ, wa doìn ɖɛ gbà ɓě ɓɛ́ nàmàǔn nyu nyɔ bũ̌ɛɛ jè mú, ké wa poɛ jǎà kà ɓɛ́ nàmàǔn seɛ nyuɛ ɓɛ́ìn ɓɛ́ fũ̀à-fṹá-ɖɛ̀ ké nyɔ ɖò kɔ̃ dyi kɛ. Ɓóɖó-kpàà ɖɔ-gma-nyɔ̀ ɓěɔ̀ gma ɖɔ ɓě ɓɛ́ nyɔǔn ɓě dyi mú poín, dyéɖé séín ké wa gbo wáɖá kɛ. Ɓóɖó-kpàà nììn dyɔ́-ɖɛ̀-da-zà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ nyu dyɔ́-ɖɛ̀ ɓě ɓá nàmàǔn kè gbàɖàùn po-po ɔ kè jǎà-po-ɖɛ̀ ɓě jè dyíɛ. Ɓóɖó-kpàà nììn pásɔ̀ɖɔ̀ ɓěɔ̀ taɓa gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓě ɓɛ́ wa se nàmàǔn ɖɛ ɖáa hwìɖǐǐ. Ɔ mɔ̀ gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓě ɓɛ́ wa cɛ̃à bã jè kè nyɔ mìɔùn múàǔn dyi kpáìn jè ɔ kè nyɔ mìɔùn mú ɖɛ̀ɓɛ̀ jè ɖòùn wɛ̃.

Kɔ̀ɖɔ́sĩ̀à 2:8 po à náún ɓɛ́ à ní kɔ̃̀ ɖà ɓóɖó-kpàà nììn hwòɖǒ-fɔ̀nɔ̀-fɔ̀nɔ̀ ɓě mɔ̀à nyɔǔn-mú-cáìn-ɖɛ̀ fóɖóún ɓěɛɛ kíɖíí sí. Nyɔ wuɖu-fóɖóún-mú-cáìn-nyɔ̀ po nyɔ ná gbà mú. Ɓóɖó-kpàà nyɔ ɓěɔ̀ cá nyɔǔn ɓě dyììn ɖé waà fɔ̀nɔ̀-hwòɖǒ se dyí sɛ́ɖɛ́ìn ɓěɔ̀ mú, ké ɔ nyuɛ ké wa sɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ gbo, ɓɛ́ wa ké Gèɖèpɔ́ɔ̀ mana ɓěɔ̀ mú bɛ̀ɖɛ̀ kè ɓɛ́ wa ké se dyɔún mu.

Ɓóɖó-kpàà nyɔ ɓěɔ̀ mɔ̀ nyɔ ɓě ɓɛ́ wa fɔ̀nɔ̀ hwòɖǒ ɖé wa mìɔùn mú, ké ɖɛ-wuɖuí-kɔ̃̀-tò nyu wa xwéé ɖé wa fɛ̀ɛ̀ mú ti séín nyɛ. Kà wa nyu wùɖùɛ̀ kɛ kè kà wa kpeɖe nyu nìɛ̀ kɛ kè kà wa nyu ɖɔún poɛ kɛ ɔ kè kà wa nyu nyɔǔn zùɖùɛ̀n nyɛɛ séín tɛ̀nɛ̀ìn nyɔǔn dyí kà ɓɛ́ wa ɓéɖé nàmàǔn-hwòɖò-dyùà kɛ.

Kɛ́ɖɛ́-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ se waà cĩ́-cĩ́ gbà ɓɛ́ wa nyuà kɛɛ kíɖíí síɛ ɓɛ́ìn. Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ kpeɖe mu kòùn ɓó wa nììn ɓěɔ̀ gbo.

Kpoo ɓɛ́ Báɓòɔ̀ ɖáìn kà ɓóɖó-kpàà kɛɛ, wa mɔ̀ nyɔ ɓě ɓɛ́ wa zàìn nyɔǔn ɓěɛ̀ kpeɖe dyí kɛ. Xwéɖé-dù ɓě ɓɛ́ wa cĩ́ dà dyúáɖòɛɛ ɓéɖé wa nììn kpeɖe. Wa mɔ́ ɖɛ nɔ̀mɔ̀ dyíin ɓě ɓó wa mìɔùn bìì, ɔ hwɔìn kà nyɔ-dyí-gmɔ̀-gmɔ̀ kè mú-zaìn-zaìn, ké wa mɔ́ ɓɛ́ gbo-kpɔ̃ìn-kpɔ̃ìn ké ɓó wa kè waà gbǒ-xwíníín-nyɔ̀ ɓěɔ̀ pṹa nì. Kɛɛ wa mɔ́ ɖɛ ɓě nìà kɛ dyi dyììn ɖé ɓóɖó-kpàà nììn hwòɖǒ-fɔ̀nɔ̀-fɔ̀nɔ̀ɔ̀ mú, ké wa se Gèɖèpɔ́ɔ̀ Wuɖuɔ̀ ɖuù gbo tòɛ̀ mɔ́ fɔɔ. Ɔ xwíníín mɔ̀ Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě se wa mìɔùn nììn kpeɖe kíɖíí síɛ ɓɛ́ìn gàná cá. Nyɔ ɖíɛ́ ɓě nyu Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-kpèɖè mìɔ ké wa zi nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě dyí, kɛɛ ɓóɖó ɖò se dà ɓóɖó-kpàà kɔ̃ nì ɓɛ́ waà kpeɖe séín ké Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-kpèɖè jǔ kɛ.

► Dyììn ɖé ɖɛ à ɖǎà cɛ̃́ kàǔn wɛ̃ múɛɛ, ɖɛ́ mɔ̀ɔ̀ xwíníín kà ɓɛ́ Jízɛ̀ɛ̀ ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ se “ɓóɖó-kpàà nyɔ ɓě” kɛɛ́?

Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě ní sí ɖɛ ɓě nyuɛ ɓɛ́ nyɔ dyi nàmàǔn nyuɛɛ kíɖíí, ké wa ní mɔ́ ɖɛ séín. Wa mɔ́ ɓɛ́ wa ké Gèɖèpɔ́ɔ̀ hwòɖǒ dyi dè ɖé ɖɛ séín mú. Waà ɖɛ̀ɓɛ̀ǐn-ɖɛ̀ɓɛ̀ǐnɔ̀ ɖǎ kɔ̃ kpá, ké ɔ mu kɔ̃ kpáùn kánáá pū. (Fèɖópĩ̀ɔ̀ 1:9-11). Gèɖèpɔ́ɔ̀ gmaɔ̀ ɖǎ ɖé wa hwòɖǒ bũ̌ céè (Jɛ̀ɖèmádyà 31:33). Gma ɓě ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ dè nyɔǔn dyíɛɛ fɛ̃́ìn xwa ɓó Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě bìì, ké nyɔǔn ɓɛ́ìn wa hwòɖǒ kɔ̃ dèɛ̀ (1 Jɔ̃́ɔ́ 5:1-3; Wɛ́ɖɛ́ 19:7-11). Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ dyuò ɖɛ wa kɔ̃̀ wa ké nyu ɓɛ́ wa ké sè-ná-sèɛ̀ fɛ̀ɛ̀ ɓéɖéɛɛ ní (Máfíò 6:33). Waà kpeɖe tɛ̀mɛ̀ìn nyɔǔn dyí kà ɓɛ́ wa mɔ́ mú-dɔ̃̌-dɔ̃̌ mú ziɛ dyi, ɓɛ́ wa ké nàmàǔn toún ɖu kɛ.

Nyɔ ɓě seà Gèɖèpɔ́ɔ̀ hwìɖǐǐ taɓaa poɛ̀n hwìɖǐi kà ɓɛ́ Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ cĩ́-cĩ́ kĩà dyíɛ, sepóɛɖé wa kè wa ní nyu ɖɛ ɓě ɓɛ́ wa mɔ̀ùn nyuà kɛɛ jè (1 Píɖɛ̀ 4:4). Jízɛ̀ ɖá ɓóɖó-kpàà nyɔ ɓěɔ̀ nyɛ́ nyɔ ɓě kɔ̃̀ kpeɖe kò ɖé zùǔn wɛ̃ɛ mú (Jɔ̃́ɔ́ 17:14). Ɓóɖó-kpàà nyɔ ɓěɔ̀ nyɛ́ nyɔ ɓě se wa nììn wáká kɔ̃ nìɛɛ mú. Wa se ɖɛ-múin-wɔ̃́-wɔ̃́ ɖò ɓéɖé, ké wa nyɛ́ dyí-sɛ́ɖɛ́ìn-ɖɛ̀ mú, ké wa mìɔùn nììn nàmàǔn ɓěɔ̀ kpɔ̃̀ìn wa zaa. Ɔ jèɛɛ, Jízɛ̀ ɖá, “Ɓóɖó-kpàà nyɔ ɓěɔ̀ mu ɓě gǎ dyéìn” (Jɔ̃́ɔ́ 16:33). Àpɔ́sò Pɔ́ɔ̀ ɖá, “Nyɔǔn séín ɓě ɓɛ́ wa kè Kɛ́ɖɛ́ì mɔ̀à nyɔ dyúáɖò, ké wa mɔ́ ɓɛ́ wa kéà cĩ́ ɓó Gèɖèpɔ́ɔ̀ bììɛɛ, wa mu wa gǎ dyéìn wɛ̃́ɛ́” (2 Tímétè 3:12).

► Ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɖò mɛ zà 2 Kɔ̀ɖéíntĩ̀ɔ̀ 6:14-18 wuɖuún, ɓɛ́ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓěɔ̀ ké ɔ gbo ɖùǔ tò.

Báɓòɔ̀ cɛ̃ɛ jǎà-po-nyɔ̀ ɓěɔ̀ gbo ɓɛ́ wa kè ɓóɖó-kpàà nyɔ ɓěɔ̀ ké gbo zaìn. Gbo-zaìn-zaìn nìà kɛ dèìn nyɔɔ̀ kpeɖe gbo gbɔ, kà Jízɛ̀ nyuɛ ma kà tɛ̀mɛ̀ìn ti ɓɛ́ ɔ wáɖáà Gèɖèpɔ́ɔ̀-wùɖù ɖé toɖo ɖò dya kɛ. Dà nìà kɛɛ, ɔ dè ɓó Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɛ̀ kpeɖe mɛ, kà ɓɛ́ wa se Gèɖèpɔ́ɔ̀ bìì kũ̀à nyuɛ mɔ́, ké wa se wìǐn kpá ɓó waà nàmàǔn ɓěɔ̀ jè, ké wa ní dyà wa mìɔùn ɓíɖíi, ké wa se dyí sɛ́ɖɛ́ìn, ké wa ní dyé nyɔ ɖò wìǐn, ké wa ɓéɖé kɛɛ ɖé wa hwòɖǒ bũ̌, ké wa se gìɖìǐ jè dyí dyuò, ké wa se gǎ dyéɛ mɔ́ ɓó ɖɛ mɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ kɛɛ jèɛ. M̀ dyi mɔ́ ɓɛ́ m̀ kè ɓóɖó-kpàà ké gbo zaìn ní, nì kpeɖe kè wa nììn kpeɖe mɛ zaìn gbo ɖekè. Ɔ hwɔìn kà, Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ kè nyɔ ɓě ɓɛ́ìn nyuɛ ɓɛ́ wa ké ɖɛ gbà nyuɛɛ se gbo kpɔ̃ìn ɓɛ́ìn. Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɖá ɔ mu nyɔ ɓě ɓɛ́ wa kè ɓóɖó-kpàà nyɔ ɓěɔ̀ zaìn gboɛɛ Ɓǎ jǔùn. Vɔ́sì nìà kɛ mɛ nì m̀ hwìɖǐi. Ɔ ɖá nyɔ ɖò kè ɓóɖó-kpàà nyɔ ɓě dyi péé nyuín, ɔ mɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ mú-nyɛ́-nyɔ̀. (Jĩ́ìn 4:4).

► Ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɖò mɛ zà Máfíò 5:13-16 wuɖuún ɓɛ́ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓěɔ̀ ké ɔ gbo ɖùǔ tò.

Ɓɛ́ Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ ké wáká kpá, ɓɛ́ wa kè ɓóɖó-kpàà-nyɔ ɓěɔ̀ ké gbo zaìn nyɛɛ seɛ xwíníín mɔ̀ ɓɛ́ wa ké ɓóɖó-kpàà kɔ̃ sɔ̀, mɔɔ ɓɛ́ wa ké ɖé gbɛ̌ɛ̀ ɓě wa cĩ́ múɛɛ mú jaɖa kɛ. Jízɛ̀ ɖá ɔ se ma ɓaàǔn nì ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ ké ma ɔ ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ ɓóɖó-kpàà kɔ̃ zà (Jɔ̃́ɔ́ 17:15). Ɔ cɛ̃ɛ ma ɖekè kà ɓɛ́ ɔ ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ mɔ̀ tɔ̃́ kè ce ɓó ɓóɖó-kpàà bìì kɛ. Ɔ xwíníín mɔ̀ wa ɓéɖé ɓɛ́ wa ké ɓóɖó-kpàà kɔ̃ nì. Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ɔ̀ ɓéɖé kpé ɓɛ́ ɔ ké gɔ̌mànà kè ɓóɖóɔ̀ ɖɛ ɓě jè hwìɛ̀ kpá, ɔ sèìn ké ɔ ɖé kpá-kpáɔ̀ ɓɛ́ìn nyuɛ ɓɛ́ ɔ ké ɖɛ gbà ɖò sɔ̃ún po hwɛ̀.

Gàa ɖò mɔ̀ Jɛ́íwàɖà Sítísɔ̀ kɛɛ cɛ̃ à ɖɛ mɔ̀ ɖɛ nìà kɛ xwíníín ɖé Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nà múɛɛ jè gbo:

Hwòɖǒ-fɔ̀nɔ̀-gàà ɖò mɔ̀ Àwíɖísáɖì, ɓɛ́ ɔ sɔ̀ ɖé Átɛ̃̀ìn-hwɔ̀ɖɔ̀ɔ̀ mú, ɓɛ́ ɔ cĩ́ zɔ̃̌ɔ̀ ɖé zɔ̃ hɔ̃dɛ̀ɖɛ̀ sɔ̃́ nììnɔ̀ múɛɛ cɛ̃ ɖɛ ɓáún-ɓáún ɓě ɓɛ́ wa zaìn Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě kè nyɔ tɔ̀ɔ̀ séín gboɛɛ jè. Ɔ ɖá Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě mɔ̀ ma nyɔ ɓě ɓɛ́ nyɔǔn ɓɛ́ìn hwòɖǒ kɔ̃ dèɛ̀ kɛ, ké wa mɔ̀ ma jǎà-nyɔ̀ ɓě, ké waà hwòɖǒ dè ma dyi ɓó ɖɛ wa ɓéɖéɛɛ jè, ké wa dyé ma wa wóɖóìn-nyɔ̀ ɓě kpéín, ké wa ɖɛ̀ɓɛ̀ ma wa mǔè ɓě mú, ké wa hwɛ̀ ma mú, ké wa kùìn ma gǎ-dyé-dyé hwòɖǒi, ké wa kɔ̃̀ ma ɖéè ɓě jè gboɛ. Wa kɔ̃̀ ma ɖé jɔ̌ɔ̀-màà ɓě kè xwíè-dyù ɓě jè gbo ɖekè. Ké ɖeɛɛ, wa kpɔ̃ ma gǐì ɓě nɔ̀mɔ̀ dyíin kánáá pū. “Gǐì-gàà kè gǐì-màà séín wa dyé ma kɛɛ… wa kùìn ma wa hwòɖǒǔn ɓɛ́ wa ké Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě jǔ, sepóɛɖé ɓó ɖɛ̀ɓɛ̀ǐn-ɖɛ̀ɓɛ̀ǐn ɓɛ́ wa ɓéɖé ma wa bììɛɛ jè. Ké ɔ jǔ ké wa ɖǎ Kɛ́ɖɛ́ì dyi kpɔ̃ ní, nìí, wa mɔ̀ǎ à ɖíí ɓě kánáá pū, ké gbo-zaìn-zaìn ɖò se ɓó à kè wa pṹa nì ɖe.”[1]

Ɖé Jĩ́ìnɛ̀ céè-ɖɛ̀ɔ̀ múɛɛ, ɔ nɛ́ìn jìì kɔ̃ kà ɓɛ́ ɖɛ ɓɛ́ìn nyuɛ ɓɛ́ nyɔ kéɛ dyí dyuò kà ɓɛ́ Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɖò ɓéɖé hwìɖǐǐ-taɓa-taɓa kɛɛ mɔ̀ ɖé ɔ cĩ́-cĩ́ mú. Jĩ́ìn ɖá nyɔ ɓɛ́ ɔ tòà Gèɖèpɔ́ɔ̀ Wuɖuɔ̀ ɖùǔ gbo, ké ɔ ní nyu ɖɛ wuɖuɔ̀ cɛ̃à kɛɛ, ɔ nì ɔ mìɔùn cáuń (1:22). Nyɔ ɖíɛ́ ɓě poɛ̀n hwìɖíi kà ɓɛ́ wa dyuò jǎà ɓá Kɛ́ɖɛ́ì ɖeín nà jè dyíɛɛ dyí ké wa zi nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě dyíɛ, kɛɛ wa se ɖɛ mɔ̀à jǎàɔ̀ kɛɛ dyi kpɔ̃. Nyɔ ɓě nì náa nì wa mìɔùn cáuń.

Jĩ́ìn ɖá nyɔ ɖíɛ́ ɓě ɖá wa mɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀-ɓiè-nyɔ̀, kɛɛ wa Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓiè-ɓièɔ̀ se ɖɛ ɖò kpa. Ɓiè-ɓiè ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ hwòɖǒ dèìn múin nyɛɛ mɔ̀ ɓɛ́ nyɔǔn ké nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě jè gbo kɔ̃̀ ɔ kè ɓɛ́ wa ké wa mìɔùn dyí gmɔ̀, ɓɛ́ ɓóɖó-kpàà ní kɔ̃̀ ɖà wa dyíin nyìnììn. (1:27).

► Ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɖò mɛ zà Jĩ́ìn 2:14-26 wuɖuún ɓɛ́ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓěɔ̀ ké ɔ gbo ɖùǔ tò.

Nyɔ ɖíɛ́ ɓě cɛ̃ɛ, ké wa ɖá hwìɖǐǐ-taɓa-taɓa nyuɛ ké nyɔ pó, kɛɛ ɔ se kũ̀à ɓě ɓɛ́ m̀ nyuɛ, ɔ jèɛɛ, ɖɛ ɓě ɓɛ́ à kpa sɔ̃ún wɛ̃ɛ jè se ɖɛ ɖò. Wa poɛ̀n hwìɖǐi kà kɛbì waà kpeɖe mɛ nì kà nyɔ ɓě seà Gèɖèpɔ́ɔ̀ dyí dyuòɛ kpeɖe nìà kɛɛ, wa ɓɛ́ìn póɛ dyììn ɖé hwìɖǐǐ-taɓa-taɓa mú pū. Jĩ́ìn-cèè-ɖɛ̀ɔ̀ wáká nìà kɛ cɛ̃ nyɔ ɓě nì náa jè.

Jĩ́ìn ɖá jǎà-po-po ɖòùn se ɖɛ ɖò nyuɛ ɓɛ́ìn, sepóɛɖé zùù gbà ɓěɔ̀ mɔ̀ùn po Gèɖèpɔ́ɔ̀ jè jǎà ɖekè, kɛɛ gbo-kpɔ̃ìn-kpɔ̃ìn ɖò se ɓó wa kè Gèɖèpɔ́ɔ̀ pṹa nì jè (vɔ́sì 19). Nyɔ ɓɛ́ ɔ po Gèɖèpɔ́ɔ̀ jè jǎà, ké ɔ ní nyu ɖɛ Gèɖèpɔ́ɔ̀ cɛ̃ ɔ gboɛɛ, ɔ nì kà nyɔ ɓɛ́ ɔ wɔ̃́à múà-bɔ̃̀ɔ̀, kɛɛ ɔ seà jǎà poɛɛ nìà kɛ.

Ɔ mu dyíin nɔ̀mɔ̀ùn ɓɛ́ à ké vɔ́sì 21 kè 24 kɔ̃in zaìn. Wa ɖá ɖɛ ɓě ɓɛ́ Ééɓòɖòhɛ̃́ɛ̀ nyu ma kɛɛ mɔ̀ nyɔ nyuɛ ké ɔ sɛ́ɖɛ́ìn ma dyí ɖé Gèɖèpɔ́ɔ̀ gbo, ké kũ̀à ɓě ɓɛ́ nyɔ ɖò nyuɛ kè ɔ hwìɖǐǐ-taɓa-taɓaɔ̀ poìn dyí ké wa nyu ɔ dyí-sɛ́ɖɛ́ìn-nyɔ̀ mú. Dà nìà kɛ kè Báɓòɔ̀ dà tɔ̀ɔ̀ ɓě cɛ̃à kà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ jĩ́ájèɔ̀ ɖòùn mɔ̀ nyɔ nyuɛ ké nyɔ pó, kɛɛ kũ̀à ɓě ɓɛ́ nyɔ nyuɛɛ se ɖé kpá kɛɛ se gbo muìn.[1] Wuɖu ɓɛ́ Jĩ́ìn cɛ̃à, ɓɛ́ ɔ dyi níiń, dyí-sɛ́ɖɛ́ìn-sɛ́ɖɛ́ìn nyɛɛ seɛ xwíníín mɔ̀ ɓɛ́ hwìɖǐǐ-taɓa-taɓa kè kũ̀à ké nyɔ ɖò póɛ̀n ɓɛ́ìn pūɛ, kɛɛ nyɔǔn mɛ dyé hwìɖǐǐ-taɓa-taɓaɔ̀ kè kũ̀àɔ̀ ɖé nyɔɔ̀ fɛ̀ɛ̀ mú hwɛ̀. Nyuu-ɖɛ̀ ɓě ɖòùn se ɔ póɛ̀n ɓɛ́ìn dyɛo, kɛɛ ɔ jǔ ké ɔ se cĩ́ kà Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ cĩ́à kɛɛ ní, nìí, ɔ se hwìɖǐǐ-taɓa-taɓa póìn kà nyɔɛɛ ɓéɖé dyɛ mɔ̀ùn. Jĩ́ìn ɖá nyɔ mɔ̀ nyɔ cɛ̃ɛ kà ɓɛ́ ɔ ɓéɖé hwìɖǐǐ-taɓa-taɓa, kɛɛ ɔ se hwìɖǐǐ-taɓa-fɛ̀ɛ̀ cĩ́ɛń nìɛɛ, ɔ hwìɖǐǐ-taɓa-taɓaɔ̀ se fɛ̀ɛ̀ ɓéɖé. (vɔ́sì 26).

Jĩ́ìn ɖá kà ɓɛ́ ɔ seà xwa fɛ̃́ìn ɓɛ́ cu ɖò kéà ɓo kò-kò sɔ̃́ tòɖò mɔɔ ɓɛ́ ní ɓɛ́ ɔ nì dà dyúáɖò sɔ̀ǔn wɛ̃ɛ kéà ní nyìnììn dyíin kè ní nɔ̀mɔ̀ dyíin tòɛɛ, kà dyúáɖòɔ̀, kǎà wuɖu ɓɛ̀ɖɛ̀ɛ̀-ɓɛ̀ɖɛ̀ɛ̀ kè gboò-wùɖù se ɓéɖé ɓɛ́ wa ké nyɔ ɖò wĩín peɖeìn. (3:9-12). Nyɔ ɖòɛ̀ kpeɖe kè ɔ Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-fɛ̀ɛ̀ɔ̀ mɛ wɛ̃ìn dyí kánáá pū.

Ɖé Wóɖómà 2:21-24, múɛɛ, Pɔ́ɔ̀ cɛ̃ ɖɛ ɖò ɓá Júù-nyɔ̀ ɓě ɓɛ́ wa ɖá wa kpa ɖɛ ké wa zi ma ɓóɖó-dù kà kò ɖò ɓěɛ̀ nyɔ ɓěɔ̀ dyíɛɛ jè dyí. Ɔ mɔ̀ Júù-nyɔ̀ ɓě ɖá wa dyuòà Gèɖèpɔ́ɔ̀-cèè-ɖɛ̀ɔ̀, kɛɛ wa ní nyuà Gèɖèpɔ́ɔ̀ wuɖu kɛ. Pɔ́ɔ̀ diè wa dyi, ké ɔ ɖá, “M̀ ɖá nyɔ ɖò ní dyíɖí, kɛɛ mɔ̀ùn nì dyíɖíɛńǹ?” Ké ɔ cɛ̃ɛ wa gbo, ké ɔ ɖá, “M̀ ɓɔ́ɖɔ́ìn gmaɔ̀ jè dyí, kɛɛ nì gmaɔ̀ wáɖá-wáɖáɔ̀ nyùìn Gèɖèpɔ́ɔ̀ dɛ̃.” Júù-nyɔ̀ ɓěɔ̀ nyu ma wa mìɔùn kà wa dyuòɔ̌ kà Gèɖèpɔ́ɔ̀ dyí mìɔ kɛ, kɛɛ wa se ma ɔ kpeɖe nììn nyuɛ́ nì. Ɔ jèɛɛ, ɓóɖó-dù kà kò ɖò ɓěɛ̀ nyɔ ɓěɔ̀ ɓéɖé ma Gèɖèpɔ́ɔ̀ kè Báɓòɔ̀ ɖɛ gbà kɔ̃ún cɛ̃iń.

Wuɖu mɔ̀à dyí-sɛ́ɖɛ́ìn-sɛ́ɖɛ́ìn nyɛɛ xwíníín mɔ̀ ɓɛ́ m̀ ké ɖɛ mɔ̀ ɖɛ nɔ̀mɔ̀ dyíin nyɛɛ nyuɛń nì kánáá pū kɛ. Ɔ hwɔìn-ɖɛ̀ mɔ̀, nyɔ kɔ̃̀ kpeɖe nɔ̀mɔ̀ dyíin nyɛɛ kpeɖe mu dyíin nɔ̀mɔ̀ùn kánáá pū ɖé ɔ nyuu-ɖɛ̀ kè ɔ wĩín-wùɖù mú. Nyɔ ɖò dyiɛ cɛ̃ kà ɓɛ́ ɔ kpeɖe nɔ̀mɔ̀ dyíin nyɛ, hwɛ̀ ké ɔ dyi kpeɖeɛ̀-dyíin-nyìnììn-ɖɛ̀ ɖò nyuín, nìí, ɔ se nyɔ ɓɛ́ ɔ sɛ́ɖɛ́ìn dyíɛ.

Nyɔ ɖòɛ̀ kpeɖe ɖéɛ̀ nyɔ gmɔ̀ dya hwɛ̀ ké nyɔ ɖáìn ɔ dyí-sɛ́ɖɛ́ìn-nyɔ̀. Wuɖu mɔ̀à dyí-sɛ́ɖɛ́ìn-sɛ́ɖɛ́ìn nyɛɛ tò ɖɛ tɔ̀ɔ̀ ɓě jìì ɖekè, ɔ hwɔìn kà gbǒ ɖòɛ̀ dyi-nyànà-nyànà.

► Ɖɛ́ m̀ poìn hwìɖǐi, ɔ jǔ ké m̀ dyi gbǒ ɖò dya gmɔ̀, ké ɔ dyi dyí sɛ́ɖɛ́ìn níɛ́?

Ɔ mɔ̀ ɖɛ kpa ɖɛ cá ɓɛ́ gbǒ ɖò ké dyi nyànà kɛ. Gbǒɔ̀ dyi dyi nyànàǐn, ɔ ɓéɖé ɓɛ́ ɔ ké ɔ mìɔùn ɔ kè ɖɛ séín ɓɛ́ wa dè ɔ bũ̌ɛɛ xwa ɓɛ́ìn. Kɛɛ ɔ se ná nì, ké gbǒɔ̀ dyi wáɖá ní, nìí, ɔ mu nyɔ ɓě cĩ́ ɖéɛ múɛɛ kɔ̃̀ɔ̀-ɖɛ̀ ɓě mú gbɔɔ̀ùn, ɓɛ́ ɔ ké wa fũ̀à-fṹá kɔ̃ dyà, ké ɓó kɔ̃in ɖeɛɛ, gbǒɔ̀ mu ɔ dyí-sɛ́ɖɛ́ìn-sɛ́ɖɛ́ìnɔ̀ xwáɖáún sèìn. Ɖɛ nyuɛ ɓɛ́ gbǒ ɖò dyi ɖɛ kpaa mɔ̀, ɔ jǔ ké ɔ pòìn-ɖɛ̀ séín dyi dyi ku sɔ̀ìn ɔ hìɖì-kpàɔ̀ gbo kéɛ hwɛ̀-hwɛ̀ gbo muɛɛ ní.

Ké ɖeɛɛ, ɔ nɔ̀mɔ̀ dyíin ɓɛ́ gbǒ ɖò ké dyi nyànà ɓó ti tɔ̀mɔ̀ǔn-tɔ̀mɔ̀ǔn xwíníín. Nyɔ ɖò dyi gbǒ ɖò po ní, ɔ poɛ̀n hwìɖǐi kà ɓɛ́ ɔ gbǒɔ̀ mu dyi nyànàùn tee ɖé ɔ fɛ̀ɛ̀-wè séín múɛ. Wa ɓéɖé ɓɛ́ wa ké gɔ̌mànà-gbò ɓě kè kũ̀à-mú-nyùìn-gbò tɔ̀ɔ̀ ɓě wíɖí pàɖǎ kɔ̃ún po ɖé wa po-po mú, ɓɛ́ xwéɖé-dù deìn dúún ɓě ké wa dyi dyɛ̀ìn, ɓɛ́ wa mɔ̀ùn ké wa kũ̀à mú nyùɛ̀n ɓɛ́ìn ɖekè.

Ɔ jǔ ké gbǒ ɖò dyi dyi peè mɔɔ ɔ dyi wáɖáa mɔ́ ní, nìí, ɔ xwíníín mɔ̀ gbǒɔ̀ se dyí sɛ́ɖɛ́ìn mɔɔ ɔ se dyi ku jè. Ti ɖíɛ́ ɓě ní ɓóɖó-kpà dyi-túò-túò ɓɛ́ìn nyuɛ ɓɛ́ gbǒ ɖíɛ́ ɓě ké mú gbɔɔ̀. Ɔ ɓɛ́ìn ɓó dà dyúáɖòɔ̀ dyi nyànàà keo, kɛɛ nyɔ ɖò se ɖé cĩ́ɛ ɓɛ́ìn ɖe. Ɔ dyi ná nìǐn, nìí, gbǒɔ̀ ɖǎ ɔ dyí-sɛ́ɖɛ́ìn-sɛ́ɖɛ́ìnɔ̀ xwáɖáún sè.

Hwɛ̀ ɓɛ́ wa ké gbǒ ɖò po-po gbɔ dèɛɛ, wa nyu gbǒɔ̀ hwɔìn-ɖɛ̀ ɓó pépà ɖò kɔ̃ hwɛ̀. Ɔ mɔ̀ ɖɛ muɛ wa da zàìn kà gbǒɔ̀ ɓéɖé ɓɛ́ ɔ ké nìɛ. Ɖɛ tĩ́ín-tĩ́ín ɓɛ́ gbǒ-po-nyɔ̀ɔ̀ mu dya gmɔ̀ùn ɓó ɖífèɖè nìà ɓóɛ kɔ̃ɛɛ mɔ̀ ɖɛ ɔ ké nyu ɓɛ́ gbǒɔ̀ ké dyi nyànàà ɓɛ́ìn gãun-gãun wɛ̃. Ɔ jǔ ké wa ɖǎ gbǒɔ̀ po-po gbɔ dè nɔ̀mɔ̀ dyíin ní, nìí, wa ɓɛ́àǐn ɖɛ tɔ̀ɔ̀ séín ɓɛ́ìn ɔ gbo kpáa ɓɛ́ ɔ ké dyi kuɛɛ ɔ bũ̌ dèɛ̀.

Ɔ kpa ɖɛ mìɔ ɓɛ́ gbǒ-po-nyɔ̀ɔ̀ ké ɖífèɖè ɓá kà gbǒɔ̀ ké nìɛ̀ nyuɛɛ gbo mùìn ɖéɛ po-po mú. Ɔ jǔ ké ɔ dyi wíɖí jĩ̀ kà wa kéà gbǒɔ̀ kɔ̃ún poɛɛ kɔ̃ cɛ̃, ké ɔ dyi gbǒɔ̀ wáká kpa ɖɛ ɖíɛ́ ɓě ɓàɖàìn ní, nìí, gbǒɔ̀ se dyi kuɛ́ mu.

► Ɖɛ́ mɔ̀ɔ̀ xwíníín ɓɛ́ nyɔ ɖò ké dyí sɛ́ɖɛ́ìn nyɛɛ kɛ́?

Jízɛ̀ pòìn gbǒ ɖòɛ̀ dyí sɛ́ɖɛ́ìn jè nɔ́ɔ́ dyi. Ɔ ɖá nyɔ ɓɛ́ ɔ wɔ̃́à Gèɖèpɔ́ɔ̀ Wuɖuɔ̀ ké ɔ nyuà ɖɛ ɔ cɛ̃ɛ, ɔ nì kà nyɔ ɓɛ́ ɔ poà ɔ gbǒ ɓó sɔ́ɔ́ kɔ̃ɛɛ nìà kɛ. Kɛbì dìì mɛ dyiɛɛ, gbǒɔ̀ mu dyi nyànàùn kánáá pū. Ké nyɔ ɓɛ́ ɔ ní nyuà Gèɖèpɔ́ɔ̀ wuɖuɛɛ, ɔ kè nyɔ ɓɛ́ ɔ po ɔ gbǒ ɓó pĩ́ɔ múɛɛ hwɔìn ní. Mɔ̀ǔn ɖá ɓɛ́ m̀ ké jǎàɔ̀ wɔ̃́, ɓɛ́ m̀ kéɛ dyí dyuò ɖòùn pū, kɛɛ m̀ mɛ nyu ɖɛ ɔ cɛ̃ɛ.

► Ɖɛ-cɛ̃́-nyɔ̀ ɖò mɛ zà Jĩ́ìn 1:22-25 wuɖuún ɓɛ́ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓěɔ̀ ké ɔ gbo ɖùǔ tò.

Jĩ́ìn ɖá nyɔ ɖò dyi Gèɖèpɔ́ɔ̀ Wuɖuɔ̀ wɔ̃́, ké ɔ se ɖɛ ɔ cɛ̃ɛ nyuín, nìí, ɔ nì ɔ mìɔùn cáuń. Nyɔ kɔ̃̀ jè Jĩ́ìn nìà cɛ̃iń nyɛɛ mɔ̀ nyɔ ɓɛ́ ɔ poɛ̀n hwìɖǐi kà ɓɛ́ ɔ dyuò jǎàɔ̀ dyí sɔ̀ìn ɖé Gèɖèpɔ́ɔ̀-wùɖùɔ̀ mú, kɛɛ ɔ ní nyuà ɖɛ wuɖuɔ̀ cɛ̃à kɛ teeɛ. Nyɔ nì náa se dyí sɛ́ɖɛ́ìn.

Jĩ́ìn ɖá ɔ jǔ ké à dyi Gèɖèpɔ́ɔ̀-cèè-ɖɛ̀ɔ̀ wuɖuún zà ní, nìí, à mɛ ɓɔ́ nìɛ̀ kà nyɔ ɓɛ́ ɔ gmɔ̀ìn sɛ́ɓɛ́ɛ̀ mú, ké ɖɛ ɔ dyéɛɛ seɛ nyuɛ ɓɛ́ìn ɓɛ́ ɔ kéà ɔ mìɔùn gbo zĩàìn nyɛɛ nìà kɛ. Gèɖèpɔ́ɔ̀ jǎàɔ̀ zĩàìn nyɔ gbo. À dyi Gèɖèpɔ́ɔ̀ Wuɖuɔ̀ dya gmɔ̀ ní, nìí, à dyé ɖɛ gbà ɓě ɓɛ́ à nyuɛɛ ní. Ɔ dyi ná nìǐn, nìí, à mɛ wɔ̃́ ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ Zùùɔ̀ ké nyɔ à jǔɛ kè à kpeɖe gbà ɓěɔ̀ gbo zĩàìn.

Nyɔ ɓɛ́ ɔ sɛ́ɖɛ́ìn dyíɛɛ, ɔ cĩ́-cĩ́ mɛ tɛ̀mɛ̀ìn nyɔǔn dyí. Nyɔ ɖò mɛ ɓɔ́ ɔ mìɔùn dyí-sɛ́ɖɛ́ìn-nyɔ̀ ɖáìn ɔ jǔ ké ɔ dyi kpeɖe ɓě se Gèɖèpɔ́ɔ̀ hwìɖǐi dèɛɛ nyuɛń nì ní.

Cu-ɓò mú-dɔ̃̌-dɔ̃̌

Jízɛ̀ ɖá nyɔ ɓě ɖáìn wa mìɔùn kpáá-ɖɛ̀-cɛ̃-nyɔ̀ ɓě, ké wa seà ɔ mɔ̀ɛɛ pàɖǎ mu dyiìn. Ɔ mɔ̀ nyɔ ɓě ɖɛ̀ɓɛ̀ ɓɛ́ wa kéà nyɔ-nàìn-kpè ɓéɖé ɖé waà ɓièìn-naín ɓěɔ̀, mɔɔ wa mɔ́à cɔ́cìɔ̀ wíɖíín-mɔ́ìn-ɖɛ̀ mú nyuɛ dyi kɛ. Nyɔ ɓě nìà kɛ kpeɖe tɛ̀mɛ̀ìn nyɔǔn dyí kà ɓɛ́ wa se Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě jɛ́ɛ́ kɛ. Ɔ ɖá à mu wa dyí dyuòùn dyììn ɖé ɓo ɓě wa tòɖòɛɛ mú. (Máfíò 7:15-18). Cu-ɓò se mú-zaìn-zaìn jìì tò. Cu-ɓò nyuɛ ké nyɔ dyuò cu ɔ sɔ̀ dyaa dyí. Ɓo ɓɛ́ nyɔ ɖò tòɖòɛɛ zà kpeɖe nì ɔ múɛɛ da. Ɔ jǔ ké nyɔɔ̀ se ɓo ɓɛ́ Zùùɔ̀ tòɖòɛɛ tòɖòɛ̌n nìǐn, (Gàɖézìà 5:22-23; 1 Kɔ̀ɖéíntĩ̀ɔ̀ 13), mɔɔ ɔ dyi nàmàǔn mú cĩ́ ní, nìí, ɔ ɓéɖé nàmàǔn-hwòɖò-dyùà, ké ɔ se nàìn-nyɔ̀ jɛ́ɛ́ ɓɛ́ ɔ taɓa Gèɖèpɔ́ɔ̀ hwìɖǐǐɛ (1 Kɔ̀ɖéíntĩ̀ɔ̀ 6:9-10; 2 Kɔ̀ɖéíntĩ̀ɔ̀ 11:13-15).

Àpɔ́sò Pɔ́ɔ̀ ɖá jǎà-po-nyɔ̀ ɓě ní ɖá ɓɛ́ ɖɛ ɓě kɔ̃̀ tó nyu ma kà wa kĩ́ín nyɛɛ ké wa wuɖuí kɔ̃̀, kɛɛ wa mɛ sɛ́ɖɛ́ìn dyí ɖé ɖɛ séín ɓɛ́ wa mu nyuùn wɛ̃ɛ mú. (1 Píɖɛ̀ 1:14-15).

Ɓɛ́ nyɔ ɖò ké cu-ɓò nɔ̀mɔ̀ dyíin jǔɛɛ seɛ xwíníín mɔ̀ ɓɛ́ ɔ ké gma séín ɓá Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-fɛ̀ɛ̀ɔ̀ dyíɛɛ múin wɔ̃́, ɓɛ́ ɔ ké wa nyu kɛ. À séín nì jǎà ɓá Gèɖèpɔ́ɔ̀ dyíɛɛ jè cɛ̃́iń ke. Dyú ɖò dyi pìǐ zàǔn nì ɖé geɖeín ní, ɔ ɓɛ́ìn ɖɛ xwa bĩɛ ɓɛ́ ɔ ké ɓáá-ɖɛ̀ nɔ̀mɔ̀ dyíin ɖò hwuɖu zà. Gèɖèpɔ́ɔ̀ ní po nyɔ zaa wɔ̃ ɓó ɖɛ ɓě ɓɛ́ nyɔ nyu seó-ɖei-dyé-kà kɛɛ jè. Kɛɛ wɛ̃́ɛ́ kɛɛ, Gèɖèpɔ́ɔ̀ jĩ́ájèɔ̀ se kã̀fĩ́á jǔɛ ɓɛ́ìn ɓó nyɔ ɓɛ́ ɔ nɔ́ɔ̀ ɓɛ́ ɔ ké ɔ nàmàǔnɔ̀ mú wɔ̃́ìn nyɛɛ jè. Àpɔ́sò Jɔ̃́ɔ́ cɛ̃ɛ à nììn gbo kà “nyɔ ɓɛ́ ɔ cĩ́ ɖé ceɔ̀ múɛɛ,” Jízɛ̀ Kɛ́ɖɛ́ì nyɔmɔɔ̀ wɔɔ̀ ɔ nàmàǔn séín ɓěɔ̀ bũ̌in, ké ɔ cĩ́ ɖé jǎàɔ̀ mú kɛ (1 Jɔ̃́ɔ́ 1:7).

Dyí-sɛ́ɖɛ́ìn-sɛ́ɖɛ́ìn ɖé nyɔ-nàìn-nàìn mú

Nàìn-nyɔ̀ ɓě wɔ̃́ìn ɖɛ ɓě ɓɛ́ nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě se gbo wɔ̃́ìn ɓɛ́ìn nyɛɛ gbo. Ɖɛ ɓě ɓɛ́ nàìn-nyɔ̀ɔ̀ ɓéɖé ɓɛ́ ɔ ké nyuɛ kè ɖɛ ɓě ɔ ɓɛ́ìn kpé ɓó nyu jèɛɛ, zà hwìè kúɖúú ɓó mú-dɔ̃̌-dɔ̃̌ jè. Nàìn-nyɔ̀ɔ̀ gbɔ-po-ɖɛ̀ ɓě mɛ zi ɖɛ kpauń mìɔ, sepóɛɖé wa mɔ̀ ɖɛ ɓě ɓɛ́ nyɔ kúɖúú ɓě ɓéɖé ɓɛ́ wa ké gbo mùìn nyɛ.

Nyɔ mɔ̀à Gèɖèpɔ́ɔ̀ bìì kũ̀à-nyu-nyɔ̀ɛɛ, ɔ mɛ nì ɔ hwìɖǐi kà ɓɛ́ ɔ sí Jízɛ̀ ɓo-bɛ̃̀ kíɖíí, ké Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɖá ɔ, ɓɛ́ ɔ ké Gèɖèpɔ́ɔ̀ kè nyɔ ɓěɔ̀ bìì kũ̀à nyu kɛ. Ɔ mɛ ɓɔ́ɔ nyuɛ ɓɛ́ nyɔ ɓěɔ̀ ké ɔ ɓiè kè ɓɛ́ wa ké ɔ nyɛ́nɛ́ kɔ̃ wáɖáa nì ɔ kè ɓɛ́ wa ké ɔ ɓàǐn nì kɛ.

Ɔ jǔ ké cɔ́cì ɖò dyi nyɔ kúɖúú ɓě ɓɛ́ wa se jǎà Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓièɛ̌n nìɛɛ ɓéɖé, ké wa dyi cɔ́cì mu ní, nìí, wa vɔ̃ ɓɛ́ wa ké ɓiè-ɓièɔ̀ xwa cáɖá, ɓɛ́ ɔ ké xwai-nyuu-ɖɛ̀ saá-saá dyí sè. Nyɔ ɓě nìà kɛ dyé wa mìɔùn nììn xwai-nyuu-ɖɛ̀ ɓě kpéín mìɔ, ké ɔ zi zùǔn-ɖɛ̀ ɓěɔ̀ dyí. Wa mɔ́ ɓɛ́ nyɔ ɓě dyuò ɖɛ ɓě xwai nyuɛ kɛɛ ké cɔ́cìɔ̀ nàìn mìɔ, ɓɛ́ ɔ ké nàìn-nyɔ̀ ɓě ɓéɖéà Zùùɔ̀ kɛɛ dyí zi. Ɓóɖó-kpàà nììn xwai-nyuu-ɖɛ̀ ɓěɔ̀ jè po wa múàǔn mìɔ. Wa dyé ti ɓɛ́ wa ké ɓeɖe-nyɔ̀ ɓě ɓɛ́ wa se Kɛ́ɖɛ́ì dyí dyuò, ké wa ɓeɖe hwɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě se Gèɖèpɔ́ɔ̀ dyí ɓáa kɔ̃ɛɛ dyi kpɔ̃, ɓɛ́ wa ké wa bìì ɓeɖe ɖé cɔ́cì-gbòɔ̀ mú. Pásɔ̀ɖɔ̀ɔ̀ mɛ mɔ̀ cɔ́cìɔ̀ dyí-zĩ̀ìn-ɖɛ̀, ɓɛ́ nyɔ ɓěɔ̀ dyi cɔ́cì mu ní, wa kéɛ dyé kà ɓɛ́ ɖé mɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓièìn-naín jǎà kɛ.[1]

► Ɔ jǔ ké nyɔ ɖò dyiɔ́ má cɔ́cì ɖò gboi téɛń mu ɓó Sɔ̃́ɖè-ɓàɖà gànà-kṹún, ké ɔ dyi ɓeɖe-nyɔ̀ ɓě ɓɛ́ ɔ dyé ma ɖé ɓóɖó-kpàà nyɔ ɓěɔ̀ nììn hwɔ ɖò kɔ̃ ɓó Sáá-dè-ɓàɖà máaún wɛ̃ɛ ɖé dyé ní, nìí, ɖɛ́ ɔ mu hwìɖǐi poìn ɓá cɔ́cìɔ̀ jè dyí kɛ́?

Nàìn-nyɔ̀ ɖò ɓɛ́ìn mú-dɔ̃̌-dɔ̃̌ dyéɛ ɓɛ́ ɔ ké ɖɛ ɓě se jǎà kɛɛ nyu jè gbo wɔ̃́ìn ɖé cɔ́cìɔ̀ mú, ɓɛ́ ɔ ké jǎàɔ̀ kɔ̃ín pòìn. Pásɔ̀ɖɔ̀ ɖíɛ́ ɓě ɓéɖé nyɛ́ín-nyɛ́ín ɓó wa kè gàa ɓě mɔɔ màa ɓě nì ɖé wa cɔ́cìɔ̀ múɛɛ pṹa, kà dyúáɖò kà ɓóɖó-kpàà nììn nàìn-nyɔ̀ ɓěɔ̀ nyuà ɖé waà kpoo ɓěɔ̀ mú kɛ. Cɔ́cì ɖíɛ́ ɓě ní cɛ̃ kpeɖe gbà ɓě ɓɛ́ wa pásɔ̀ɖɔ̀ ɓěɔ̀ nì nyuɛń ɖe cɔ́cìɔ̀ múɛɛ jè, sepóɛɖé pásɔ̀ɖɔ̀ ɓěɔ̀ ɓéɖé kpé mɔɔ kũ̀à vɛ̀nɛ̀-vɛ̀nɛ̀ ɖé píé jè.

Mú-dɔ̃̌-dɔ̃̌ ɓɛ́ìn pásɔ̀ɖɔ̀ ɖò kɔ̃ dyiɛ ɓɛ́ ɔ kéɛ cɛ̃ kà ɓɛ́ ɔ mɔ̀ nyɔ kɔ̃̀ cɔ́cìɔ̀ kɛ. Ɔ dyi ná nìǐn, nìí, ɔ po nyɔ ɓě kũ̀à kɔ̃ún, sepóɛɖé wa zi ɔ gbo jè, kɛɛ ɔ se ɓɛ́ wa ké kũ̀àɔ̀ nyuɛ ɓɛ́ìn nɔ̀mɔ̀ dyíin jèɛ. Pásɔ̀ɖɔ̀ nì náa po ɔ gbǒ-xwíníín-nyɔ̀ ɓě cɔ́cì-kũ̀àɔ̀ kɔ̃ún mìɔ ké ɔ zi nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě dyí, sepóɛɖé ɔ mɔ́ ɓɛ́ ɔ ké ɔ dúí-sè-nyɔ̀ gã ɖé wa hwìɛ̀. Ɔ ɓáìn ɖɛ-xwa-bĩ-bĩ séín kè nàmàǔn séín ɓě ɓɛ́ ɔ gbo-zi-nyɔ̀ ɓěɔ̀ nyu ɖé cɔ́cìɔ̀ múɛɛ ɖɛ kɔ̃in. Ké ɖɛ ɔ mɔ́ cɔ́cì-wìɖìɔ̀ kè cɔ́cìɔ̀ kɔ̃̀ɔ̀-ɖɛ̀ ɓě mú nyùɛ̀n dyiɛɛ ɖéɛ̀ ɔ nyùìn wa mú, kà wa mɔ̀ɔ̌ kà ɔ mìɔùn nììn kɔ̃̀ɔ̀-ɖɛ̀ ɓěɛ.

Cɔ́cìɔ̀ Zàse

Ɔ jǔ ké cɔ́cì ɖò dyi nɔ́ɔ̀ ɓɛ́ wa ké dyí-sɛ́ɖɛ́ìn-sɛ́ɖɛ́ìn mú tè ní, nìí, ɔ nyuɛ ké cɔ́cìɔ̀ nyìnììn dyíin. Ɔ jǔ ké cɔ́cì-nyɔ̀ ɓěɔ̀ dyi ɓóɖó-kpàà ɖɛ ɓěɔ̀ mú ɖɛ̀ɓɛ̀ mìɔ ní, nìí, wa kpɔ̃ nàìn-nyɔ̀ ɓě ɓɛ́ wa nì kà ɓóɖó-kpàà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ nìà kɛɛ jè dyi pū. Ɔ mɔ̀ nàìn-nyɔ̀ ɓě ɓɛ́ wa seà nàmàǔn ɖɛ ɖá ɖé wa nììn Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓiè-ɓièɔ̀ mú kɛ. Ké ɖeɛɛ, Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě ɓɛ́ wa sɛ́ɖɛ́ìn dyíɛɛ ɓɛ́ìn nàìn-nyɔ̀ ɓě ɓɛ́ wa mɔ̀ nàmàǔn-nyɔ̀ kɛɛ kíɖíí síɛ ɖekè, sepóɛɖé wa se ɖɛ mɔ̀à dyí-sɛ́ɖɛ́ìn-sɛ́ɖɛ́ìn kè ɓo nɔ̀mɔ̀ dyíin tòɖò-tòɖòɛɛ jè múin wɔ̃́. Ɖɛ nìà kɛ dyi ná kpáín, nìí, ɓóɖó-kpàà nyɔ ɓěɔ̀ mu cɔ́cìɔ̀ dyí ɖúùn, ké nyɔ ɖò se nìɛ̌ mu ɓɛ́ wa ké cɔ́cìɔ̀ bìì wùɖù fɔɔ.

Píɖɛ̀ po cɔ́cì-nyɔ̀ ɓěɔ̀ náún, kà ɓɛ́ nyɔ ɓě ɓɛ́ wa ɖáìn wa mìɔùn nàìn-nyɔ̀ ɓě ɖé Zùùɔ̀ mú, ké wa seà ɔ mɔ̀ kɛɛ mu cɔ́cìɔ̀ wíɖí-mú-mɔ́ìn-ɖɛ̀ mú nyuùn wɛ̃ (2 Píɖɛ̀ 2:3). Ɔ jǔ ké cɔ́cì ɖò dyi kpɔ̃ mìɔ, ké ɓiè-ɓiè nì ɖéɛɛ dyi Gèɖèpɔ́ɔ̀ hwìɖǐi dè ní, nìí, ɓóɖó-kpàà nyɔ ɓěɔ̀ dyi ɖé, ké wa vɔ̃ ɓɛ́ wa ké ɖé kũ̀à vɛ̀nɛ̀ dyé. Wa se Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓě dyɛo, kɛɛ wa mu kà nyɔ ɓěɔ̀ nyu cɔ́cìɔ̀ nàìn-nàìn dɔ̃̀ǐn mú poɛ kɛ kè kà nàìn-nyɔ̀ ɓěɔ̀ nyu cɔ́cìɔ̀ gbo kũ̀à nyuɛ kɛɛ cɛ̃́ìn ɖé cɔ́cìɔ̀ mú. Cɔ́cì ɓɛ́ ɔ se tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ nɔ̀mɔ̀ dyíin ɓéɖéɛɛ se nyɔ ɓě nì náa dyí dyuòɛ̀ ɓɛ́ǐn.[2]

Jízɛ̀ po nɔ́ɔ́ ɓá tɔ̃́ jè dyíɛ, ɓɛ́ ɔ ké cɔ́cìɔ̀ mɛ dè, ti ɓɛ́ cɔ́cìɔ̀ dĩ́ín-dĩ̀ìnɔ̀ sɔ̀ ɔ mú kɛ (Máfíò 5:13). Ɔ jǔ ké tɔ̃́ɛ̀ ɖéé-ɖééɔ̀ dyi ɔ mú sɔ̀ ní, nìí, ɔ se ɖɛ kpa ɖe ɓɛ́ ɔ ké pĩ́ɔ mɔɔ sɔ́ɔ́-kɛ́nɛ́ɛ́ dyí zi.

Ɔ jǔ ké cɔ́cì-nyɔ̀ ɓěɔ̀ mɔ̀ùn dyi nì kà ɓóɖó-kpàà nyɔ ɓěɔ̀ nìà kɛɛ ní, nìí, cɔ́cìɔ̀ se kpé ɓɛ́ǐn mu ɓɛ́ wa ké ɓóɖó-kpàà nyɔ ɓěɔ̀ gbo zĩàìn.

Ɓóɖó-kpàà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ ɓaɖa cɔ́cì-nyɔ̀ ɓěɔ̀ dyɔ́, ɔ jǔ ké wa dyi ɓóɖó-kpàà nyɔ ɓěɔ̀ kíɖíí sí, ké wa dyi jǎàɔ̀ kɔ̃ín pòìn ní.

Gèɖèpɔ́ɔ̀ jè cɛ̃́-cɛ̃́ mɔ̀ jǎà-po-ɖɛ̀ ɓě ɓá à Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nàɔ̀ jè dyíɛɛ tĩ́ín-tĩ́ínɔ̀, sepóɛɖé dyììn ɖéɛ múɛɛ, à cɛ̃́ tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ ɓě ɓá Gèɖèpɔ́ɔ̀ kè nyɔǔn-dyù kè nàmàǔn kè Kɛ́ɖɛ́ì ɔ kè pó-pó jè dyíɛɛ ní. Ɖɛ ɓě à po jǎà ɓá Gèɖèpɔ́ɔ̀ jè dyíɛɛ ku dyi ké ɔ zi jǎà-po-ɖɛ̀ tɔ̀ɔ̀ séín dyí.

Ti ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ dè ɔ mìɔùn nyɔǔn-dyù dyí-tɛ̀mɛ̀ìn-tɛ̀mɛ̀ìn gbɔɛɛ, xwíníín kĩ́ín-kĩ́ín kɔ̃̀ jè ɔ tɛ̀mɛ̀ìn kà ɔ mìɔùn nyɔǔn dyíɛɛ mɔ̀ ɓɛ́ à kéɛ dyuò nyɔ ɔ jǔ kɛ. Gèɖèpɔ́ɔ̀ dè ɔ mìɔùn mɛ kà ɓɛ́ ɔ hwɛ̀ mú gàná cá kɛ. Mú-hwɛ̀-hwɛ̀ɛ̀ Híìbúɖúù-nyɛ̀nɛ̀ mɔ̀à (kàdɔ́sì) kɛɛ céè ɖé Dèè-wùɖù Sùàɔ̀ mú kpa hɔ̃dɛ̀ɖɛ̀ mɛ̀nɛ̌ìn-ɖò kè zi kɔ̃. Ɔ hwɔìn kà, ti ɓáún-ɓáún xwíníín nyɛɛ, Àzédyà ɖáìn ma Gèɖèpɔ́ɔ̀ “Éézùɖùɛ̀ɛ̀ Mú-hwɛ̀-nyɔ̀ɔ̀.” Gèɖèpɔ́ɔ̀ mú-hwɛ̀-hwɛ̀ɔ̀ mɔ̀ ma ɔ ɓiè-ɓiè ɓɛ́ nyɔ ɓěɔ̀ nyu ma kɛɛ hìɖì-kpàɔ̀ (Wɛ́ɖɛ́ 99:3, 5). Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyɔ ɓěɔ̀ se ma ɔ ɓiè ɓó ɔ kpéɔ̀ jè ɖòùn pū, kɛɛ wa ɓiè ma ɔ ɓó ɔ mú-hwɛ̀-hwɛ̀ɔ̀ jè ɖekè.

Hwìè ɖò kɔ̃̀ mú ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ tɛ̀mɛ̀ìn ɔ mìɔùn nyɔǔn dyí ɖeɛɛ mɔ̀, kà ɓɛ́ ɔ mɔ̀ ɖɛ̀ɓɛ̀ǐn-ɖɛ̀ɓɛ̀ǐn nyɛ. Dèè-wùɖù Sùàɔ̀ dɛ̀ ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ tɛ̀mɛ̀ìn ma ɔ mìɔùn Mózè kè Éézùɖùɛ̀-nyɔ̀ ɓěɔ̀ dyí mìɔ kɛɛ mɔ̀ ɖé Ɛ́séɖɔ̀ 34:6-7 mú. Ké ɖéɛ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ dè ma ɔ mìɔùn mɛ, ké ɔ ɖá, “...Mɔ̄ mɔ̀ Bounɓoɔ̀. Mɔ̄ mɔ̀ jĩ́ájè kè wìì Gèɖèpɔ́ɔ̀. Ní dyoɖo-hwòɖò mɛɛ̀ ní, ké ɖɛ̀ɓɛ̀ǐn-ɖɛ̀ɓɛ̀ǐn kè jǎà dyíìn ḿ múin. Ní nyu nyɔ táázĩ̀ìn kúɖúú ɓě nɔ̀mɔ̀ dyíin dyí, ké ḿ zĩ̀ìn ɖɛ-gbà-nyu-nyɔ̀ ɓě kè wuɖuún-jaɖa-nyɔ̀ ɓě ɔ kè nàmàǔn-nyɔ̀ tɔ̀ɔ̀ ɓě kɔ̃in. Kɛɛ wɛ̃́ɛ́ kɛɛ, nyɔ ɓě ɓɛ́ zaa wáɖá dúún wɛ̃ɛ, ḿ tò wa gǎ kɔ̃ wɛ̃́ɛ́ pū…”[1] Ɔ mɔ̀ ɖɛ kpa ɖɛ cá ɓɛ́ nyɔ ké ɓó Gèɖèpɔ́ɔ̀ mú-hwɛ̀-hwɛ̀ɔ̀ kè ɔ ɖɛ̀ɓɛ̀ǐn-ɖɛ̀ɓɛ̀ǐnɔ̀ gboi kpɔ̃. Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɛ-dè-wùɖùɔ̀ ɖò mɔ̀ “mú-hwɛ̀-hwɛ̀ kè ɖɛ̀ɓɛ̀ǐn-ɖɛ̀ɓɛ̀ǐn”. Sepóɛɖé Gèɖèɖèpɔ́ɔ̀ mɔ̀ mú-hwɛ̀-nyɔ̀ jèɛɛ, ɔ mɔ́ ɓɛ́ à mɔ̀ùn ké mú hwɛ̀ wɛ̃́-wɛ̃́. Ké Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɔ̀ ɖɛ̀ɓɛ̀ǐn-ɖɛ̀ɓɛ̀ǐn jèɛɛ, ɔ ɖǎ à bìì hwìè ɖò nyu ɓɛ́ dyììn ɖéɛ múɛɛ, à ké mú hwɛ̀, kà ɔ mɔ̀ùn hwɛ̀à mú kɛ.

Gèɖèpɔ́ɔ̀ mú-hwɛ̀-hwɛ̀ɔ̀ tɛ̀mɛ̀ìn à nììn dyí kà ɓɛ́ nyɔ ɖò se ɖɛ kpa ɓɛ́ ɔ ké Gèɖèpɔ́ɔ̀ bìì kũ̀à nyu kè ɓɛ́ ɔ ké Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓiè, ɔ sèìn ké ɔ zĩàìn dyɛ gbo dyììn ɖé Gèɖèpɔ́ɔ̀ jĩ́ájèɔ̀ mú kĩ́ín hwɛ̀ɛ. Kpáá-ɖɛ̀-cɛ̃-nyɔ̀ Àzédyà dyuòɛ̀ ma dyí kà ɓɛ́ nyɔ ɓě ɔ nì ma kà Gèɖèpɔ́ɔ̀-wùɖù gbo wáɖáuń wɛ̃ɛ, ɔ kè wa peɖeìn ma ɖɛ ɖò mú kɛ. Ɔ ɓéɖé ma hwòɖǒ-dyùà ɓɛ́ ɔ se ma mú hwɛ̀ kɛ. (Àzédyà 6:5). “Wĩín-wùɖù se mú hwɛ̀” mɔ̀ wuɖu gbà ɓě kè kpeɖe gbà ɓě ɓɛ́ ɔ púè ma kà sɔ̀ìn ɖé ɔ hwòɖǒ-dyùàɔ̀ mú kɛ. Se-mú-hwɛ̀-kpèɖè nìà kɛ nyuɛ ké Àzédyà se ma ɖɛ kpa ɓɛ́ ɔ ké ɓó Gèɖèpɔ́ɔ̀ dyúa dyi nyànà. Àzédyà se ma vɔ̃ ɓɛ́ ɔ ké ɔ mìɔùn dyí-sɛ́ɖɛ́ìn-nyɔ̀ mú nyu, mɔɔ ké Gèɖèpɔ́ɔ̀ seɛ ma náa mɔ́ dyɛ mɔ̀ùn. Sɔ̀ìn ɓóɛ gboɛɛ, Gèɖèpɔ́ɔ̀ tɛ̀mɛ̀ìn ma ɔ jĩ́ájèɔ̀ kpáá-ɖɛ̀-cɛ̃-nyɔ̀ɔ̀ dyí, ké ɔ zĩ̀ìn ma ɔ nàmàǔn ɓěɔ̀ kɔ̃in, ké ɔ hwɔ ma ɔ mú, sepóɛɖé ɔ wɔ̃́ìn ma ɔ nàmàǔn ɓěɔ̀ mú jè. (Àzédyà 6:6-7).

Éézùɖùɛ̀-nyɔ̀ ɓěɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɔ̀ùn kò ma ɖé kũùn-kpò-gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓěɔ̀ hwìɛ̀. Ɔ jèɛɛ, wa ɓéɖé ɓɛ́ wa ké ma ɔ ɓiè ɖé jǎà-hwìèɔ̀. Ɖé Wɛ́ɖɛ́ 24 múɛɛ, Kã́á Dèɓé diè ma ɖɛi, ké ɔ ɖá, “Nyɛ́ mɔ̀ nyɔ ɓɛ́ìn ɖé Bounɓoɔ̀ toɖoɔ̀ dya muɛ kɛ́?” (vɔ́sì 3). Ɖɛ ɔ nì ma kà dyi dièɛ̌n nyɛɛ mɔ̀, “Nyɛ́ mɔ̀ nyɔ Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓɛ́ìn dyi kpɔ̃ɔ ɓɛ́ nyɔɔ̀ ké ɔ ɓiè kɛ́?” Hwɛ̀ ké Dèɓé jǔ ɔ dyi-diè-ɖɛ̀ɔ̀ gɔ̃̌, ké ɔ ɖá, “Ɔ mɔ̀ nyɔ kɔ̃̀ xwai-nyu-ɖɛ̀ kè hwìɖǐi-poìn-ɖɛ̀ ɓě sɛ́ɖɛ́ìn dyíɛ.” (vɔ́sì 4). Gèɖèpɔ́ɔ̀ ní kpɔ̃ nyɔǔn séín dyi ɓɛ́ wa ké ɔ ɓiè-nyɔ̀ jǔ pū. Ɔ se ɖɛ ɓɛ́ nyɔ séín ɓě tòìn kà sɔ̃ dyií dyi, ɓɛ́ wa nìà mú pánáuń ɖé ɓièìn-naín ɓěɔ̀ kɛɛ ké Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓiè-nyɔ̀ jǔ jɛ́ɛ́ kɛ. Nyɔ ɓɛ́ ɔ mɔ̀ nàmàǔn-nyɔ̀ɛɛ se ɖɛ kpa ɓɛ́ ɔ ké Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓiè.[2]

Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɖá nyɔ ɓě ɓɛ́ wa ɓiè ɔ kɛɛ mɛ dyuòɛ̀ dyí kà ɓɛ́ ɔ hwɛ̀ mú kɛ, nìí ɓɛ́ wa mɔ̀ùn ké mú hwɛ̀ ɖekè. “Ɓě mɛ hwɛ̀ mú, sepóɛɖé mɔ́ún hwɛ̀ mú” (Ɖìvéɖékɔ̀ 11:44-45, 19:2, 20:26, 21:8). À Gèɖèpɔ́ɔ̀ se nì kà nyɔ ɓě cĩ́ zɔ̃̌ɔ̀ ɖé dyóɖó-xwáɖáún-wóɖóìn-naínɔ̀ kɛɛ nììn gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓěɔ̀ nìà kɛ, mɔɔ kà Gíɖíì-nyɔ̀ ɓěɔ̀ kè Wóɖóùn-nyɔ̀ ɓěɔ̀ kũùn-kpò-gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓě ɓɛ́ wa sí ma kà kíɖííɛɛ nìà kɛ. Ɖɛ ɓě ɓɛ́ nyɔ ɓěɔ̀ nyu zɔ̃̌ɔ̀ xwai ɖé gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓěɛ̀ ɓiè-ɓiè múɛɛ tɛ̀mɛ̀ìn nyɔǔn dyí kà ɓɛ́ wa mɔ̀ gbá-gbá-gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓě ɓɛ́ wa cá nyɔǔn, ké wa hwòɖǒɛ̀ nɛɛ̀ mìɔ kɛ. Kpeɖe gbà séín ɓɛ́ nyɔǔn-dyù ɓéɖéà kɛɛ bã ma gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓěɛ̀ mú mìɔ. Nyɔǔn ɓɛ́ìn gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓěɔ̀ kpeɖe gbà ɓěɔ̀ dyéɛ ɖé nyɔǔn-dyù mú pū kà zùù ɓɛ́ ɔ nì ɓó gbǒ dyéɖéín nyɛɛ nyuà nìɛ̀ kɛ. Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓě nìà kɛ se ma hwìɖǐi-poìn-hwòɖò-dyùà ɖò ɓéɖé mɔɔ ké wa se ma ɖɛ ɖò dyí dyuò dyɛ mɔ̀ùn. Ké nyɔ ɓě ɓiè ma wa kɛɛ mɔ̀ ma nàmàǔn-nyɔ̀ ɓě kè hwòɖǒ-kɔ̃in-nyìnììn-nyɔ̀ ɓě.

Éézùɖùɛ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ se nì kà nyɔǔn-dyù nìà kɛ. Ɔ se Gèɖèpɔ́ɔ̀ kɔ̃̀ jè kpèìn nyɔǔn hwìɖǐi kɛ, sepóɛɖé ɔ ɖǎ ɔ mìɔùn nyɔ ɓě dyí tɛ̀mɛ̀ìn. Ɔ mɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓɛ́ ɔ kò ɓó gèɖèpɔ́ɔ̀ tɔ̀ɔ̀ séín gbo kɛ. Ɖɛa jè, nyɔ ɓě ɓiè ɔ kɛɛ mɔ̀ùn ɓéɖé ɓɛ́ wa kéà kò ɖé nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě hwìɛ̀ kɛ̀.

Dèè-wùɖù Ɖìèɔ̀ kpa ɓo-bɛ̃̀ ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ dè zɔ̃̌ɔ̀ ɓá ɔ ɓiè jè dyíɛɛ kɔ̃n ɖe, ké ɔ ɖá: “Kɛɛ ɖɛ séín ɓě ɓɛ́ ɓě mu nyuùn wɛ̃ɛ, kɛɛ ɖò ní ɖá ɓɛ́ ɔ ké ɓě bũ̌ nì kà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓɛ́ ɔ ɖáà ɓěɛɛ seà kɛɛ ɖò ɓéɖéɛ. Sepóɛɖé Gèɖèpɔ́ɔ̀-cèè-ɖɛ̀ɔ̀ ɖá, “Ɓě mɛ hwɛ̀ mú, sepóɛɖé mɔ́ún hwɛ̀ mú.”

(1 Píɖɛ̀ 1:15-16). Wuɖu mɔ̀à ɖɛ séín nyɛɛ tò nì kpeɖe kè nì nyuu-ɖɛ̀ ɔ kè nyɛ́nɛ́ ɓɛ́ m̀ ɓéɖé ɖé píéɛɛ jìì. Ɔ xwíníín mɔ̀, ɔ tò ɖɛ séín ɓá nì fɛ̀ɛ̀ dyíɛɛ jìì. Gèɖèpɔ́ɔ̀ seɛ ɔ ɓiè-nyɔ̀ ɓěɔ̀ gbo cɛ̃ ɓɛ́ wa ké mú hwɛ̀ ɓó ti jɛ́ɛ́ ɖò xwíníín ɖòùn pū mɔɔ ɓɛ́ wa ké wa “mú-hwɛ̀-nyɔ̀” ɖáìn ɔ jǔ ké wa se mú hwɛ̀ jɛ́ɛ́ níɛ. Kɛɛ ɔ mɔ́ ɓɛ́ ɔ ɓiè-nyɔ̀ ɓěɔ̀ ké mú-hwɛ̀-fɛ̀ɛ̀ cĩ́ gàná cá.

À kpeɖe kè à nyuu-ɖɛ̀ tɛ̀mɛ̀ìn nyɔǔn dyí ɖɛ ɓě à poìn hwìɖǐi ɓá Gèɖèpɔ́ɔ̀ jè dyíɛ ɔ kè gbo-kpɔ̃ìn-kpɔ̃ìn nì ɓó à kèɔ̀ kè pṹa kɛ. Àpɔ́sò Pɔ́ɔ̀ ɖá Júù-nyɔ̀ ɓě ɓɛ́ wa ɓɔ́ɖɔ́ìn ma Gèɖèpɔ́ɔ̀ gmaɔ̀ jè dyíɛɛ nyùìn Gèɖèpɔ́ɔ̀ dɛ̃ ti ɓɛ́ wa wáɖá ma gmaɔ̀ kɛ. Ɓó waà kpeɖeɔ̀ jèɛɛ, nyɔǔn ɓě cɛ̃ ma ɖɛ gbà wa kè waà Gèɖèpɔ́ɔ̀ kɔ̃ún (Wóɖómà 2:23-24).

Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyɛ́ mɔ̀ùn nì ɓièɛ̌n nyɛ́? Nyɔǔn ɓě dyi nì Gèɖèpɔ́ɔ̀ jè cɛ̃ín, nìí, wa ɖá xwɛ̌ ɔ nyu nìɛ̀ kɛ́? Ɔ jǔ ké m̀ dyi mɔ́ ɓɛ́ nyɔǔn ɓě kéɛ dyí dyuò kà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ hwɛ̀ mú, ké ɔ ɓéɖé wìì kè jĩ́ájè kɛɛ ní, nìí, wa ɓéɖé ɓɛ́ wa kéɛ dyé kà ɓɛ́ m̀ nì ná ɖekèɛ.

Cɔ́cì ɓě ɓéɖé ɓɛ́ waà pásɔ̀ɖɔ̀ ɓěɔ̀ ké tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ ɓɛ́ ɔ ní zĩàìn gboɛɛ nyɔ ɓěɔ̀ tɛ̀mɛ̀ìn, ɓɛ́ wa kéɛ jè jìì kɔ̃ nɛ́ìn. Pásɔ̀ɖɔ̀ ɖò se ɓéɖé ɓɛ́ ɔ ké tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ sùà ɓěɔ̀ ɓɔ́. Xwéɖé-dù séín kè jǎà-po-nyɔ̀ ɖìè séín ɓéɖé ɓɛ́ wa ké tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ nìà kɛ jè wɔ̃́. Hwɛ̀ ḿ po níiń, wa ɓéɖé ɓɛ́ wa ké tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ nìà kɛ jè nyɔ ɓě ɓɛ́ wa ɖǎ ɖɛ hwɛ̀ ɖé Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nà múɛɛ hwìɖǐi dyà ɖekè. Gèɖèpɔ́ɔ̀-wùɖù-wáɖá-nyɔ̀ɔ̀ mɛ ɓɔ́ ɓɔ́ɖɔ́ɔ mìɔ ɖé ɔ Gèɖèpɔ́ɔ̀-wùɖù wáɖá-wáɖáɔ̀ mú, ké ɔ ní ɖá ɓɛ́ ɔ ké Gèɖèpɔ́ɔ̀-wùɖùɔ̀ nyɔ ɖéè ɖé nyɔ ɓěɔ̀ ɖùǔn wɛ̃ɛ ɖòùn wa gbo wáɖá kánáá pū. Kɛɛ ɔ mɛ dè Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɛ, ɓɛ́ ɔ ké à Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-fɛ̀ɛ̀ɔ̀ mɛ dè, ɓɛ́ ɔ kéɛ nyɔ ɓěɔ̀ gbo cɛ̃ kà wa ké ɓo-bɛ̃̀ ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɖǎà dyi dè ɖé Báɓòɔ̀ mú, ɓɛ́ ɔ ɓiè-nyɔ̀ ɓěɔ̀ kéà kíɖíí sí ɖé ɖɛ séín múɛɛ jè wa gbo cɛ̃.

Cɔ́cìɔ̀ ɓéɖé ɓɛ́ wa ké ɓóɖó-kpàà nyɔ ɓěɔ̀ gbo zĩàìn, ɓɛ́ wa kpeɖe ké dyíin nɔ̀mɔ̀, kɛɛ à seɛ náa nyuɛ ɓɛ́ìn ɔ jǔ ké à se ɓo-bɛ̃̀ ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɖǎà dyi dè ɖé Báɓòɔ̀ múɛɛ kíɖíí sí ɖé à nyuu-ɖɛ̀ séín mú ní.

► Ɖɛ́ ɓě mɔ̀ ɖɛ ɖìè ɖé m̀ gbo nɔ̄ cɛ̃́ɛ́-ɖɛ̀ nìà kɛ mú kɛ́? Ɖɛ́ m̀ ɓɛ́ìn nyuɛ, ɓɛ́ ɔ ké m̀ gbo kpá, ɓɛ́ m̀ ké cĩ́ kà Kɛ́ɖɛ́ì mɔ́ ɓɛ́ m̀ ké cĩ́ɛ nyuɛɛ kɛ́?

► M̀ poɛ̀n hwìɖǐiɛɛ, kpeɖe ɓěɔ̀ nyɛ́ nì ɖé nììn ɓíɖí-nyɔ̀ ɓěɔ̀ hwìɛ̀ ɓɛ́ cɔ́cì ɓěɔ̀ nɔ́ɔ̀ ɓɛ́ wa ké wa xwai nyu kɛ́? Xwɛ̌ m̀ ɓɛ́ìn kpeɖe nìà ɓóɛ jè nyɔ ɓɛ́ m̀ dyuò dyíɛɛ gbo kɔ̃in zaìn nyuɛ kɛ́?

À Ɓǎ, mɔ̀ nìà ɖé dyɔún wɛ̃,

Ḿ mɔ́ ɓɛ́ ḿ ké m̀ dya dè dyììn ɖé fɛ̀ɛ̀ ɓɛ́ ɔ kè nì nyuu-ɖɛ̀ ɓěɔ̀ muìn gboɛɛ cĩ́-cĩ́ mú. Ḿ mɔ́ ɓɛ́ ḿ ké nì kɛ́-ɓaɖa-nyɔ̀ jǔ ɖé ɓóɖó-kpàà nyɔ ɓě ɓɛ́ wa seà nì ti ɓéɖéɛɛ gbo.

Nyuɛ ɓɛ́ ḿ ké cĩ́ ɖé nì jǎàɔ̀ mú kánáá pū. Kpá ḿ gbo ɓɛ́ ní hwòɖǒ ké wɔ̃́ ɓɛ́ ḿ ké ɖɛ séín ɓě ɓɛ́ wa se Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-fɛ̀ɛ̀ɔ̀ dyí ɓáa gbo sɔ̀.

Ḿ po m̀ zùo ɓó nì Zùù ɓɛ́ ɔ nyíà nyɔǔn kpéɛɛ kè nì jĩ́ájè zĩàìn kà nyɔǔn gboɛɛ jè.

Kǎà ɔ mɛ nì

(1) Céè wuɖu-dɔ̃̀ǐn gbɛ̀ǐ-gbɛ̀ǐ ɓȧ ɓóɖó-kpàà mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ ɓěɔ̀ nyɔ nyuɛ ɓɛ́ nì hwìɖǐi-poìn-ɖɛ̀ mɔɔ nì kpeɖe dyi dyí zàìn ɓó wéɔ̀ǔn wɛɛ jè dyí. Ɔ ɖǎ ná nìǐn, mɔ́ Báɓò vɔ́sì ɓě ɓɛ́ wa cɛ̃ cĩ́-cĩ́ nì náa jèɛɛ sɔ̃́ dyi, ɓɛ́ m̀ ké wa ɓíɖíi céè. Ké m̀ mɛ céè wuɖu-dɔ̃̀ǐn gbɛ̀ǐ-gbɛ̀ǐ ɖe ɓá kà m̀ ɓɛ́ìn cĩ́-cĩ́ gbɔ dèɛ̀ dyììn ɖé ɖɛ vɔ́sì ɓěɔ̀ cɛ̃à kɛɛ nyu-nyu múɛ.

(2) Cɛ̃́ Tátɔ̀ 2:11-14. Ɔ ɖǎ ná nìǐn, m̀ mɛ céè ɖɛ gbɛ̀ǐn-gbɛ̀ǐ ɓá Kɛ́ɖɛ́ì-ɖeín-nà-nyɔ̀ dyí sɛ́ɖɛ́ìn jè dyí, kà céè-ɖɛ̀ nìà kɛ nyuà cɛ̃ɛ kɛɛ ɓíɖíi. Nyùìn vɔ́sì ɓěɛ̀ kũ̀à mú ɓɛ́ m̀ kéɛ kɔ̃in zaìn xwíníín kɔ̃̀ jè à mɛ nyuà Báɓòɔ̀ jǎà-wùɖù ɓěɔ̀ ɖé ɖɛ séín ɓá à fɛ̀ɛ̀ dyíɛɛ mú kɛ. Ké m̀ mɛ zaìn ɖɛ nìà kɛ jè m̀ ɓǎto ɓěɔ̀ gbo kɔ̃in ɓó tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ kɔ ɓó dyíɛɛ gbɔ-dè-tìǐn.